Leon Krukowski

Leon Krukowski (Lejb Izrael) (ur. ok. 1840 r. w Mariampolu, zm. 13 grudnia 1906 w Łodzi) – właściciel drukarni w Łodzi. Syn Szepila i Rajny.

Od 1860 r. był pierwszym pośrednikiem w handlu maszynami drukarskimi w Łodzi. Od największego hurtownika jakim był Dom Handlowy J. Fajansa w Warszawie, w 1877 r. sprowadził dla J. Petersilgego pierwszą w Łodzi drukarską maszynę pospieszną, a w 1879 r. kupił cztery maszyny drukarskie pedałowe, które zaraz sprzedał.

Gdy na podstawie zezwolenia otrzymanego 15 grudnia 1878 r. uruchomił własną litografię miał tylko prasę do druku wizytówek. W 1881 r. uzupełnił jej wyposażenie o dwie nowe maszyny, a gdy 12 grudnia 1883 r. otrzymał koncesję na uruchomienie drukarni, kupił następne maszyny.

W jego zakładzie przy ul. Cegielnianej 29 (obecnie ul. Więckowskiego) od 6 stycznia 1884 do 16 czerwca 1885 r. drukowano pierwszą polską gazetę „Dziennik Łódzki” na maszynach cylindrycznych zakupionych za część sumy 10 000 rubli stanowiącej „dotację” rodziny Scheiblerów dla polskiej gazety.

W kwietniu 1885 r. sprzedał drukarnię powstałemu wydawnictwu „Dziennika Łódzkiego”, reprezentowanemu przez Henryka Elzenberga. Pozostałe 4 maszyny litograficzne i 1 małą typograficzną przeniósł do lokalu przy ul. Piotrkowskiej 18, a w 1897 r. tamże pod nr 109, gdzie w 1899 r. przebudował pomieszczenia adaptując je dla potrzeb drukarni. Dokupił w 1898 r. maszynę pospieszną, a w 1901 r. prasę korektową. W 1892 r. zatrudniał 24 osoby, a w 1905 r. od 15 do 20 pracowników, drukując produkcję o wartości 30 600 rubli.

Drukował głównie druki akcydensowe oraz niewielkie objętościowo broszury: sprawozdania, statuty, programy, ale obok akcydensów –do likwidacji drukarni w 1907 r. –wydrukował 25 druków zwartych.

20 kwietnia 1885 r. zakończył druk książki Edwarda Siebeckera „Arcyksiężna de Simbach” w przekładzie T. Marenicza. Reklamowana była w „Dzienniku Łódzkim”, prawdopodobnym jej wydawcy, jako „pierwsza w Łodzi książka w języku polskim”. Można ją było nabyć w drukarni w cenie 1 rubel, a dla prenumeratorów „Dziennika Łódzkiego” za 50 kopiejek.

Zmarł 1 grudnia 1906 r. w 66. roku życia i został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej w Łodzi (str. P, kw. F, nr grobu 167), w pobliżu żony (nr grobu 169).

Po jego śmierci, syn Izydor –łódzki lekarz, w czerwcu 1907 bezskutecznie starał się o uzyskanie koncesji na dalsze prowadzenie firmy, czynnej wówczas jeszcze przy ul. Piotrkowskiej 109.

W małżeństwie z Eweliną z Łapowskich (1842 - 1906) mieli dzieci urodzone w Mariampolu: Izydora (Józefa, 1862-1912), lekarza praktykującego w Zgierzu i od 1891 w Łodzi, Bernarda (1865 - 1919) m.in. wydawcę w latach 1900 - 1904 „Gazety Łódzkiej" i Henryka (1867-1933), adwokata.

• MarekM. Szukalak MarekM., Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. SeriaII, tom 3 od A-Z, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2012, s. 85-86, ISBN 978-83-61743-56-9, OCLC 823617032 .
• Jacek Strzałkowski, Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 roku, Łódź 1994 s. 72 ​ISBN 83-906647-1-2​,
• Janina Jaworska, Krukowski Leon, [w:] Słownik Pracowników Książki Polskiej, Warszawa-Łódź 1972 s. 474-475,
• Mirosław Laskowski Dzieje drukarstwa łódzkiego. Łódź 1989, s. 32,
• Lucjan S. Szychowski Zarys dziejów drukarstwa łódzkiego 1859-1918. Łódź 1993,
• Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1970, s. 126, 128.