Nikos Skartsoras

Ο Νίκος Σκαρτσώρας (1885 -1912) ήταν λήσταρχος που έδρασε στην Ηλεία και την Αχαΐα στις αρχές του 20ου αιώνα.

Ο Νίκος Σκαρτσώρας γεννήθηκε το 1885 στην Κώμη, του Δήμου Βουπρασίων Ηλείας και είχε τέσσερα αδέρφια. Μετά το θάνατο της μητέρας του Νίκου ο πατέρας του είχε ξαναπαντρευτεί.

Η οικογένειά του ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στα χωράφια της οικογένειας δούλευε ως φύλακας ο Μιλτιάδης Μπαλαλάς, γιος μιας γειτονικής οικογένειας, η μητέρα του οποίου, η Ρεβέκκα, είχε βαφτίσει τον αδερφό του Νίκου Σκαρτσώρα, Πάνο. Όμως οι σχέσεις των δύο οικογενειών έγιναν πολύ κακές αφού ο Μιλτιάδης άρχισε να κλέβει τα αφεντικά του. Τελικά όταν έγινε 18 χρονών και αφού τους έκλεψε ένα άλογο, ο Αθανάσιος Σκαρτσώρας, ο πατέρας του Νίκου, τον έδιωξε. Όμως ο νεαρός συνέχισε τις ζωοκλοπές εις βάρος των πρώην αφεντικών του ειδικά μετά τη φυλάκιση του Αθανάσιου Σκαρτσώρα για χρέη προς το Δημόσιο. Ο Σκαρτσώρας αφού αφέθηκε ελεύθερος τον κατήγγειλε και ο Μπαλαλάς καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση αλλά δε συνελήφθη για να εκτίσει την ποινή που του επιβλήθηκε. Οι σχέσεις των δύο οικογενειών έγιναν ακόμα χειρότερες λίγο αργότερα όταν ένας ζωέμπορος και κτηματίας της περιοχής έχασε ένα βόδι και ο Σκαρτσώρας κατηγόρησε γι’ αυτό τον Μιλτιάδη Μπαλαλά που καταδικάστηκε ξανά για ζωοκλοπή. Τελικά το καλοκαίρι του 1901 ύστερα από ένα επεισόδιο μεταξύ του πατέρα Σκαρτσώρα και του Μιλτιάδη Μπαλαλά στο σιδηροδρομικό σταθμό της Μανωλάδας, ο Μπαλαλάς πυροβόλησε και σκότωσε τον Σκαρτσώρα. Η οικογένειά του τρομοκρατημένη εγκατέλειψε το χωριό και εγκαταστάθηκε στη Μανωλάδα. Ένα χρόνο περίπου μετά, τον Οκτώβριο του 1902, μετά την κλοπή δύο αλόγων των Σκαρτσωραίων από τη Ρεβέκκα Μπαλαλά, ο Νίκος Σκαρτσώρας τη σκότωσε, καθώς και το 18χρονο γιo της από το δεύτερο γάμο της, και στη συνέχεια διέφυγε στον κάμπο της Ηλείας όπου ενώθηκε με τους ληστές Τσόλια και Τσιντόνη. Λίγο αργότερα μπήκε στη συμμορία του Μπουκουβάλα.

Την Πρωτοχρονιά 1903 μαζί με τον Μπουκουβάλα εισέβαλαν στο σπίτι ενός εύπορου χωρικού στο Καγκάδι, για να τον ληστέψουν ενώ προηγουμένως είχαν ληστέψει τον παντοπώλη του χωριού. Στη διάρκεια της ληστείας ο γιός της οικογένειας σκότωσε τον Μπουκουβάλα ενώ ο Σκαρτσώρας πυροβόλησε και σκότωσε μια από τις κόρες του ιδιοκτήτη. Τους επόμενους μήνες ο Σκαρτσώρας διέπραξε τέσσερις δολοφονίες ενώ κατηγορήθηκε και για μια πέμπτη, για την οποία τελικά αθωώθηκε. Τον Αύγουστο 1903 ο Νίκος Σκαρτσώρας απήγαγε το γιo του εμπόρου Περικλή Σπυρόπουλου και για να τον ελευθερώσει έλαβε λύτρα 300.000 δρχ.

Στις 12 Δεκεμβρίου 1903 ο Νίκος Σκαρτσώρας διέφυγε με πλοίο από την Πάτρα στην Η.Π.Α, χρησιμοποιώντας πλαστό διαβατήριο. Κατά την παραμονή του στην Αμερική φέρεται να ενεπλάκη σε παράνομες ενέργειες. Τελικά επέστρεψε στην Ελλάδα όπου συνελήφθη για τα παλιά του εγκλήματα και φυλακίστηκε στο Παλαμήδι. Ο Σκαρτσώρας σχεδίαζε να ανατινάξει το Παλαμήδι και γι’ αυτό μια ερωμένη του προσπάθησε να τον εφοδιάσει με δυναμίτιδα, αλλά τελικά το σχέδιο απέτυχε. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στις φυλακές του Ρίου.

Στις 4 Απριλίου 1912 κατά την μεταφορά του από τις φυλακές του Ρίου, σιδηροδρομικώς, στην Πάτρα, για να δικαστεί, μια ομάδα ενόπλων, μεταξύ των οποίων ήταν ο αδερφός του Πάνος, επιτέθηκαν στους αστυνομικούς που τον συνόδευαν και αφού σκότωσαν τον έναν και τραυμάτισαν βαριά άλλους δύο, απελευθέρωσαν τον Νίκο, και όλοι μαζί προσπάθησαν να διαφύγουν. Τα αποσπάσματα όμως που άρχισαν να τους καταδιώκουν τους πρόλαβαν ανάμεσα στα χωριά Καστρίτσι και Πλάτανος. Στη συμπλοκή που ακολούθησε σκοτώθηκαν ο Νίκος και Πάνος Σκαρτσώρας καθώς και ένα άλλο μέλος της συμμορίας, δύο συνελήφθησαν και άλλοι δύο διέφυγαν.

Βασίλης Ι. Τζανακάρης, Οι λήσταρχοι. Τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2016, ISBN: 978-618-03-0753-5.