Kostis Frankoulis

Ο Κωστής Φραγκούλης, γνωστός και ως Ανταίος (Λάστρος, 7 Νοεμβρίου 1905 - Ηράκλειο, 11 Φεβρουαρίου 2005) ήταν Έλληνας μαντιναδολόγος, ποιητής, πεζογράφος, χρονογράφος και τυπογράφος. Πρόκειται για ένα λαϊκό λογοτέχνη που έγραφε στο κρητικό ιδίωμα.

Βιογραφία

Κωστής Φραγκούλης ήταν το τέταρτο και τελευταίο παιδί του Στυλιανού και της Ζαμπίας. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο μονοθέσιο σχολείο της Λάστρου. Σε ηλικία 16 χρονών, έφυγε από το χωριό του προς αναζήτηση καλύτερης τύχης και εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο όπου εργάστηκε ως βοηθός στο τυπογραφείο της εφημερίδας Ίδη. Σύντομα, άρχισε να ασχολείται και με τη συγγραφή χρονογραφημάτων.

Γύρω στο 1929 μετακόμισε στην Αθήνα όπου το 1937 παντρεύτηκε τη Σοφία Τριανταφύλλου ή Σπετσιώτη από τη Σαντορίνη. Με το ξέσπασμα του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ο Φραγκούλης επιστρατεύτηκε στο Αλβανικό μέτωπο. Μετά την έναρξη της Κατοχής επέστρεψε στη γενέτειρά του Λάστρο όπου και παρέμεινε μέχρι την απελευθέρωση. Στη συνέχεια, επανεγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο όπου ξανάρχισε να εργάζεται ως τυπογράφος. Αργότερα, απέκτησε ιδιόκτητο τυπογραφείο με την επωνυμία Ανταίος, εμπνευσμένη από το μυθικό γίγαντα. Το τυπογραφείο αυτό έγινε σημείο συνάντησης των Ηρακλειωτών διανοούμενων της εποχής.

Παράλληλα με την επαγγελματική του ενασχόληση, ο Κωστής Φραγκούλης έγραφε με το ψευδώνυμο Ανταίος καθημερινά και για 35 συνεχή έτη τη στήλη του χρονογραφήματος Λόγοι και αντίλογοι στην τοπική εφημερίδα του Ηρακλείου Πατρίς. Από το 1985 και για περίπου δυο δεκαετίες, επιμελούνταν και παρουσίαζε ραδιοφωνικές εκπομπές με τον τίτλο Κρητικοί Αντίλαλοι που μεταδίδονταν δύο φορές την εβδομάδα αρχικά από την τοπική ΕΡΤ και αργότερα από το Ράδιο Κρήτη. Επιπρόσθετα, δημοσίευε κείμενα στο σύνολο του τοπικού τύπου. Ο Κωστής Φραγκούλης τιμήθηκε από πολλούς τοπικούς φορείς και το 1988 του απονεμήθηκε τιμητική σύνταξη από το Υπουργείο Πολιτισμού. Απεβίωσε σε ηλικία 100 ετών στις 11 Φεβρουαρίου 2005 στο Ηράκλειο.

Έργο

Παρότι οι εγκύκλιες σπουδές του περιορίζονταν στην φοίτηση στο Δημοτικό, ο Φραγκούλης αναπλήρωσε τα όποια κενά με προσωπική μελέτη. Μέσω του επαγγέλματός του, είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με ανθρώπους του πνεύματος κάτι που ήταν καθοριστικό για την λογοτεχνική του εξέλιξη. Κατόρθωσε να μεταφέρει τον γλωσσικό πλούτο που είχε συγκεντρώσει κατά τη διάρκεια της διαμονής του στην κρητική ύπαιθρο σε εξαιρετικούς στίχους που αποτελούν αριστουργήματα αυθεντικού κρητικού λόγου και παρουσιάζουν ιδιαίτερο γλωσσολογικό, λαογραφικό, λογοτεχνικό και κοινωνιολογικό ενδιαφέρον. Εκτός από ποιήματα και χρονογραφήματα, ο Κωστής Φραγκούλης έγραψε επίσης πεζά διηγήματα και ηθογράφηματα. Όλα τα βιβλία του τα στοιχειοθέτησε και τα εκτύπωσε ο ίδιος. Πολλές μαντινάδες και ποιήματά του δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά ή μεταδόθηκαν από τις ραδιοφωνικές εκπομπές του. Το έργο του γνώρισε εξαιρετική επιτυχία στο κοινό του Ηρακλείου και γενικότερα της Κρήτης αλλά και την εκτίμηση λογίων όπως ο Μενέλαος Παρλαμάς, ο Στυλιανός Αλεξίου, ο Θεοχάρης Δετοράκης και ο Νίκος Μαμαγκάκης.

Κορυφαίο έργο του είναι τα Δίφορα, μια δίτομη συλλογή ποιημάτων σε ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ανομοιοκατάληκτους στίχους γραμμένους στην κρητική διάλεκτο. Το έργο αυτό θεωρείται από πολλούς εφάμιλλο του Ερωτόκριτου του Κορνάρου. Για τα Δίφορα, ο Φραγκούλης τιμήθηκε το 1990 με το βραβείο Σωτηρίου Ματράγκα από την Ακαδημία Αθηνών. Στίχους από τα Δίφορα μελοποίησε και τραγούδησε ο σπουδαίος καλλιτέχνης της Κρητικής παραδοσιακής μουσικής Κώστας Μουντάκης.

Ποιητικές συλλογές και πεζά:

• Μ' ανοιχτά φτερά (1933)
• Δίφορα, βιβλίο πρώτο (1961)
• Στον κύκλο του μαχαιριού (1971)
• Η κατσιφάρα (1974)
• Οργισμένα στάχυα (1980)
• Η Ρούσικη καμπάνα (1982)
• Δίφορα, βιβλίο δεύτερο (1988)
• Το προξενιό του Πολύδωρου (2000)
• Τα Κρητικάνθεμα (200?)

Αναφορές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• ’’Η ΚΡΗΤΗ TV θυμάται...’’ τον Κωστή Φραγκούλη στο YouTube
• Τα Δίφορα
• Μπάμπης Δερμιτζάκης: Κωστής Φραγκούλης, ο ποιητάρης και εδώ