Leon Surzyński

Leon Surzyński (ur. 8 kwietnia 1891 w Inowrocławiu, zm. 28 września 1967 w Londynie) – polski lekarz, organizator chórów, działacz społeczny, polityk, poseł na Sejm i wicemarszałek Sejmu w II RP, działacz emigracyjny.

W 1911 roku ukończył Królewskie Gimnazjum w Inowrocławiu, dziś istniejące pod nazwą I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu (gdzie był w latach 1909–1910 prezesem koła Towarzystwa Tomasza Zana). Studiował medycynę na uniwersytetach w Monachium, Würzburgu i Lipsku. W czasie studiów należał do Grup Narodowych, działał w wielu polskich towarzystwach śpiewaczych i niepodległościowych, należał do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Po wybuchu I wojny światowej kierował komitetem pomocy studentom w Królestwie Polskim.

W 1917 roku otrzymał doktorat z medycyny na Uniwersytecie w Lipsku. W grudniu 1918 roku wrócił do Inowrocławia, gdzie zaangażował się w przygotowania do powstania wielkopolskiego, w czasie którego był lekarzem na Kujawach i organizował punkty sanitarne. Po powstaniu przeniósł się do Poznania i do końca 1919 roku służył w Wojsku Polskim. Następnie praktykował jako lekarz internista.

W 1923 roku wstąpił do Narodowej Partii Robotniczej, w której był od 1926 roku członkiem zarządu wojewódzkiego.

W wyborach do Sejmu w marcu 1928 roku został wybrany na posła z okręgu poznańskiego z listy nr 21 Narodowo-Państwowego Bloku Pracy. W Sejmie zasiadał w klubie Narodowej Partii Robotniczej-Lewicy. W sierpniu 1928 został prezesem wielkopolskiego oddziału Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W latach 1928–1934 należał do Rady Naczelnej Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. W wyborach do Sejmu w roku 1930 oraz w 1935 został posłem z listy BBWR. Od 1937 roku był przewodniczącym Okręgu Wielkopolskiego Obozu Zjednoczenia Narodowego.

Po wyborze w 1938 roku na posła w V kadencji został wicemarszałkiem sejmu oraz przewodniczącym komisji budżetowej i komisji spraw zagranicznych. Po wybuchu II wojny światowej, gdy Sejm podjął uchwałę o zmniejszeniu liczby posłów do 41, pozostał wicemarszałkiem i przewodniczącym komisji budżetowej.

We wrześniu 1939 roku przedostał się do Bukaresztu, skąd w 1940 wyjechał na Cypr (do Kyrenii), gdzie założył chór, a w 1941 roku – do Palestyny (do Latrun), gdzie zgłosił się do służby wojskowej w Ośrodku Zapasowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Został skierowany do pracy w szpitalu w Baragwanath koło Johannesburga. 10 stycznia 1944 roku spotkał się z premierem ZPA – Jeanem Sumtsem .

W 1945 roku przeniósł się do Wielkiej Brytanii, gdzie praktykował jako lekarz w Londynie. Od 1950 roku był członkiem, a od 1954 roku prezesem, Głównej Komisji Rewizyjnej Skarbu Narodowego. Był prezesem założonego w 1955 roku Związku Polskich Chórów w Wielkiej Brytanii.

• Krzyż Niepodległości
• Order Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych
• Order Świętego Sawy 3. klasy (Jugosławia)
• Order Trzech Gwiazd 4. klasy (Łotwa)
• Złota Odznaka Honorowa z Wieńcem Laurowym Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych (1965).

Był synem Piotra i Stanisławy Marianny z Meissnerów. Pochodził ze znanej rodziny muzyków (organistów), kompozytorów, dyrygentów. Jego stryjami byli:

• Józef Surzyński (1851–1919) – ksiądz, muzykolog, kompozytor i dyrygent
• Stefan Surzyński (1855–1919) – organista, dyrygent, kompozytor i pedagog
• Mieczysław Surzyński (1866–1924) – organista, kompozytor, dyrygent i pedagog.

Bratem stryjecznym Leona (synem Stefana) był Władysław Surzyński (1906–1987) – aktor, dyrygent i recytator.

Leon Surzyński ożenił się 26 kwietnia 1921 roku z Heleną Kaniewską, z którą miał córki Barbarę (1922–2015) i Marię (1925–2018). Jego wnukiem jest Andrzej Machowski – polski polityk, urzędnik samorządowy, poseł na Sejm II kadencji.

Po śmierci został pochowany 28 października 1967 roku na cmentarzu Junikowo w Poznaniu.