Johannes Rudolph Albertyn

Ds. Johannes Rudolph Albertyn (vroeër "Albertijn" geskryf, Paarl, 8 Maart 1847 – Wellington, 17 Junie 1920) was een van die talentvolste predikante en een van die mees gevierde kanselredenaars in die Nederduitse Gereformeerde Kerk.

Albertyn was die seun van ds. P.K. Albertyn, van 2 Maart 1845 eerste vaste predikant van die NG gemeente Swartberg (Prins Albert) en van 1851 tot 1870 leraar van die NG gemeente op Caledon. J.R. Albertyn ontvang sy skoolopleiding aan die Paarl Gimnasium en sy naskoolse opleiding aan die Kweekskool op Stellenbosch. Hy trou op 15 November 1871 met Margaretha (Maggie) Louw, een van sewe dogters van Adriaan Louw en Charlotte Herold van die Paarl wat met 'n predikant getrou het. Die sewe Louw-dogters was: 1. Maria Magdalena (Miemie) met prof. Nicolaas Hofmeyr; 2. Louisa Adriana (Wiesie) met ds. Arend Hermanus Hofmeyr van Hanover; 3. Margaretha Johanna (Maggie) met ds. Johannes Rudolph Albertyn; 4. Catharina Johanna (Kitty) met ds. George Murray; 5. Johanna Hendrina met prof. C.F.J. Muller; 6. Charlotte met ds. J.C. Truter; 7. Susanna Maria met ds. P.G.J. Meiring. Ds. Albertyn se seun Adriaan Louw Albertyn was 'n skrywer.

Hy dien van 1872 tot 1874 as leraar van die NG gemeente St. Stephen's in Kaapstad, ná die oordrag van die NG gemeente Stockenström aan die destydse Sendingkerk die enigste bruin gemeente in die NG Kerk. Hierna besoek hy die V.S.A. waar hy onder die invloed kom van die evangelis Moody. Met sy terugkeer belê hy 'n predikante-konferensie en hieruit word gemeentelike konferensies belê wat uitloop op spesiale evangelie-prediking. Ná sy ernstige siekte en herstel word hy ook aan die einde van sy lewe een van die eerste evangelie-predikers.

Sy eerste voltydse aanstelling is in die NG gemeente Middelburg, Kaap, waar hy bly tot hy in 1883 'n beroep aanneem na die NG gemeente op Riversdal. Hier het hy 'n omwenteling veroorsaak in die manier waarop NG gemeentes Nagmaal gebruik het. In die eerste sowat 250 jaar van die Hollandse Kerke se bestaan in Suid-Afrika, soos trouens in alle Gereformeerde Kerke, was dit die gebruik om die brood en wyn by aparte Nagmaalstafels voor die kansel uit te deel. Die Nagmaalgangers, mans en vroue afsonderlik, het uit die banke opgestaan, plek ingeneem aan die tafel en nadat hulle bedien is, het hulle weer in die banke gaan sit om gevolg te word deur ander aan die tafel. So is met verskillende tafels aangegaan totdat almal bedien is. Die heen en weer lopery was nie juis stigtelik nie en as daarby in gedagte gehou word dat by elke tafelbediening 'n aparte "tafeltoespraak" deur die predikant gelewer is, spreek dit vanself dat so 'n Nagmaaldiens maklik drie ure kon aanhou.

Algaande is daar toe weggedoen met die ou gebruik en oorgegaan tot die gesamentlike en gelyktydige bediening van almal aan een gemeenskaplike "dis", naamlik die banke. Die heel eerste gemeente in die NG Kerk wat hierdie nuwe gebruik ingevoer het, was Riversdal waar ds. Albertyn dit in Januarie 1888 ingevoer het. Hy is van verskillende kante af hieroor aangeval en baie het beweer dat dit "onbybels en ongereformeerd" sou wees. Op die Kaapse Sinode van 1890 was dit 'n warm strydvraag en met meerderheid van stemme besluit die sinode: "Elke gemeente sal hul manier van die bediening van die Avondmaal behou soos hulle oordeel tot die meeste stigting sal dien, mits die uitwendige seremonies, voorgeskrewe in Gods Woord, nie verander nie en alle bygeloof vermy word."

Toe dit in 1892 vir die kerkraad van die NG gemeente Wellington blyk dat dr Andrew Murray weens verswakte kragte en veelvuldige arbeid nie langer die gemeente na wens en soos dit behoort kon bearbei nie, beroep hulle ds. Albertyn. So word hy as tweede leraar van die gemeente bevestig op 1 Desember 1892. In groot liefde en harmonie het dié twee predikante 14 jaar lank saamgewerk. Deur sy getroue arbeid en ernstige prediking, skryf eerw. Andries Dreyer sewe jaar ná sy dood, het ds. Albertyn die hart van die gemeente gewen. Sy bediening het in 'n besonder mate die kenmerk van evangelisasiewerksaamheid gedra. Intussen het hy tydens die Anglo-Boereoorlog die krygsgevangenis op St. Helena en Bermuda besoek.

Hy het in 1910, vier jaar ná dr. Murray, afgetree. Die Wellingtonse kerkraad het 'n resolusie aangeneem wat lui: "Die kerkraad spreek hiermee sy diepe leedwese uit dat ds. Albertyn deur swak gesondheid genoodsaak is om die herderstaf neer te lê ná 'n vrugbare dienstyd van byna 40 jaar in die evangeliebediening, waarvan 18 jaar in die midde van dié gemeente deurgebring is. Ons dank die Here vir wat sy dienskneg onder ons was en gedoen het; vir sy geseënde prediking van die Woord en vir sy Godsalige wandel. Ons gee God die eer vir wat ds. Albertyn vir die Kerk in die algemeen kon doen, veral op die gebied van die evangelieprediking en die sending. Ons sou hom graag langer wou behou, dog ons berus in God se alwyse weg met hom en met die gemeente. Ons verheug ons dat hy in ons midde gaan bly woon, en bid hom 'n geseënde en nuttige rustyd toe (Kerkraadsnotule van 4 Oktober 1910, uit die Hollands vertaal)."

Op 17 Junie 1920 is ds. Albertyn in die ouderdom van 74 op Wellington oorlede. Dreyer skryf: "In al die gemeentes wat hy bedien het, het hy homself bewys 'n ywerige sielsoeker te wees en vele siele is deur sy besielende prediking en troue herderlike arbeid tot lig en tot saligheid gekom."

In De Kerkbode van 8 Julie 1920 skryf prof. John du Plessis: "Ds. Albertyn was 'n man van buitengewone gawes. Hy het 'n voorkoms en 'n houding gehad wat eerbied afgedwing het. Hy het 'n pragtige stem gehad, wat sonder die minste inspanning die grootste kerkgeboue en vergadersale kon vul. Hy het in 'n ryke mate die gawe van oorspronklikheid besit en geweet hoe om gewone dinge op ongewone en indrukmakende wyse te sê. Sy gebare was min, maar sierlik; sy blik was deurdringend; sy voordrag en toon was salwend (in die beste sin van dié dikwels misbruikte woord). En hy het van die Here die besondere gawe ontvang om stigtelik en sielsverheffend te bid sodat baie, wat die inhoud van sy preek dalk sou vergeet, nooit sou kon vergeet hoe hy met sy skoon en kragtige gebed hulle in die siel aangegryp en met hom na die genadetroon gevoer het. Johannes Albertyn was by uitstek vir evangelieprediking aangelê; hy het geweet dat sy krag hierin lê en wy hom dan ook heelhartig aan dié besondere taak (uit die Hollands vertaal)."

Die dorpie Albertinia is in 1900 op die plaas Grootfontein uitgelê en na hom genoem.

• Dreyer, eerw. Andries. 1924. Eeuwfeest-Album van de Nederduits Gereformeerde-Kerk in Zuid-Afrika 1824–1924. Kaapstad: Publikatie-kommissie van de Z.A. Bijbelvereniging.
• Dreyer, eerw. Andries. 1927. Kruisgesante in Suid-Afrika. Jubileum-Gedenkboek van die Sendinginstituut op Wellington 1877–1927. Kaapstad: Nasionale Pers, Beperk.
• Smit, ds. A.P. 1945. Gedenkboek van die Nederduitse Gereformeerde Gemeente Beaufort-Wes (1820–1945). Beaufort-Wes: N.G. Kerkraad.
• Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. Afrikaanse kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.

• Dr. Johannes Rudolf Albertyn, die NG Kerk se algemene sekretaris vir armesorg en lid van die Carnegie-kommissie.
• Ds. Pieter Kuypers Albertyn, NG leraar en kundige op die gebied van die Sondagskool, Johannes Rudolph Albertyn se seun.