Janusz Stępkowski

Janusz Stępkowski (ur. 11 lipca 1924 w Częstochowie, zm. 13 marca 2018 w Warszawie) – warszawski architekt, urbanista, konserwator zabytków. Doktor inżynier architekt. Żołnierz Armii Krajowej. Działacz kombatancki, pułkownik.

W czasie II wojny światowej był instruktorem Szarych Szeregów i żołnierzem Armii Krajowej (pseud. Czarny): w latach 1941–1945 walczył w oddziale dywersyjnym w Częstochowie w randze podporucznika.

Po wojnie ukończył Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej w 1949 roku, obronił doktorat w 1982 roku.

W latach 1951–1955 był kierownikiem pracowni architektonicznej „Muranów” w Warszawie. Równocześnie pracował na Politechnice Warszawskiej (gdzie był starszym asystentem w Katedrze Projektowania na Wydziale Architektury w latach 1951-1961) i w Przedsiębiorstwie Państwowym „Pracownie Sztuk Plastycznych” (PP PSP, gdzie był projektantem w latach 1953–1973).

W latach 1960–1968 był zastępcą głównego architekta województwa warszawskiego, a w latach 1973–1978 – zastępcą dyrektora naczelnego Przedsiębiorstwa Państwowego „Pracownie Konserwacji Zabytków” (PP PKZ), następnie – w latach 1978–1990 – był dyrektorem Zespołu Ekspertów Międzyresortowej Komisji ds. Rewaloryzacji Miast i Zespołów Staromiejskich.

W 1980 został wykładowcą na studium podyplomowym Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, a w 1984 również na Politechnice Krakowskiej.

Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

• Analizy:
  • metody rewaloryzacji zespołów staromiejskich w planach przestrzennych (1979–1980, udział)
  • analizy wartości kulturowych miast polskich dla potrzeb planowania regionalnego i krajowego (1985, udział)
  • wyznaczenie strefy ekspozycji sanktuarium na Jasnej Górze w planie zagospodarowania przestrzennego (1996)
  • wytyczne konserwatorskie w skali urbanistycznej i architektonicznej dla zespołu staromiejskiego Kutna w warunkach gospodarki rynkowej (1997)
  • program rewitalizacji i renowacji zespołu zamkowego w Ciechanowie (2005).
• Projekty i realizacje:
  • koncepcja budowy warszawskiej dzielnicy Muranów (współautor, pod kierunkiem Bohdana Lacherta, 1948–1955)
  • ośrodek wypoczynkowy Komisji Planowania przy Radzie Ministrów nad Zalewem Zegrzyńskim (1964)
  • 10 kościołów w diecezji warszawskiej (w latach 1968–1989, specjalizował się w takim projektowaniu kościołów, aby m.in. nie stanowiły bariery dla niepełnosprawnych), m.in. w:
    • Laskach koło Warszawy
    • Załubicach koło Radzymina
    • Ostrówku koło Tłuszcza
    • Jasienicy koło Tłuszcza
    • Grójcu (1987)
    • kościoła parafii św. Brata Alberta w Warszawie (osiedle Wesoła-Zielona) (1984)
  • zakład dla niewidomych w Żułowie koło Chełma (1982)
  • dom parafialny spokojnej starości w Grójcu (1989)
  • rewaloryzacja klasztoru oo. Paulinów koło Konina (1998)
  • adaptacja zabytkowego pałacu w Gozdowie koło Kalisza na ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy dla niepełnosprawnych (1998).

Stępkowski opublikował ponad 20 prac, głównie na temat problematyki rewaloryzacji zespołów staromiejskich w Polsce i za granicą.

Był rzeczoznawcą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie urbanistyki ze specjalnością: rewaloryzacja zabytkowych założeń urbanistycznych, zespołów architektonicznych i zabytkowej architektury.

• ZHP – członek Komendy Chorągwi Mazowieckiej w latach 1946–1948 i 1956–1959
• Stowarzyszenie Architektów Polskich – przewodniczący Koła przy Oddziale Warszawskim (1984–1990), członek Kolegium Sędziów Konkursowych (od 1986 roku), członek Prezydium (od 1991 roku)
• Towarzystwo Urbanistów Polskich – członek od 1979 roku, przewodniczący Sekcji Ochrony Środowiska Kulturalnego (w latach 1983-1995)
• członek Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków (od 1983 roku)
• członek Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych (ICOMOS) – od 1985 roku, a w latach 1989-1995 członek Zarządu Polskiego Komitetu Narodowego.
• członek Głównej Komisji Konserwatorskiej (1984–1998)
• członek Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej (1986–1990)
• członek Komisji Architektoniczno-Artystycznej archidiecezji warszawskiej (od 1984 roku, a przewodniczący od roku 1991, później zastępca przewodniczącego, bpa Mariana Dusia)
• członek Rady Prymasowskiej ds. budowy kościołów Warszawy (od 1991 roku)
• przewodniczący Programu Rządowego Ministerstwa Kulty i Sztuki: Ratowanie Miast Historycznych (1995–1998)
• wiceprezes a później prezes Rady Federacji Stowarzyszeń Weteranów Walk o Niepodległość RP.

• 1959 – nagroda Komitetu ds. Urbanistyki i Architektury
• 1959, 1979, 1982 – nagrody resortowe II stopnia
• 1956–1961 – siedem nagród i wyróżnień w konkursach SARP
• 1964 – Złoty Krzyż Zasługi
• 1964 – Krzyż Partyzancki
• 1976 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1994 – srebrny medal Ecclesiae Populoque Servitium Praestanti (Zasłużony w posłudze dla Kościoła i Narodu)
• 1995 – srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
• 1995 – Krzyż Walecznych
• 1996 – Krzyż Armii Krajowej
• 2008 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz środowisk kombatanckich)
• 2015 – pamiątkowa szabla oficerska w uznaniu zasług dla Ojczyzny wręczona przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

W uznaniu zasług dla środowiska kombatanckiego Janusz Stępkowski został w 2008 roku awansowany do stopnia podpułkownika. W dniu 9 maja 2013 roku został awansowany na pułkownika.

Janusz Stępkowski ożenił się z Anną Marią z domu Turczynowicz (1926–2007, również harcerką i drużynową w Szarych Szeregach, dowodzącą plutonem łączności w Wojskowej Służbie Kobiet, działającą w wywiadzie AK i w oddziałach minerskich). Miał 3 dzieci: Krystynę (ur. w 1948), Stanisława (ur. w 1950) i Andrzeja (ur. w 1951). Był ojcem chrzestnym Tomasza Chlebowskiego.

• Kto jest kim w Polsce. Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo PAI S.A., 2001, s. 896-897. ISBN 83-223-2691-2.