Katarzyna Kazak

Katarzyna Kazak z d. Sroka (ur. 1 września 1877, zm. 23 marca 1943 w Brzózie Królewskiej) – polska rolniczka odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata, uhonorowana przez minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Magdalenę Gawin w ramach projektu Instytutu Pileckiego Zawołani po imieniu.

Podczas okupacji niemieckiej Kazak zaangażowała się w pomoc prześladowanym Żydom. Wspólnie z mężem, Sebastianem Kazakiem ukrywała na terenie swojego gospodarstwa dzieci sąsiada, Pinchasa Wachsa. Pod koniec 1942 r. zaczęła udzielać schronienia i zapewniała wyżywienie Żydówce Chanie Stiller, dawnej właścicielce szynku w Brzózce. Oprócz Chany, w kryjówce nieregularnie przebywali również dwaj żydowscy mężczyźni, jeden z nich znany jako Chyla Chym. 27 marca 1943 r. Katarzyna Kazak została zamordowana na terenie swojego gospodarstwa przez niemieckich żandarmów w asyście policjantów. Rozstrzelano wówczas również troje ukrywanych Żydów oraz zamordowano Sebastiana Kazaka. Ciała ukrywanych zakopano na miejscu egzekucji, natomiast Kazakowie zostali pochowani na obrzeżach miejscowego cmentarza. Ich córki, Agnieszka i Józefa zdołały uciec, jednak zostały zmuszone do opuszczenia rodzinnych stron i pozostania w ukryciu.

Upamiętnienie

12 lutego 2008 r. Katarzyna Kazak została wraz z mężem pośmiertnie odznaczona przez Jad Waszem medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Ponadto postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 25 stycznia 2010 r. małżeństwo Kazaków oraz ich córki, Agnieszka Kazak i Józefa Siuzdak zostali odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 24 marca 2022 r. w Brzózie Królewskiej miało miejsce odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej Katarzynie i Sebastianowi Kazakom. Upamiętnienie zostało zorganizowane w ramach projektu zainicjowanego przez wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Magdalenę Gawin, a realizowanego przez Instytut Pileckiego w ramach programu Zawołani po imieniu.

• Polska pomoc Żydom w czasie II wojny światowej
• Niemieckie represje wobec Polaków pomagających Żydom
• Zagłada Żydów na ziemiach polskich podczas okupacji niemieckiej
• Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939–1945)