Quick Facts
Biography
Николай Алексеевич Сердобов (май 9, 1916 чыл – апрель 7, 1986 чыл) — орус эртемден, чогаалчы, хөй-ниити ажылдакчызы, педагогика эртемнериниң кандидады, төөгү эртемнериниң доктору, фронтучу, Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчизи. Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң 2 чыыжының депутады чораан. РСФСР-ниң школаларының алдарлыг башкызы, Тыва АССР-ниң эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы.
Намдары
Н. Сердобов 1916 чылдың май 9-та Куйбышев (амгы Самара) хоорайга төрүттүнген. 1940 чылда Москваның В. И. Ленин аттыг башкы институдун дооскан.
1940-1946 чылдарда Совет Армияның хүрээлеңинге шериг албаны эрттирип, Ада-чурттуң улуг дайынының үезинде хайгыылчы бооп Берлинге четкен. 1946 чылда улус өөредилгезинге ажылдаары-биле Тывага чедип келген. Тыва область Комитединиң улус өөредилге килдизиниң эргелекчизинге, ТДЛТЭШИ директорунга, ол-ла эртем-шинчилел институдунуң эртем секретарынга, эртем талазы-биле директорнуң оралакчызынга, 10 чыл иштинде Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң даргазының оралакчызынга ажылдаан.
Баштайгы чечен чугааларының чыындызы 1959 чылда «Буян биле Хора» деп ат-биле чырыкче үнген. Дараазында чылдарда «Амыдыралдың үнези» (1962), «Саян сыннарының ындында» (1966), «Дайынга шоннутканнар» (1981) деп романнары, «Уланчызы чок» деп тоожузу үнген.
Ада-чурттуң Улуг дайынының I-ги, II–ги чергези, ийи «Кызыл тук», Күш-ажылдың Кызыл Тук орденнери-биле, «Варшаваны чаалап алганы дээш», «Берлинни чаалап алганы дээш», «Германияны тиилээни дээш» медальдар-биле, Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң Президиумунуң Хүндүлүг бижиктери-биле шаңнаткан. РСФСР-ниң школаларының алдарлыг башкызы, Тыва АССР-ниң эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы аттарны алган.
1986 чылдың апрель 7-де мөчээн. 2011 чылдың май 9-та Н.Сердобовтуң 95 харлаанынга тураскаадып ТГШИ-ниң девискээринге мемориалдыг бижикти тургускан.
Дөс
- «Тываның чогаалчылары / Писатели Тувы» 2000 чылда үнген ном
- В Туве открыта мемориальная доска фронтовика и ученого Николая Сердобова – tuvaonline.ru
- Моңгуш Д. А. «Воспоминания о Николае Алексеевиче Сердобове» – tuva.asia