Jerzy Syrokomla-Syrokomski

Jan, Jerzy Syrokomla-Syrokomski (ur. 5 lipca 1878 w Żytomierzu , zm. 21 maja 1958 we Wrocławiu) – podpułkownik, publicysta,inżynier pilot Wojska Polskiego.

Urodził się 5 lipca 1878 roku w Żytomierzu. Po ukończeniu szkoły powszechnej i gimnazjum wyjechał do Kijowa gdzie w Korpusie Kadetów zdał maturę, w 1987 roku rozpoczął studia wojskowew Mikołajewskiej Szkole Inżynieryjnej w Petersburgu.

Kariera wojskowa

Po ukończeniu studiów otrzymał awans do stopnia podporucznika i skierowano go do 15 batalionu saperów w Warszawie na stanowisko kwatermistrza, a następnie dowódcy oddziału gospodarczego. Następnie obejmował stanowiska: instruktor inżynierii w sztabie 4 Brygady Saperów w Warszawie (1901), dowódca 3 kompanii 15 baonu saperów (1902),w 1903 roku we wschodniej Mandżurii formował 1 batalion kolejowy, naczelny inżynier armii mandżurskiej prowincji Liaoning (1904). W latach 1904-1905 w czasie wojny rosyjsko-japońskiej dowodził kompanią techniczną Kolei Wschodniochińskiej gdzie kierował budową umocnień fortecznych w Tieling.W kwietniu 1906został przeniesionydo sztabu Zaamurskiej Brygady Kolejowej w Harbinie gdzie objął dowództwo 2 kompanii 1 pułku. Do Warszawy powrócił 3 lutego 1907 do macierzystego 15 batalionu saperów na stanowisko dowódcy 1 kompanii.W latach 1908–10 dowodził 1. i 2. kompanią w 10 baonie saperów w Ostrołęce utworzył tam sekcją elektrotechniczną. W 1912 skierowany został do Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej w Petersburgu po ukończeniu otrzymał przydział do 11 kompani aeronautycznej na stanowisko obserwatora balonowego, później odbył kurs pilota samolotowego  w  Szkole Lotniczej w Gatczynie. 11 sierpnia 1913 awansował, został dowódcą oddziału lotniczego w twierdzy Modlin.

I wojna światowa

Po wybuchu I wojny światowej objął dowództwo pułku lotniczego (dawnego oddziału lotniczego).  22 września  w rejonie Jabłonna Pomorskiego) podczas jednego z lotów rozpoznawczych został zestrzelony i ranny. Wzięty do niewoli niemieckiej przebywał kolejno w obozach: Küstrin, Bad Colberg i Ingolstadt. Podczas pobytu w niewoli uczył Polaków literatury polskiej a oficerów francuskich zapoznawał z historią Polski. W maju 1915 podjął próbę ucieczki z obozu jenieckiego do Legionów Polskich, został schwytany i osadzony w obozie Hirschberg koło Norymbergi.  15 listopada 1917 przebywał w obozie w Neustadt (Süd Harz) (Süd Harz) skąd 22 lutego 1918 ze względu na zły stan zdrowia został zwolniony. W marcu powrócił do Warszawy i rozpoczął pracę na  Wydziale Naukowym Komisji Wojskowej. W listopadzie został kierownikiem Wydziału Pośrednictwa Pracy. 5 listopada 1918 roku członkowie  Polska Organizacja Wojskowa  zajęli austro-węgierski hangar wojskowego parku lotniczego wraz z wyposażeniem, paliwem oraz 5 samolotów. W grudniu 1918 Jerzego Syrokomle-Syrokomskiego dowództwo wysłano do Lublina w celu utworzenia polskiej  2 eskadry lotniczej. Po utworzeniu eskadry w kwietniu 1919 Syrokomla przekazał dowodzenie eskadrą porucznikowi Wiktorowi Robotyckiemu a sam rozpoczął organizowanie wysuniętego lotniska dla eskadry we Włodzimierzu Wołyńskim.

10 lutego 1922 roku został przeniesiony do rezerwy.

Działalność wydawnicza i społeczna

Jerzy Syrokomla-Syrokomski  angażował się także w działalność publicystyczną i społeczną; był redaktorem gazety „Orędownik spod Jasnej Góry i Ostrej Bramy” (wychodzącej w Warszawie w latach 1906–7) i na jej łamach pod pseudonimem „Almokorys” zamieszczał wiersze. Z inicjatywy biskupa Kazimierza Ruszkiewicza zorganizował w 1908 kursy maturalne dla polskich uczniów. W 1913 będąc pilotem opublikował artykuł „Płatowiec jako wywiadowca i jednostka bojowa” a w 1918 w  czasopiśmie Bellona opublikował artykuł „Lotnictwo jako samodzielny rodzaj broni” (nr.11/1918), w tym artykule podkreślał  ważność roli  przyszłego polskiego lotnictwa wojskowego jako samodzielnej formacji. Jako ppłk. lotnictwa polskiego w 1919 był jednym z inicjatorów i założycieli czasopisma lotniczego Polska Flota Napowietrzna i został wybrany redaktorem naczelnym tego czasopisma. Było to pierwsze czasopismo lotnicze opublikowane w niepodległej Polsce.Z jego inicjatywy oraz  redakcji „Polskiej Floty Napowietrznej” zorganizowano w 1919 roku w Poznaniupierwsze w niepodległej Polscepokazy i zawody lotniczo-sportowe które nazwano „I Konkurs Lotniczy". W czasie tworzenia Aeroklubu Polskiego w Poznaniu był jednym z założycieli oraz  został wybrany wiceprezesem tego Aeroklubu. Aeroklub Polski w Poznaniu to pierwsza w Polsce organizacja lotnictwa sportowego która w  lutym 1920 została przyjęta do reprezentowania polskiego lotnictwa sportowego w Międzynarodowej Federacji Lotniczej (FAI). Od roku 1923  piastował następujące funkcje: przewodniczący komisji wydawniczej Ligi Obrony Powietrznej Państwa w Poznaniu,  prezes Stowarzyszenia Polsko-Tureckiego (założyciel, prezes 5 kolejnych lat), prezes  ogólnopolskiego Związku Wynalazców RP (1927r.) a w latach 1927-1930 prezes Ligi Popierania Twórczości Wynalazczej (przekształcona z Związku Wynalazców RP). Interesował się nowościami technicznymi na świecie, założył polskie czasopismo techniczne,  „Wiadomości Techniczne” (organ Stow. Inżynierów i Architektów), redagował  ilustrowany miesięcznik „Wynalazki i Odkrycia”, organ Związku Wynalazców RP, późniejszy Ligi Popierania Twórczości Wynalazczej.

II wojna światowa

Podczas okupacji niemieckiej mieszkał w Warszawie. W czerwcu 1944 r.  wstąpił  do  Polskiego Stronnictwa Demokratycznego, a 3 czerwca wstąpił do Armii Ludowej, otrzymał stopień pułkownika i pod pseudonimem „Wicher”  dowodził baonem  partyzanckim Grupy „Miłosza”.

Po wojnie w 1945 zamieszkał we Wrocławiu, gdzie podjął pracę w  dolnośląskim  okręgowym biurze PCK jako inspektor a następnie jako pełnomocnik Zarządu Głównego. W późniejszym czasie pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie Budowlano-Remontowym we Wrocławiu na stanowisku zastępcy naczelnika administracyjno-handlowego.  Pełnił  funkcję przewodniczącego lokalnego koła Stronnictwa Demokratycznego oraz ławnikiem Sądu Okręgowego.Jerzy Syrokomla-Syrokomski był członkiem władz wojewódzkich Stronnictwa Demokratycznego oraz dyrektorem Miejskiej Elektrowni, pisał artykuły do Tygodnika Wrocławskiego.

Zmarł 21 maja 1958 we Wrocławiu, pochowany został na cmentarzu św. Wawrzyńca, w 1986 przeniesiono prochy do rodzinnego grobowca w Grodzisku Mazowieckim.

Jerzy poślubił w małżeństwie zawartym w r. 1901 z Janinę Alberską  w 1901, miał czworo dzieci: Jerzy (1902 – zm. w niemowlęctwie), Irenę Wandę (ur. 1905), psychologa,Zygmunt (ur. 1908), harcmistrz ZHP i Szarych Szeregów, Jan-Jerzy (ur.1909), porucznik WP, uczestnik kampanii wrześniowej 1939r. w 36 pułku piechoty. Po rozwodzie z pierwszą żoną ożenił się z Heleną z Junosza Piaskowskich  w tym związku miał troje dzieci: Edmunda Jerzego (ur.1912), inspektora sanitarnego, Lecha-Włodzimierza (ur.1913), oraz Olenę-Barbarę (ur.1914), sanitariuszkę w randze podporucznika w VI Zgrupowaniu AK „Golski” (3. baon panc.) podczas powstania warszawskiego 1944 r.

• Krzyż Walecznych
• Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych (1933)
• Order św. Stanisława II i III kl. z mieczami (rosyjski)
• Order św. Anny III kl. (rosyjski)

• [Polski Słownik Biograficzny,  2009-2010r. zeszyt 189 (T.46/2)]

• Biogram,  www.ipsb.nina.gov.pl