Katarzyna Wapowska

Katarzyna Wapowska z Maciejowskich herbu Ciołek (ur. 1530, zm. 1596) – kasztelanka, dziedziczka wielu ziem na Rusi, fundatorka Kolegium jezuickiego w Lublinie, kościoła w Dynowie i Hyżnem.

Urodziła się jako córka Stanisława Maciejowskiego - starosty zawichojskiego i Anny Czuryło ze Stojanowic. Jej bratem był Stanisław - kasztelan sandomierski i wojnicki, marszałek dworu królowej Barbary, marszałek nadworny koronny; poeta i mówca.

Poślubił ją wdowiec Kacper Maciejowski (zm. 1535 r.) - rotmistrz królewski, który z Anną Leżeńską miał syna Mikołaja Maciejowskiego - wojewodę lubelskiego (1572). Po śmierci męża w 1535 r., wyszła za mąż za Jakuba Herburta (zm. 1549). Miała z nim córkę Reginę Herburt - poślubioną przez hetmana wielkiego koronnego Stanisław Żółkiewskiego, ur. pod Żółkwią w 1547 r., poległego w bitwie pod Cecorą w 1620 roku.Była od 1565 r. drugą żoną Andrzeja Wapowskiego (zm. 1574 r.) -kasztelana przemyskiego, syn Stanisława i Magdaleny z Jordanów. Katarzyna Wapowska była matką Jana Stanisława Wapowskiego, który w 1580 roku ożenił się z Katarzyną Kostczanką, h. Dąbrowa.

Mąż Katarzyny Wapowskiej - Andrzej Wapowski, w 1574 r., w czasie uroczystości koronacyjnych Henryka Walezego na Wawelu, gdy doszło do walki pomiędzy Samuelem Zborowskim i Karwatem sługą Jana Tęczyńskiego (zm. 1593), kasztelana wojnickiego,podjął się rozdzielenia walczących. Samuel Zborowski, zdenerwowany interwencją,uderzył Wapowskiego czekanem w głowę, wskutek czego tenże zmarł, a sprawca skazany został na banicję.

Dobra, które w 1522 roku przeszły w ręce kasztelana przemyskiego - Stanisława Wapowskiego, otrzymała wdowa po jego synu Andrzeju Wapowskim - (zabitym w 1574 r.).Po niej, dziedziczył jej syn Stanisław Jan Wapowski, a w 1632 r. Dynów przejął jego syn Karol Wapowski. (Wskutek działu zawartego w roku 1644 między braćmi Wapowskiemi, wnukami Katarzyny i Andrzeja: Mikołajem i Karolem, sprzedał Mikołaj; Bachórz Jerzemu Kazimierzowi Krasickiemu - podkomorzemu sanockiemu, a Karol, sprzedał Dynów; Marcinowi Konstantemu Krasickiemu, i także; Hartę, Lipnik, Wesołę, Łubno iKazimirówkę).

Dług ciążący na posiadłościach rodu Maciejowskich spłaciła stryjeczna siostra chorążego Katarzyna Wapowska. 23 stycznia 1593 roku, Katarzyna Wapowska z Maciejowskich - wdowa po Andrzeju Wapowskim właścicielu Dynowa, w wystawionymw obecności biskupa przemyskiego Wawrzyńca Gorlickiego, dokumencie postanowiła zmienić na skutek wykupienia, istniejące w jej dobrach cerkwie, na kościoły rzymskokatolickie w Izdebkach, Hłudnie, Łubnie i Warze.

W roku 1590 ufundowała drewniany kościół, na wzniesieniu zwanym Tatarską Górą w Hyżne, a w nim umieściła w ołtarzu głównym w kościele w Dynowie obraz, (którego była ofiarodawcą) przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem i dokończyła budowę kościoła w Dynowie w roku 1604. Wsparła też budowę kościoła w Lublinie.

Pochowana została przez syna Stanisława Wapowskiego w kościele w Dynowie.

• Piotr Kałwa, Działalność kościelna Katarzyny Wapowskiej w ziemi sanockiej, Lwów, 1931
• "Ksztalt pobotności to iest, żywot świętobliwy, y smierć chwalebna, Jey M. Paniey P. Katarzyny z Macieiowic Wapowskiey, Kasztelanki Przemyskiey, etc. z kitka exemplarzow. Przez X. Simona Wysockiego Societatis Jesu krótko zebrany w Kaliszu, w drukarni Woyciecha Oedeliusza rolm pańskiego 1606."
• Stanisław Zabierzowski, Samuel Zborowski jako motyw literacki Pamiętnik literacki. Lwów 1930, r. XXVII, str. 400-403
• Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa . Wyd. Z.P. POLIMER  Koszalin 2010, ​ISBN 978-83-89976-40-6​ , s. 256