Kostas Challioris

Ο Κώστας Χαλλιορής (29 Ιουνίου 1910 – 9 Αυγούστου 2000) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της Χίου. Γονείς του ο Ιωάννης Χαλλιορής, έμπορος - γιος του Δημογέροντα και μέλους της Εφορείας των Εκπαιδευτηρίων της Χίου Νικολάου Χαλλιορή - και η Μικρασιάτισσα Ιάσμη Γλύπτη, κόρη του παπά του Μελιού της Ερυθραίας, Δημήτρη Γλύπτη. Ο Κώστας Χαλλιορής ήταν το δεύτερο από τα επτά παιδιά της οικογένειας. Διδάχτηκε τα πρώτα του γράμματα στην Αστική Σχολή της Χίου και στη συνέχεια αποφοίτησε από την Εμπορική Σχολή, για να αναλάβει τις εμπορικές δραστηριότητες του πατέρα του. Η αγάπη του για την ποίηση και την πνευματική δημιουργία εκδηλώθηκε νωρίς, από τα πρώτα μαθητικά του χρόνια. Συνδέθηκε με ισχυρούς φιλικούς και πνευματικούς δεσμούς με τους νέους τότε Χιώτες ποιητές Γιώργο Μουτάφη και Φώτη Αγγουλέ.

Οι πνευματικές αναζητήσεις του Κώστα Χαλλιορή βρήκαν την έκφρασή τους στην ανθούσα - για την εποχή - δράση του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου, σωματείου που ιδρύθηκε το 1918, με πρωτοβουλία του Γενικού Διοικητή της Χίου, Γεωργίου Παπανδρέου. Σειρά εκδηλώσεων, ομιλίες διακεκριμένων πνευματικών ανθρώπων και επιστημόνων, απαγγελίες ποιημάτων, μουσικά και θεατρικά δρώμενα, έδιναν τροφή, διέξοδο αλλά και ευκαιρίες συμμετοχής στους νέους της εποχής. Πρωτοπόρος ανάμεσά τους ο Κώστας Χαλλιορής. Το 1935 ανεβαίνει για πρώτη φορά, ως ομιλητής, στο βήμα του Φ.Ο.Χ για να αναπτύξει το θέμα: «Ο Ρομαντισμός και η γυναίκα» και το 1936 εκλέγεται στο Δ.Σ. του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου. Θα υπηρετήσει τον Φιλοτεχνικό Όμιλο Χίου συνολικά επί 40 έτη. Τα 20 εξ αυτών από τη θέση του Προέδρου.

Από το 1935 έως και το 1939 ο Κώστας Χαλλιορής, συντροφιά με τους Μουτάφη και Αγγουλέ, παράλληλα με τις δράσεις του Φιλοτεχνικού Ομίλου, οργάνωναν κάθε δεύτερο Σάββατο, φιλολογικές βραδιές με καλεσμένους – συνδαιτυμόνες τους μυημένους και δόκιμους λογοτέχνες της Χίου, στο πατάρι της ταβέρνας του «Πιστόλα». Εκεί ο καθένας από αυτούς παρουσίαζε στην παρέα την πνευματική του δημιουργία, απαγγέλοντας τα ποιήματά του και αναπτύσσονταν θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Μέλη αυτής της φιλολογικής παρέας, μεταξύ άλλων, ο Αριστείδης Καράβας, ο Νομάρχης Χίου και λογοτέχνης Θεμιστοκλής Αθανασιάδης-Νόβας, η Αγάπη Μολυβιάτη, η Χαρά Παϊδούση. Οι ανησυχίες και η δημιουργικότητα του Κώστα Χαλλιορή βρήκαν - απ’ τον Ιούνη του 1937 - και την έντυπη έκφρασή τους στο μηνιαίο φιλολογικό και καλλιτεχνικό περιοδικό το «ΝΗΣΙ», που φιλοξενούσε στις σελίδες του ποιήματα, διηγήματα και πνευματικές εργασίες Χίων και μη. Μεταξύ αυτών, των Θεμιστοκλή Αθανασιάδη, Στέλιου Βίου, Στέφανου Καββαδά, Αριστείδη Καράβα, Γιώργου Θεοτοκά, Ουράνας Διοματάρη, Αντρέα Λοΐζου, Γιώργου Βαλέτα, Χρήστου Μεμένιου, Ελένης Καρδαμίτση, Αγάπης Βενέζη, Πάολας Σέτσι, Λένας Καλφοπούλου, Ιωάννας Καψύλη, Τάκη Δόξα, Άρη Δικταίου, κ.ά. Το «ΝΗΣΙ», υπό τη διεύθυνση του ενός ή του άλλου από τους Χαλλιορή, Μουτάφη, Αγγουλέ συνέχισε την έκδοσή του μέχρι τον Οκτώβρη του 1939.

Λοχίας του 9ου Λόχου του 23ου Συντάγματος και στη συνέχεια ως Ανθυπολοχαγός Πεζικού, ο Κώστας Χαλλιορής θα ζήσει το Έπος του ’40 στο Αλβανικό μέτωπο. Ποιήματά του, εκείνης της περιόδου, δημοσιεύθηκαν από τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο στο περιοδικό «ΟΧΡΙΔΑ» και την εφημερίδα «ΑΕΡΑ». Η είσοδος των Γερμανικών δυνάμεων στην Αθήνα θα βρει τον Κώστα Χαλλιορή στις 27 Απρίλη του 1941 αυτόπτη μάρτυρα της έπαρσης της γερμανικής σβάστικας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, στιγμή που θα αποτυπώσει, με συναίσθημα και πατριωτικό παλμό, στο ποίημα με τίτλο «Νεκροφίλημα στη Λευτεριά». Η επιστροφή του στη Χίο, μαζί με τα μικρότερα αδέλφια του Δημήτρη και Μέντορα - που κι αυτά υπηρετούσαν στο Πολεμικό Ναυτικό - έμελλε να τον σημαδέψει για πάντα. Αποφάσισαν να ταξιδέψουν, για λόγους ασφαλείας, με διαφορετικά καΐκια από τον Πειραιά στη Χίο. Ο Μέντορας όμως δεν θα έφτανε ποτέ στο νησί. Το καΐκι του Ασπρούλη, που τον μετέφερε, κτυπήθηκε από γερμανική τορπίλη και χάθηκε αύτανδρο στο Αιγαίο. «...Μια διάδοση πως οι Γερμανοί θα στρατολογούσαν τότε τους νέους για επισκευές και διανοίξεις δρόμων και οχυρών στην κατεχόμενη Ευρώπη, μαζί με την ανώτερη σκέψη μιας θυσίας για τη λευτεριά της σκλαβωμένης πατρίδας, μάς έφερε μια νύχτα τραγικούς επιβάτες μιας βάρκας που ξεκινούσε για την Τουρκία...» Οι γραμμές αυτές, θα είναι η αρχή ενός ατελείωτου ταξιδιού για τη Μ. Ανατολή, όπως ο ίδιος το παρουσίασε από το βήμα του Φ.Ο.Χ., σε μια διάλεξή του με θέμα: «Το παραμύθι της φυγής», το 1948. Φθάνοντας στη Χάιφα εντάχθηκε στη δύναμη του Ελληνικού Στρατού. Κάιρο, Αλεξάνδρεια, Δαμασκός, Συρία, Ιεροσόλυμα, Χαλέπι, Τομπρούκ, υπήρξαν σταθμοί του. Τακτικός συνεργάτης, με καθημερινή στήλη, στην εφημερίδα του Καΐρου «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», συνέχισε να ασχολείται με την ποίηση και το 1943 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή «ΟΡΑΜΑΤΑ», συλλογή που αφιερώνει «στον τορπιλοχαμένο αδερφό μου Μέντορα – τον πληγωμένο δίοπο σηματωρό – που τον πήρε για πάντα το Αιγαίο τη μοιραία νύχτα του ΄41».

Τον Σεπτέμβριο του 1944 το Γενικό Επιτελείο Μέσης Ανατολής, κατ΄εντολή της Ελληνικής Κυβέρνησης του Καΐρου, ανέθεσε στον Ανθυπολοχαγό Κώστα Χαλλιορή την ειδική αποστολή συνοδείας και εγκατάστασης στη Χίο του Υπουργού και Γενικού Διευθυντού Νήσων Αιγαίου, Γεωργίου Μπουρδάρα. Με τη φυγή από τη Χίο των κατοχικών Γερμανικών δυνάμεων τον έλεγχο και τη διοίκηση της Χίου είχε αναλάβει το τοπικό Ε.Α.Μ. Ο Κώστας Χαλλιορής έφερε σε πέρας την αποστολή που του ανατέθηκε μετά από σειρά επαφών με τις τοπικές αρχές του Ε.Α.Μ., τον Μητροπολίτη Χίου Ιωακείμ Στρουμπή και τον Δήμαρχο Χίου Λεωνή Καλβοκορέση. Η μεταπολεμική δράση του Κώστα Χαλλιορή, η πνευματική και κοινωνική παρουσία του θα είναι πολυσχιδής και πολυεπίπεδη. Πρόεδρος του Συνδέσμου Φίλων Στρατού, Πρόεδρος της Φανέλας του Στρατιώτη, του Ομίλου Αντισφαιρίσεως, των Ποδοσφαιρικών Σωματείων Χίου, Πρόεδρος των Εφέδρων Αξιωματικών Χίου, του Κυνηγετικού Συλλόγου, των Παλαιών Πολεμιστών ’40-’45, είναι κάποιες από τις διαφορετικές θέσεις από τις οποίες υπηρέτησε την τοπική κοινωνία. Διετέλεσε ακόμη, για τρεις τετραετίες, Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Χίου, μέλος της Ανωτέρας Ενοριακής Επιτροπής και της Επιτροπής Εθνικού Γυμναστηρίου Χίου. Ο Κώστας Χαλλιορής το 1956 παντρεύτηκε την Αντωνία Ανδρεάδου και απέκτησαν τρία παιδιά: την Ιάσμη, τον Γιάννη και τον Σιδερή.

Ο Κώστας Χαλλιορής με τη διπλή ιδιότητα του Προέδρου του Φιλοτεχνικού Ομίλου και του Δημοτικού Συμβούλου Χίου ανέλαβε το 1962 την οργάνωση των επετειακών εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 50 χρόνων από την απελευθέρωση της Χίου. Στην κορύφωση του εορτασμού ιστορική υπήρξε η λαμπρή αναπαράσταση των γεγονότων της 11ης Νοεμβρίου 1912, που ο ίδιος επιμελήθηκε και συντόνισε. Το 1967 ως μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής για την επιστροφή στη Χίο των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Ισιδώρου, που μαρτύρησε στο νησί, ανέλαβε την ευθύνη των εκδηλώσεων. Το 1975 το Δημοτικό Συμβούλιο Χίου έκανε δεκτή την πρόταση του Κώστα Χαλλιορή για να τιμηθούν οι Xιώτες ποιητές του μεσοπολέμου Γ. Βερίτης και Φώτης Αγγουλές. Έτσι, σήμερα οι προτομές τους κοσμούν τον Δημοτικό Κήπο Χίου.

Το 1980 αποπερατώθηκε το καλλιμάρμαρο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο, με δαπάνες των μεγάλων ευεργετών της Χίου, Μιχαήλ και Σταματίας Ξυλά. Οι ευεργέτες ανέθεσαν στον Κώστα Χαλλιορή τη Διεύθυνση του Κέντρου. Υπό τη Διεύθυνσή του και με την αποκλειστική χρηματοδότηση του Ομηρείου από την οικογένεια Ξυλά, το Ίδρυμα θα γνωρίσει λαμπρές ημέρες δόξας, πνευματικής ανάτασης και μεγαλείου, διοργανώνοντας Διεθνή Συνέδρια, όπως «Ο Κοραής και η Χίος» (Μάιος 1983), θεατρικές και μουσικές παραστάσεις υψηλού επιπέδου σε πρώτη παγκόσμια παρουσίαση, όπως «Ο Δαυίδ», έργο αγνώστου Χίου ποιητού του 18ου αιώνα, σε σκηνοθεσία του Σπύρου Ευαγγελάτου και μουσική της Ελένης Καραΐνδρου (Νοέμβριος 1980), καθώς και ομιλίες διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων ακαδημαϊκών και ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης. Ο Κώστας Χαλλιορής θα παραμείνει στη Διεύθυνση του ΟΜΗΡΕΙΟΥ μέχρι το 1985. Τον Ιούλη του 1985 η οικογένεια Ξυλά με ανακοίνωσή της - που δημοσιεύτηκε στον τοπικό Τύπο – παραιτήθηκε από τη διοίκηση του Ιδρύματος θεωρώντας ότι «η συνεργασία της με τον Δήμο της Χίου είναι πλέον δύσκολη και άχαρις».

Ο Κώστας Χαλλιορής υπήρξε από το 1972 τακτικό μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Το 1981 το Δ.Σ. του Συλλόγου «τιμώντας την αρετήν και την αξιόλογον συμβολήν του εις την ανάπτυξιν και ανύψωσιν του συγχρόνου Ελληνικού πολιτισμού» του απένειμε, σε ειδική τελετή στην Αθήνα, τιμητικό δίπλωμα «προς επιβράβευσιν των εξαιρέτων αυτού προσπαθειών και επιτεύξεων». Τον Δεκέμβρη του 1996 τιμήθηκε από τον Φιλοτεχνικό Όμιλο Χίου «για την παρουσία του στην ποίηση και τη συμμετοχή του στην πολιτιστική ζωή της Χίου». Το 2010 το Δημοτικό Συμβούλιο Χίου, αναγνωρίζοντας το πνευματικό έργο και την κοινωνική του δράση, με απόφασή του έδωσε το όνομα του ποιητή σε κεντρικό δρόμο της Χίου. Τον Φεβρουάριο του 2016 ο Φιλοτεχνικός Όμιλος Χίου και ο Σύλλογος Φιλολόγων Χίου διοργάνωσαν, στη μνήμη του Κώστα Χαλλιορή, φιλολογικό-λογοτεχνικό διαγωνισμό, για τους μαθητές των Λυκείων της Χίου. Το θέμα του διαγωνισμού ήταν το ποίημα του ποιητή Πρέπει.

Έργα του Κώστα Χαλλιορή, με χρονολογική σειρά, είναι τα θεατρικά και οι ποιητικές συλλογές :

1. «ΜΕΓΑΡΟ ΣΑΓΙΟ» - ΘΕΑΤΡΙΚΟ ( ΧΙΟΣ, 1937 )
2. «ΟΡΑΜΑΤΑ» - ΠΟΙΗΜΑΤΑ ( ΚΑΪΡΟ, 1943 )
3. «ΑΝΑΚΩΧΗ» - ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ (ΧΙΟΣ, 1945)
4. «ΣΤΑ ΦΤΕΡΑ ΤΟΥ ’21» - 46 ΠΟΙΗΜΑΤΑ για τους Ήρωες και τα Γεγονότα, Ελληνική Επανάσταση του 1821 ( ΧΙΟΣ, 1971 )
5. «ΟΙ ΟΥΡΑΝΟΙ ΜΙΛΟΥΝ» - ΠΟΙΗΜΑΤΑ ( ΧΙΟΣ, 1972 )
6. «ΣΑΤΥΡΕΣ...ΚΑΙ ΣΑΡΚΑΣΜΟΙ» - ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΧΙΟΣ, 1974 )
7. «ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ» - ΠΟΙΗΜΑΤΑ ( ΧΙΟΣ, 1976 )
8. «ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΕΝΟΡΑΣΗ» - ΠΟΙΗΜΑΤΑ ( ΧΙΟΣ, 1977 )
9. «ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ» - ΠΟΙΗΜΑΤΑ ( ΧΙΟΣ, 1987 )

Το 2004 οι εκδόσεις «άλφα πι» με τον τίτλο «Κώστας Χαλλιορής, ΠΟΙΗΣΗ», http://alfapibooks.gr/node/120 Αρχειοθετήθηκε 2019-05-02 στο Wayback Machine. κυκλοφόρησαν – σ’ έναν καλαίσθητο τόμο - το σύνολο των ποιητικών συλλογών του ποιητή. Την επιμέλεια και τον πρόλογο της έκδοσης ανέλαβε ο λογοτέχνης-ποιητής Γεώργης Διλμπόης. Ο Κώστας Χαλλιορής υπήρξε ακόμα τακτικός συνεργάτης όλων των τοπικών εφημερίδων, δημοσιεύοντας σειρά άρθρων, σχετικών με τα κατά καιρούς προβλήματα του τόπου, χρησιμοποιώντας άλλοτε και το ψευδώνυμο «Κ. ΝΗΣΙΩΤΗΣ».

Ποιήματα του Κώστα Χαλλιορή έχουν μελοποιήσει ο Χιώτης συνθέτης και ερμηνευτής, Αλέξανδρος Μπελλές και ο γιος του ποιητή, Σιδερής Χαλλιορής.

1.Γρηγόρης Δ. Σπανός, "Η Πορεία του Κώστα Χαλλιορή στα Χιακά δρώμενα", Χίος 2005

2.Γρηγόρης Δ. Σπανός, "Φιλοτεχνικός Όμιλος Χίου. Μια ενενηντάχρονη πνευματική πορεία", Έκδοση Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου, αλφα πι, Χίος 2008

3.ΧΙΟΝΗ "Αφιέρωμα στον Κώστα Χαλλιορή", τεύχος 61, Μάρτιος 1997

4.Λεωνής Μ. Καλβοκορέσης, “Χρονικόν κατοχής της Χίου παρά των Γερμανών”, Τυπογραφείον Φρίξου Μπουκούρη, Αθήνα 1951

5.ΤΟ ΝΗΣΙ, Μηνιαίο Λογοτεχνικό Περιοδικό, τεύχη 1-27, Χίος Ιούνιος 1937 - Οκτώβρης 1939