Nongkhran Udomdi

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี (12 กรกฎาคม พ.ศ. 2405 – 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2471) เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเพ็ง

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี ประสูติเมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2405 เป็นพระราชธิดาลำดับที่ 58 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่แต่เจ้าจอมมารดาเพ็ง (นามเดิม หุ่น) พระชนนีเป็นนางละครเชื้อสายจีน ธิดาหลวงราชภัตการ (จีนเอ็ง) เจ้ากรมเกาเหลาจีน โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเรียกว่า "เมขลา" หรือ "เพ็งเมขลา" ส่วนชาววังเรียกว่า "หุ่นเมขลา"

ขณะที่พระองค์ประทับในพระบรมมหาราชวัง ทรงเปิดร้านขายขนมแป้งเปียกปั้นเป็นตุ๊กตาน้ำตาลรูปสัตว์ต่าง ๆ ออกจำหน่ายในพระตำหนัก

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี ได้ถวายปัจจัยเพื่อการบูรณปฏิสังขรณ์วัดราชบูรณะ เป็นเงินจำนวน 2 ชั่ง ในโอกาสนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา เมื่อวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2439 (ร.ศ. 114)

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดีสิ้นพระชนม์ด้วยพระโรคชราที่ตำหนักในพระบรมมหาราชวังเมื่อเวลา 5 นาฬิกา 20 นาที วันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2474 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว สิริพระชันษา 69 ปี ต่อมาในเวลา 17.00 น. พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ไปในการพระราชทานน้ำหลวงสรงพระศพ และได้มีการพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2475 พร้อมกับพระศพของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากาญจนากร ในการนี้ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ได้เสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงพระศพด้วย

พระอิสริยยศ

• 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2405 – 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 : พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี
• 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 – 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 : พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี
• 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2474 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2439 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)