Josiah Thomas Jones

Gweinidog Ymneilltuol, awdur a chyhoeddwr Radicalaidd oedd Josiah Thomas Jones (23 Medi 1799 – 26 Ionawr 1873). Roedd yn werinwr i'r carn a gredai mewn cyflwyno gwybodaeth i werin ei wlad. Ei gyhoeddiad mwayf adnabyddus heddiw yw Enwogion Cymru, geiriadur bywgraffyddol a gyhoeddwyd mewn dwy gyfrol yn 1867.

Brodor o blwyf Clydai, Sir Benfro oedd Josiah Jones. Yn 14 oed aeth oddi cartref a bu'n gweithio mewn siop yn Arberth. Dechreuodd bregethu ac yn 1828 cafodd ei wneud yn weinidogPendref, Caernarfon. Bu yn y dref honno hyd 1836, lle dechreuodd gyhoeddi ac argraffu llyfrau Cymraeg. Yno bu ganddo ran yn Y Seren Ogleddol, dan olygyddiaeth Caledfryn. Symudodd i dref Merthyr Tudful a chychwyn newyddiadur Saesneg, sef y Merthyr and Cardiff Chronicle ond bu rhaid iddo adael oherwydd erledigaeth gan y meistri haearn a ofnai farn radicalaidd Josiah Jones. Dychwelodd i'r weinidogaeth ac ymgartrefu yng Nghaerfyrddin yn 1838. Sefydlodd wasg yno. Yn 1852 aeth i Aberdâr lle treuliodd weddill ei oes. Bu farw yno ganol nos 26/27 Ionawr, 1873.

Newyddiaduron

• Merthyr and Cardiff Chronicle
• Yr Odydd Cymraeg
• Y Gwron Cymreig
• Y Gweithiwr
• The Aberdare Times

Llyfrau

• Daearyddiaeth Ysgrythyrol
• Geiriadur Bywgraffyddol Enwogion Cymru (Aberdâr, 2 gyfrol, 1867)