Quick Facts
Biography
Ο Παύλος Γραμματικός ή Πέικος ή Παύλε Πέιωφ Γραματίκωφ, με το προσωνύμιο Κονίκοφσκι (Κονικοβίτης), καπετάν Παύλος ή Παύλε καπετάν και Κανατλίισκι (τουρκ: Κανατλί) ή Φτερωτός, ήταν σημαντικός κλέφτης και οπλαρχηγός της ΕΜΕΟ από το Κονίκοβο (Δυτικό) της περιφερειακής ενότητας Πέλλας.
Βιογραφικά στοιχεία
Τα πρώτα χρόνια
Ο Παύλος Γραμματικός του Πέγιου ή Πέικου (Παρασκευά) γεννήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα στο Κονίκοβο (Δυτικό) της περιφερειακής ενότητας Πέλλας. Ήταν αμόρφωτος και δούλευε ως εργάτης σε ένα Τούρκικο τσιφλίκι στο Κουσίνοβο (Πολύπετρο) περιφερειακής ενότητας Κιλκίς. Κατηγορήθηκε για κλοπή χρημάτων από τους Τούρκους και συνελήφθη. Ξυλοκοπήθηκε άγρια, διαπομπεύτηκε και μεταφέρθηκε στα Γιαννιτσά απ' όπου κατάφερε να διαφύγει. Στη συνέχεια βγήκε στο βουνό Πάικο και έγινε κλέφτης, προσπαθώντας να εκδικηθεί. Σύντομα το κλέφτικό σώμα του απέκτησε φήμη λόγω της δράσης του εναντίον των Οθωμανικών αυθαιρεσιών.
Η προσέγγιση με την ΕΜΕΟ
Το 1896 τον πλησιάσαν οι κομιτατζήδες Ιβάν Καρασούλης και Αποστόλ Πέτκωφ και τον έπεισαν να ενταχθεί στη Βουλγαρική οργάνωση ΕΜΕΟ. Έδωσε αρκετές μάχες στο Πάικο με Τούρκους, γεγονός που κατέστησε την οικογένειά του στα Γιαννιτσά στόχο των Οθωμανών. Το 1898 εγκαταστάθηκε στη λίμνη των Γιαννιτσών, όπου κατασκεύασε καλύβα στο σημείο που είναι σήμερα το χωριό Παραλίμνη (Τσέκρι), οχυρωμένη από εξωτερικούς κινδύνους. Την περίοδο 1899 - 1900 η ΕΜΕΟ οργάνωσε δολοφονίες των Ελλήνων προκρίτων, των ιερέων και των δασκάλων σε κάθε χωριό, τις οποίες ανέλαβε να εκτελέσει ο Αποστόλ Πέτκωφ. Σε αυτές δεν συμετείχε ο Καπεταν Παύλος που ήταν καθετα αντίθετος.
Πρώτες προστριβές με την ΕΜΕΟ
Εξαιτίας της αρνητικής του στάσης στα σχέδια της ΕΜΕΟ, κλήθηκε από την ΕΜΕΟ, το 1901 στη Σόφια της Βουλγαρίας, όπου και μετέβη για να συνατήσει τον Γκότσε Ντέλτσεφ. Ο Γ. Ντέλτσεφ σε μια προσπάθυεια να ηρεμήσει τα πνεύματα, τον διόρισε αρχηγό της ΕΜΕΟ στην περιοχή των Ποροΐων (Σιντικής). Εκεί, έδρασε για μικρό διάστημα, συνεργαζόμενος με τον κομιτατζή Στάνις Νάκωφ, αλλά σύντομα εγκατέλειψε την περιοχή. Επανήλθε στη γνώριμη γι αυτόν, περιοχή της λίμνης των Γιαννιτσών και κήρυξε τον πόλεμο στον Αποστόλ Πέτκωφ αντιδρώντας στην προσπάθεια "Βουλγαροποίησης" της περιοχής. Οι Βούλγαροι προσπάθησαν να τον μεταπείσουν και μεσολάβησε ο Αργύρ Μανασίεφ, προκειμένου να τον μεταπείσει, ώστε να συμφιλιωθούν οι αντιμαχόμενες πλευρές. Η αποδοχή του όμως ήταν φαινομενική καθώς η οικογένειά του στα Γιαννιτσά ήταν εκτεθειμένη και ο ίδιος εκβιαζόμενος.
| Τραγούδι για τον καπετάν Παύλε, ως μέλος της ΕΜΕΟ "Εμφανίστηκε νέος σωτήρας στη Μακεδονία. |
Οριστική ρήξη με ΕΜΕΟ και το τέλος του
Σύντομα βρέθηκε ξανά αντιμέτωπος με τους κομιτατζήδες, γεγονός που οδήγησε στη δολοφονία του από τον Αποστόλ Πέτκωφ, ο οποίος τον δηλητηρίασε στην καλύβα του, στη λίμνη των Γιαννιτσών (κοντά στην Παραλίμνη Πέλλας), το Νοέμβριο του 1902. Ο Αποστόλ Πέτκωφ μάλιστα σκότωσε και το μεγαλύτερο γιο του, ώστε να αποφύγει αντίποινα. Ο αδελφός του Παύλου Γραμματικού, προσπάθησε να εκδικηθεί το θάνατο του αδελφού του σκοτώνοντας τον Αποστόλ Πέτκωφ, αλλά απέτυχε. Σκότωσε αντί αυτού, έναν άλλο κομιτατζή, και στη συνέχεια εντάχθηκε σε Ελληνικό αντάρτικο σώμα που τότε δημιουργήθηκε στην περιοχή. Ο άλλος γιος του Παύλου, Δημήτριος Γραμματικός έδρασε αργότερα στα Γιαννιτσά ως οπλίτης σε διάφορα Ελληνικά αντάρτικα σώματα, καθ' όλη τη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα. Η σορός του Παύλου Γραμματικού μεταφέρθηκε κρυφά απο τους συντρόφους του στο χωρίο Μικρό Μοναστήρι (Ζορμπάς), όπου ήταν παντρεμένη η αδελφή του, όπου και ετάφη.
Υπάρχει και ένα Βουλγαρικό τραγούδι από την περίοδο της δράσης του στην ΕΜΕΟ, που εξυμνεί τα κατορθώματα του Παύλου Γραμματικού (Παύλε Γραμματίκωφ) εναντίον Τούρκων και Τουκαλβανών (αρναούτηδων):
Η δράση του Παύλου Γραμματικού στις περιοχές Πέλλας και Παιονίας, ως κλέφτης ήταν ιδιαίτερα σημαντική γιατί ανακούφισε τους χριστιανούς της περιοχής από τις Οθωμανικές αυθαιρεσίες, σκοτώνοντας αρκετούς Τούρκους και Τουρκαλβανούς δυνάστες. Απόγονοι της οικογένειας Γραμματικού, διαμένουν κυρίως στο Πολύπετρο Κιλκίς.