Loxandra Skarlatou

Η Λοξάντρα Σκαρλάτου ( περίπου 1605 - 1684 ) ήταν Ελληνίδα λογία του 17ου αιώνα και μητέρα γενάρχις του φαναριώτικου κλάδου της οικογένειας Μαυροκορδάτου. Γιος της ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο «εξ απορρήτων».

Γεννήθηκε στο Φανάρι γύρω στο 1605 και ήταν κόρη του πλούσιου εμπόρου ζώων και προμηθευτή κρεάτων των οθωμανικών ανακτόρων και στρατευμάτων, Σκαρλάτου Μπεγλιτζή. Υπάρχει διχογνωμία ως προς το όνομά της καθώς από διάφορους ερευνητές αναφέρεται ως Λοξάνδρα, Ρωξάνδρα και Ρωξάνη. Έλαβε σημαντική μόρφωση, κάτι σπάνιο για τις γυναίκες εκείνης της εποχής, έχοντας ως δασκάλους της τον Ιωάννη Καριοφύλλη και τον Θεόφιλο Κορυδαλλέα.

Ούσα περιζήτητη νύφη, αρραβωνιάστηκε τον ηγεμόνα της Βλαχίας, Ματθαίο Βεσσαράβ, όμως λίγες ημέρες πριν το γάμο προσβλήθηκε από ευλογιά με αποτέλεσμα να χάσει το ένα της μάτι και να παραμορφωθεί το πρόσωπό της. Ο πατέρας της αποσιώπησε το γεγονός και προσπάθησε να εξαπατήσει το μέλλοντα γαμπρό του, καλύπτοντας το πρόσωπο της Λοξάντρας με τούρκικη κουκούλα, όταν όμως κατά την μετάβασή της στο Βουκουρέστι ή στο Τυργοβίτσι, έγινε αντιληπτή η ασθένειά της, ο γάμος ακυρώθηκε και η ίδια επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη.

Γύρω στο 1635, παντρεύτηκε τον άσημο έμπορο μεταξιών Παντελή Μαυροκορδάτοαπό τη Χίο, γεγονός που δεν πέρασε ασχολίαστο. Από αυτόν το γάμο, η Λοξάνδρα απέκτησε δύο γιους, τους Αλέξανδρο και Ιωάννη και μια κόρη, τη Ζωή. To 1649 πέθανε ο σύζυγός της και η Λοξάνδρα μεγάλωσε μόνη τα παιδιά τους, φροντίζοντας να τους δώσει εξαιρετική μόρφωση. Η ίδια απεβίωσε το καλοκαίρι του 1684 στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης, όπου είχε κλειστεί έπειτα από την αποτυχία των οθωμανικών στρατευμάτων κατά την πολιορκία της Βιέννης, για την οποία θεωρήθηκε, μεταξύ άλλων, υπεύθυνος και ο γιος της Αλέξανδρος, που υπηρετούσε ως Μέγας Διερμηνέας της Υψηλής Πύλης. Η κηδεία της πραγματοποιήθηκε την επόμενη ημέρα στο Χάσκιοϊ.

Η Λοξάντρα θεωρείτο γυναίκα υψηλής μόρφωσης και αναφέρεται ότι αποτέλεσε το πρότυπο για τις υπόλοιπες Φαναριώτισσες. Για τις γνώσεις της και τη μόρφωσή της, απέσπασε τους επαίνους, συγχρόνων και μεταγενεστέρων της, Ελλήνων λογίων όπως οι Καισάριος Δαπόντες, Ιάκωβος ο Αργείος, Μανουήλ Γεδεών, Κωνσταντίνος Άμαντος κ.ά. ενώ αναφέρεται πως είχε κερδίσει το θαυμασμό περιηγητών από την Ευρώπη που επισκέπτονταν την Κωνσταντινούπολη.

• Κούλα Ξηραδάκη, Φαναριώτισσες, εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1999.
• Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα: Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. σελίδες 347-350. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009.