Jan Stapiński

Kształcił się w gimnazjum w Jaśle. Studiował przez cztery semestry na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie. Został członkiem założonej w czerwcu 1890 w Tarnowie tajnej organizacji szkolno-akademickiej pod nazwą Liga Narodowa (wraz z nim m.in. Stanisław Augustyński, Wacław Borzemski, Bolesław Gawiński), za co przeciw niemu było prowadzone śledztwo władz austriackich i był zagrożony aresztowaniem. Po jego uwięzieniu 24 czerwca 1891 wniesiono akt oskarżenia przed trybunałem orzekającym we Lwowie przeciw Stapińskiemu i towarzyszom, czemu Stapiński wraz z towarzyszami zaprzeczył.

Sekretarz pierwszego Włościańskiego Komitetu Wyborczego w Jaśle (1888), współzałożyciel Ludowego Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Rolnej w Wadowicach (1889), sekretarz Towarzystwa Przyjaciół Oświaty we Lwowie (1889). Był współredaktorem „Kuriera Lwowskiego” (1894–1903), wydawcą „Gazety Powszechnej” w Krakowie (1909–1910) i autorem wielu broszur. Członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1898.

Działacz ruchu ludowego w Galicji. W 1895 był jednym z założycieli Stronnictwa Ludowego, którego sekretarzem został w 1901. W latach 1908–1913 był prezesem tej partii, działającej już jako Polskie Stronnictwo Ludowe.

Od 1902 był redaktorem naczelnym pisma „Przyjaciel Ludu”. Jego osobistym sekretarzem był Fryderyk Krasicki. W latach 1898–1900 i 1907–1918 zasiadał w parlamencie austriackim w Wiedniu. Był wiceprezesem Koła Polskiego w austriackiej Radzie Państwa. W 1913 stanął na czele rozłamowego stronnictwa PSL Lewica, którym był do końca istnienia tej partii (1924). Po jej przekształceniu był do 1925 wiceprezesem, a następnie prezesem nowego ugrupowania Związek Chłopski, które w 1926 współtworzyło partię Stronnictwo Chłopskie. Jan Stapiński był jego wiceprezesem. W 1928, po opuszczeniu SCh, reaktywował ZCh jako formację prosanacyjną i ponownie stanął na jego czele. W 1931 uległa ona rozwiązaniu, tworząc chłopską frakcję w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem.

Był zastępcą naczelnika wydziału górnictwa Polskiej Komisji Likwidacyjnej w 1918.

W latach 1919–1922 i 1928–1930 był posłem na Sejm II Rzeczypospolitej (na Sejm Ustawodawczy – wybrany został w okręgu wyborczym nr 41 obejmującym Jasło, Krosno i Sanok – oraz na Sejm II kadencji). Poparł przewrót majowy w 1926 i został zwolennikiem sanacji (w 1928 został posłem w okręgu wyborczym nr 48 z listy Związku Chłopskiego, po czym przystąpił do klubu BBWR). W 1934 wycofał się z życia politycznego.

We wrześniu 1910 otrzymał tytuł obywatelstwa honorowego miasta Łańcut. 11 listopada 1937 otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

Zmarł 17 lutego 1946 w Krośnie i został tam pochowany na miejscowym cmentarzu.

Został patronem ulic w Białej Podlaskiej, Sanoku, Krośnie. Z inicjatywy Józefa Putka wydana została seria znaczków pocztowych, m.in. z podobizną Jana Stapińskiego.

• Karol Rzepecki, Tadeusz Rzepecki: Sejm i Senat 1928–1933. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, 1928, s. 101.
• Praca zbiorowa: Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego. Warszawa: 1989.

• Przemówienie sejmowe Jana Stapińskiego z 8 czerwca 1919 w sprawie reformy rolnej