Quick Facts
LeoBiography
Шайморатов Миңлеғәле Минһажетдин улы (15 (27) август 1899 йыл — 23 февраль 1943 йыл) — хәрби хеҙмәткәр, генерал-майор. Граждандар һәм Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 112-се (һуңынан 16-сы Чернигов гвардия дивизияһы) Башҡорт кавалерия дивизияһын ойоштороусы һәм 1941 йылдың декабренән 1943 йылдың февраленә тиклем уның командиры. Рәсәй Федерацияһы Геройы (2020, үлгәндән һуң).
Биографияһы
Миңлеғәле Минһажетдин (Минһаж) улы Шайморатов 1899 йылдың 15 (яңыса 27) авгусында элекке Өфө губернаһының Өфө өйәҙе Биштәкә ауылында батрак ғаиләһендә бишенсе бала булып донъяға килгән. (Был ауыл хәҙер Шайморатов ауылы тип атала). Милләтебашҡорт.
Хәрби хеҙмәте
1918 йылда Белореттан сығып Архангелгә килеп еткән В. К. Блюхерҙың Көньяҡ Урал партизандар армияһына барып ҡушыла. Аҙаҡтан Төрөкмәнстан фронтының 1-се армияһы составындағы 1-се Айырым башҡорт-татар кавалерия бригадаһы сафында һуғыша, 1920 йылдың июнь баштарында Көньяҡ-Көнбайыш фронттың 12-се армияһында Польшаға ҡаршы, Ростов өлкәһен Врангель армияһынан азат итеүҙә С. М. Буденныйҙың 1-се атлы армияһы составында ҡатнаша, Ҡырым һәм Кавказ фронттарында һуғыша.
1924—1931 йылдарҙа Мәскәүҙә ВЦИК ҡарамағындағы Юғары дөйөм хәрби училищела уҡый, 1934 йылда М. В. Фрунзе исемендәге Хәрби академияны алтын миҙал менән тамамлай.
1934—1935 йылдарҙа Төркиәлә, 1936—1940 йылдарҙа Ҡытайҙа хәрби атташе була.
Бөйөк Ватан һуғышы башланғас, фронтта. 1941 йылдың авгусында ул үҙенең полкы менән фронтҡа китә һәм генерал-майор Л. М. Доваторҙың кавалерия төркөмөнә (артабан — кавалерия корпусы) барып ҡушыла.
1941 йылда республика хеҙмәтсәндәре иҫәбенә 112-се Башҡорт атлы дивизияһы ойошторола. Декабрь урталарында фронттан полковник Миңләғәле Шайморатов ҡайтып төшә һәм ойошторолоп ятҡан дивизияны ҡабул итеп ала.
1943 йылдың 23 февралендә, дошман тылындағы оҙайлы рейдтан һуң фронт һыҙығы аша сыҡҡан ваҡыттағы тиңһеҙ һуғыштарҙа Башҡортостан баһадир улы гвардия генерал-майоры М. М. Шайморатов Ворошиловград өлкәһе Ивановка районының Штеровка утары янында батырҙарса һәләк була.
Хәтер
- Рәсәй Президенты Владимир Путиндың 2020 йылдың 30 мартындағы Указы менән «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышы осоронда немец-фашист илбаҫарҙары менән көрәштә күрһәткән ҡыйыулығы һәм батырлығы өсөн» Миңлеғәле Шайморатовҡа үлгәндән һуң «Рәсәй Федерацияһы Геройы» тигән юғары исем бирелде.
- 2019 йылдың 19 декабрендә Башҡортостан Республикаһының Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай ҡарары менән Башҡортостандың Шайморатов ордены булдырылды һәм уның статуты раҫланды.
- 2019 йылдың 28 июнендә V Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайында Башҡортостан Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров хәбәр итеүенсә, Өфөлә Совет майҙанында легендар генерал Миңлеғәле Шайморатовҡа һәйкәл ҡуйыласаҡ.
- 2018 йылдың майында Еңеү көнө алдынан Башҡортостан музейҙарында легендар дивизия командиры Миңлеғәли Шайморатов тураһында документаль фильм күрһәтелде.
- 2015 йылдың 11 сентябрендә Ҡырмыҫҡалы районы Шайморат ауылында 112-се Башҡорт атлы дивизияһы һәм уның командиры генерал-майор Миңлеғәле Шайморатовҡа арналған Хәрби Дан мемориалы асылды.
- 2012 йылдың 21 ноябрендә Рәсәй Президентының 1561-се Указы менән Рәсәй Федерацияһы Эске эштәр министрлығы Эске ғәскәрҙәренең 27-се Махсус тәғәйенләнеш отрядына М. М. Шайморатов исеме бирелде.
Маҡтаулы исемдәре, башҡа бүләктәре һәм хәрби дәрәжәләре
- Рәсәй Федерацияһы Геройы (2020, үлгәндән һуң).
- 1938 йыл — полковник;
- 1942 йыл —генерал-майор.
- ике Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1938, 03.12.1941);
- Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (14.02.1943).
Иҫкәрмәләр
- ↑ Хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ҡырмыҫҡалы районы Шайморат ауылы
- ↑ 1943 йылдың 14 февраленә тиклем112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы.
- ↑ Рождённый для славы: Генерал Шаймуратов на YouTube
- ↑ Лурье В. М., Кочик В. Я. ГРУ: дела и люди / Составитель Колпакиди А. И. —М., СПб.:«ОЛМА-Пресс», «Нева», 2003. — 640 б. — ISBN 5-7654-1499-0; 5-224-03528-7.
- ↑ Насыров А. Х. Подвиг генерала: Воспоминания командира эскадрона 112-й башкирской кавалерийской дивизии —Уфа:Китап, 2006. — 216 б. — ISBN 5-295-03902-1.
- ↑ ОБД Мемориал|52613772
- ↑ ОБД Мемориал|55027443
- ↑ ОБД Мемориал|83882727
- ↑ ОБД Мемориал|83842724
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 30.03.2020 № 230 «О награждении государственными наградами Российской Федерации». (рус.) (Тикшерелгән 30 март 2020)
- ↑ Минигали Шаймуратов указом Владимира Путина награждён посмертно звездой Героя России. ИА «Башинформ», 30 марта 2020 года (рус.) (Тикшерелгән 30 март 2020)
- ↑ В Башкирии начнут вручать новые ордена и почетные звания. ИА «Башинформ», 18 декабря 2019 (рус.) (Тикшерелгән 30 март 2020)
- ↑ [http://docs.cntd.ru/document/561663558Постановление Госсобрания - Курултая РБ от 19 декабря 2019 года N ГС-782 «Об утверждении статута ордена генерала Шаймуратова»]
- ↑ Өфөлә Совет майҙанында генерал Миңлеғәле Шайморатовҡа һәйкәл ҡуйыла. «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2019, 28 июнь (Тикшерелгән 28 июнь 2019)
- ↑ Башҡортостан музейҙарында легендар дивизия командиры Миңлеғәли Шайморатов тураһында документаль фильм күрһәтәләр. «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2018, 3 май (Тикшерелгән 10 май 2018)
- ↑ В Кармаскалинском районе состоялось открытие памятника легендарному комдиву Минигали Шаймуратову — «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы (рус.)
- ↑ Өфө ҡалаһының Рәсми сайты мәғлүмәте,
- ↑ Рәсәй Федерацияһы Президентының сайтына һалынған 1561-се Указы тексты
- ↑ Награда документтары «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында
- ↑ Награда документтары «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында
Әҙәбиәт
- Гумеров Ф. Х. Генерал Шаймуратов —Уфа:Китап, 1999.
- Генерал Шаймуратов —Уфа:Китап, 2010. — 184 б. — ISBN 978-5-295-05032-9.
- Насыров А. Х. Подвиг генерала: Воспоминания командира эскадрона 112-й башкирской кавалерийской дивизии —Уфа:Китап, 2006. — 216 б. — ISBN 5-295-03902-1.
Һылтанмалар
- Шайморатов Миңлеғәле Минһажетдин улы // Башкирская энциклопедия —Уфа:ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2019. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- Абдуллина Л. Генерал бүләге Башҡортостанына ҡайтты. «Киске Өфө» гәзите, № 27, 2—8 июль, 2016.
- Миңлеғәле Шайморатов «Звезда» каналында фильм
- Гульназ Данилова Китайская практика. Первый военный учебный центр в провинции Синьцзян создал генерал Минигали Шаймуратов (рус.).Российская газета/rg.ru (29.10.2015).
- Путин присвоил звание Героя России погибшему в боях за Донбасс советскому генералу. Деловая газета «Взгляд». Турбо-страница. 30 марта 2020 года. (рус.) (Тикшерелгән 31 март 2020)
- Как комдив остался без звезды Героя! Сайт «Яндекс-Дзен», 2020, 16 марта (рус.) (Тикшерелгән 24 март 2020)