Quick Facts
Biography
Mateusz Iżycki de Notto (ur. 22 lutego 1898 w Odessie, zm. 12 lutego 1952 w Lyonie) – generał brygady pilot Polskich Sił Powietrznych.
Życiorys
W 1916 rozpoczął studia na Akademii Rolniczej w Moskwie, ale w tym samym roku został powołany do armii rosyjskiej. I wojnę światową spędził w 12 Achtyrskim Pułku Huzarów, następnie w Szkole Kawalerii, wreszcie od stycznia 1918 w 7 Pułku Ułanów III Korpusu Polskiego w Rosji. W listopadzie 1918 wstąpił do Legii Akademickiej w Warszawie, a w grudniu tego roku do Szwadronu Jazdy Wojewódzkiej Warszawskiej Odsieczy Lwowa. W czasie wojny z Ukraińcami odznaczył się w walkach o Lwów, za co otrzymał Order Virtuti Militari V klasy. Następnie walczył w szeregach 12 Pułku Ułanów Podolskich zorganizowanego przez oficerów byłego 7 Pułku Ułanów III Korpusu Polskiego w Rosji.
W latach 1922-1924 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1924, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Biura Ścisłej Rady Wojennej. Następnie przeniesiony został do lotnictwa i wyznaczony na stanowisko dowódcy 12 Eskadry Lotniczej w Warszawie (IX 1925-VIII 1927). Później był attaché wojskowym w Turcji, dowódcą 22 Eskadry Liniowej (VIII 1929-I 1930), I oficerem sztabu w Dowództwie 2 Grupy Lotniczej, dowódcą 31 Eskadrą Liniowej w Poznaniu-Ławicy (XI 1931-XI 1933), dowódcą I i II Dywizjonu Liniowego w 3 Pułku Lotniczym, zastępcą dowódcy 3 Pułku Lotniczego.
W kampanii wrześniowej 1939 dowodził lotnictwem i OPL Armii „Łódź”, a następnie Armii "Warszawa". Przez Węgry przedostał się do Francji, tam pełnił funkcję szefa Oddziału III Operacyjnego Dowództwa Lotnictwa. Od 17 czerwca 1940 kierował faktycznie ewakuacją lotnictwa polskiego w dniach upadku Francji, w miejsce dowódcy lotnictwa gen. Józefa Zająca. Przez Casablancę ewakuował się w lipcu 1940 do Gibraltaru. W latach 1940-1942 dowódca Polskiego Oddziału Transportowego w Afryce, 1942-1943 delegat Polskich Sił Powietrznych na Środkowym Wschodzie. 14 września 1943 został mianowany Inspektorem Polskich Sił Powietrznych, pełnił funkcję do stycznia 1948 (odpowiednia ranga brytyjska RAF: Vice Air Marshal).
Po demobilizacji przyjął obywatelstwo brytyjskie, dodał sobie wówczas drugi człon nazwiska ("de Notto"). Zmarł we Francji, pochowany został na cmentarzu Northwood pod Londynem.
Żonaty z Krystyną Jackowską (1905-1984); jedyna córka, Ewelina (ur. 1930), żona hr. Przemysława Potockiego, wyemigrowała do Kanady.
Awanse
- rotmistrz – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 78 lokatą w korpusie oficerów kawalerii (po przeniesieniu do korpusu oficerów aeronautycznych kapitan z tym samym starszeństwem)
- major – 1934
- podpułkownik – 1938
- generał brygady – 1 marca 1944
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (1939)
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie (po raz pierwszy w 1921)
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Złoty Krzyż Zasługi
- Kawaler Legii Honorowej (Francja)
- Order Oranje-Nassau II klasy (Holandia)
Przypisy
Bibliografia
- Kawalerowie Orderu Virtuti Militari 1792-1945, tom II, część 2, Koszalin 1993
- S. Czmur, W. Wójcik, Dowódcy Lotnictwa Polskiego, Warszawa 1998. (Tam szczegółowy biogram)
- Jerzy Pawlak, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1989, ISBN 83-206-0760-4, s. 123, 175, 224.
- I. Wojewódzki, "Generał pil. Mateusz Iżycki de Notto w kampanii 1939 r.", [w:] "Kampania Polska '39. Militarne i polityczne aspekty z perspektywy siedemdziesięciolecia", red. J. Kirszak, D. Koreś, Wrocław 2011, s. 373-386.