Janusz Stefanowicz

Janusz Juliusz Stefanowicz (ur. 24 listopada 1932 we Włocławku, zm. 17 grudnia 1998) – polski dziennikarz i politolog, działacz Stowarzyszenie „Pax”, poseł na Sejm PRL VIII kadencji (1980–1985), ambasador PRL w Paryżu (1984–1989), profesor nauk humanistycznych.

Od 1950 studiował prawo na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Debiutował na łamach „Słowa Powszechnego” w 1951 artykułem Sinclair Lewis, opublikowanym we wkładce W młodych oczach. W 1952 przeniósł się na studia na Uniwersytet Warszawski, od lutego 1954 pracował w Wydziale Zagranicznym Stowarzyszenia „Pax”, w czerwcu 1954 obronił na UW pracę magisterską Geneza i funkcjonowanie Organizacji Państw Amerykańskich napisaną pod kierunkiem Manfreda Lachsa. W 1955 został redaktorem w dziale zagranicznym „Słowa Powszechnego”, w 1956 kierownikiem działu zagranicznego, w 1960 zastępcą redaktora naczelnego pisma. Od 1957 był członkiem kandydatem, od 1959 członkiem Stowarzyszenia „Pax”, w 1960 został kierownikiem działu zagranicznego Stowarzyszenia, od 1962 był członkiem jego zarządu. W 1967 uzyskał na Wydziale Historycznym UW stopień doktora nauk humanistycznych, na podstawie pracy Kościół i Chrześcijańska Demokracja we Włoszech powojennych napisanej pod kierunkiem Rafała Gerbera. W 1968 został członkiem Prezydium Stowarzyszenia „Pax”, od 1971 był członkiem 8-osobowego Sekretariatu Prezydium. W 1972 został redaktorem naczelnym „Słowa Powszechnego”.

W latach 1972–1982 był wiceprezesem Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych przy Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich, w latach 1976–1980 członkiem prezydium SDP. Publikował także w „Polityce”, „Życiu Warszawy”, „Kulturze” i „Perspektywach”. Od stycznia 1976 był jednym z trzech wiceprzewodniczących zarządu Stowarzyszenia „Pax”, z tym, że jego wybór został przeforsowany przez władze PRL, wbrew stanowisku szeregowych członków „Pax”.

W 1980 uzyskał mandat posła na Sejm VIII kadencji w okręgu Białystok. Zasiadał w Komisjach: Nauki i Postępu Technicznego (później: Oświaty, Wychowania, Nauki i Postępu Technicznego), Spraw Zagranicznych, Do Spraw Samorządu Pracowniczego Przedsiębiorstw, Odpowiedzialności Konstytucyjnej oraz Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu Ustawy Konstytucyjnej o Przedłużeniu Kadencji. Jesienią 1980 utracił członkostwo w Prezydium Stowarzyszenia „Pax”, stracił też funkcji redaktora naczelnego „Słowa Powszechnego”. Od listopada 1981 był zastępcą redaktora naczelnego „Życia Warszawy”. Po ogłoszeniu staniu wojennego wsparł nowe władze „Pax-u”, które poparły politykę Wojciecha Jaruzelskiego, w 1982 został dyrektorem i redaktorem naczelnym Instytutu Wydawniczego PAX oraz ponownie wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia „Pax”, w lipcu 1982 został członkiem warszawskiej rady Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, od maja 1983 był członkiem Rady Krajowej PRON. Dzięki swojej publicystyce w pierwszej połowie lat 80. trafił na tzw. Listę Kisiela.

W styczniu 1982 habilitował się na podstawie pracy Europa powojenna na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, w październiku 1982 zrezygnował z pracy w „Życiu Warszawy” i od listopada 1982 był członkiem Komitetu nauk Politycznych PAN, od grudnia 1982 pracował jako docent w Centralnym Ośrodku Metodycznym Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1984 mianowany ambasadorem PRL w Paryżu, organizował m.in. wizytę Wojciecha Jaruzelskiego u François Mitterranda w grudniu 1985. Był jedynym wówczas bezpartyjnym ambasadorem PRL. Misję dyplomatyczną zakończył w 1988, od marca 1989 był pracownikiem Instytutu Nauk Politycznych PAN.

W wyborach w 1989 bez powodzenia ubiegał się o mandat posła w okręgu Toruń, do marca 1990 był wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia „Pax”. Następnie poświęcił się karierze naukowej, od 1990 pracował w nowo utworzonym Instytucie Studiów Politycznych PAN, m.in. był kierownikiem Zakładu Europejskich Stosunków Politycznych tamże. 15 kwietnia 1998 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. W ISP PAN pracował do lipca 1998.

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1964), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974), Medalem 30-lecia Polski Ludowej i Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1979). Był laureatem Nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka (1961), Nagród PISM za książki Świat w trzydziestu odsłonach (1967) i Europa powojenna (1978).

• Chrześcijańska demokracja, „Pax”, Warszawa 1963
• Świat w trzydziestu odsłonach, „Pax”, Warszawa 1966
• Watykan i Włochy. 1860-1960, „Pax”, Warszawa 1967
• Don Murri, „Pax”, Warszawa 1970
• Profile Europy, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1971
• Chadecja wczoraj i dziś, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1973
• W kręgu Marca Sangniera, „Pax”, Warszawa 1973
• Kiedy ma się dwieście lat... Zapiski amerykańskie, „Pax”, Warszawa 1975
• Włochy współczesne, „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1976
• Bunt mniejszości: współczesne separatyzmy narodowe, „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1977
• Europa powojenna. 1945–1975, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1977
• Stary nowy świat. Ciągłość i zmiana w stosunkach międzynarodowych, „Pax”, Warszawa 1978
• Bezpieczeństwo współczesnych państw, „Pax”, Warszawa 1984
• Rzeczypospolitej pole bezpieczeństwa, ISP PAN, Warszawa 1993
• Polityka europejska V [Piątej] Republiki, ISP PAN, Warszawa 1994
• Ład międzynarodowy. Doświadczenie i przyszłość, ISP PAN, Warszawa 1996
• Od Kapeta do Mitterranda: tysiącletni sen o potędze 987–1995, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996
• Niewdzięczna misja. Zapiski ambasadora w Paryżu 1984–1989, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1997
• Anatomia polityki międzynarodowej: (podręcznik akademicki), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999

• Janusz Stefanowicz w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2019-01-28].
• Andrzej W. Kaczorowski, Janusz Stefanowicz (1932–1998) – kariera dziennikarza PAX-u, w: Nie tylko niezłomni i kolaboranci... Postawy dziennikarzy w kraju i na emigracji 1945–1989, wyd. IPN, Warszawa 2014, s. 172–190
• Polski Słownik Biograficzny, tom 43 (biogram autorstwa Elżbiety Ciborskiej)
• Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny, „Interpress”, Warszawa 1989, s. 1248–1249
• Strona sejmowa posła VIII kadencji