Khachatour Nersisyan

Խաչատուր Ներսիսյանը ծնվել է 1923 թվականին, Կրասնոդարի երկրամասի Արմավիր քաղաքում։ 1930 թվականին ընտանիքով տեղափոխվել է ծնողների ծննդավայր՝ Եղեգնաձորի շրջանի Մարտիրոս գյուղ, 1933 թվականին՝ Երևան։ Երևանում սովորել է Նար-Դոսի անվան միջնակարգ դպրոցում, հաճախել պիոներ-դպրոցականների պալատի (Շինարարների ակումբ) ժողգործիքների անսամբլի պարապմունքներին (ղեկավար՝ Միքայել Չաղալյան)։

1937-1941 թվականներին սովորել է Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական ուսումնարանում, աշակերտել ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ Լևոն Կարախանին, միաժամանակ ուսանել կոնսերվատորիային կից Արևելյան ստուդիայում՝ Գուրգեն Միրզոյանի դասարանում։ 1939 թվականին Արամ Մերանգուլյանի հրավերով ընդունվել է Ռադիոյի ժողգործիքների անսամբլ և 1945 թվականից եղել է ՀՀ ռադիոյի ժողովրդական գործիքների անսամբլի մենակատար:

1941-1945 թվականներին մասնակցել է հայրենական մեծ պատերազմին` հայկական 409 հրաձգային դիվիզիայի կազմում, եղել տոպոհետախույզ, ղեկավարել է գնդի ժողգործիքների անսամբլը: Պարգևատրվել է մեդալներով և շքանշաններով: 1945-1952 թվականներին եղել է Հայֆիլհարմոնիայի ժողգործիքների անսամբլի մենակատար (ղեկավար` ժողովրդական արտիստ Գուրգեն Միրզոյան)։

Հեղինակ է 200-ից ավելի երգերի՝ գրված Ավետիք Իսահակյանի, Հովհաննես Շիրազի, Համո Սահյանի, Մ. Թարյանի, Ս. Գրիգորյանի, Վ. Հաճյանի բանաստեղծությունների վրա, գործիքային ստեղծագործությունների՝ գրված թառի, քանոնի, դուդուկի, շվիի, քամանչայի և ժողգործիքների անսամբլի համար, պարային մեղեդիների, որոնք բեմադրվել են Հայաստանի պարի պետական, «Բարեկամություն» խորեոգրաֆիկ պարի պետական, Վրաստանի Սուխիշվիլու և Ռամիշվիլու անվան պարի պետական ակադեմիական անսամբլներում, «Կանազ», «Եղեգն» ժողովրդական պարի, ինչպես նաև սփյուռքի պարախմբերում:

Որպես քամանչահար՝ հայ երաժշտարվեստը ներկայացրել է Տաշքենդում (1975) և Սամարղանդում (1978) կայացած արևելյան երաժշտությանը նվիրված միջազգային գիտաժողովներում, ելույթներ է ունեցել Խորհրդային Միության հանրապետություններում, ինչպես նաև Հունգարիայում, Բուլղարիայում, Չեխիայում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Հոլանդիայում, Բելգիայում, Հունաստանում, Կիպրոսում, ԱՄՆ-ում, Իրանում։

Նկարահանվել է «Սայաթ-Նովա» ֆիլմում, հնչունավորել Սերգեյ Փարաջանովի «Նռան գույնը» ֆիլմը։ Ներսիսյանը ժողգործիքների անսամբլներ է ստեղծել և ղեկավարել Երևանի պետական համալսարանում, Ավտոդողերի գործարանում, «Կանազի» մշակույթի պալատում, Կույրերի միավորման մշակույթի պալատում, Քիմիկո-տեխնոլոգիական տեխնիկումում, «Երարդշին» տրեստի ակումբում, ինչպես նաև Սևանում, Հրազդանում, Աշտարակում, Արտաշատում, Եղվարդում:

2004 թվականին թողարկվել են Ներսիսյանի ստեղծագործություններն ընդգրկող 9 ձայնասկավառակներ։

Երգեր

• «Կարոտի երգ»
• «Սեր չտվիր»
• «Ելեք հայեր, ելեք քաջեր»
• «Կռունկները շարան-շարան»

Պարեր

• «Զանգեզուր»
• «Եղեգնաձորցիներ»
• «Արցախ»
• «Սպասում»

• Ավետիք Իսահակյանի 100-ամյակի մրցանակ, 1975
• ՀԽՍՀ վաստակավոր արտիստ, 1977
• Սայաթ-Նովայի անվան համահայկական երգի մրցանակ, 2000

Վայոց ձորի մարզի Վայք քաղաքի Արվեստի դպրոցը 2005 թվականին անվանակոչվել է Խաչատուր Ներսիսյանի անունով։

• Վարուժան Պլուզյան, «Խաչատուր Ներսիսյան» մենագրություն, 2005:

• Խաչատուր Ներսիսյան | «Պոեմ նահատակների հիշատակին․․»
• Խաչատուր Ներսիսյան, Կռունկները շարան-շարան