Quick Facts
Biography
Jan Gelanski (němsce Johann Gelansky; * 3. nowembra 1699w Hnašecach, † 9. februara 1767w Hodźiju) bě serbski žiwnosćer, dohladowar statnych dróhow a polyglot. Wón słušeše do rjada t. mj. „wučenych burow“ 18. lětstotka.
Žiwjenje
Jan Gelanski narodźi so jako syn chudeho chěžkarja Mateja Gelanskeho a wopytowaše w lětach 1705–1709 ludowu šulu w Hnašecach. W lětach 1713–1714 wón běše w słužbje pola lěkarja dr. Albertija w Bernstadće, potom so zadomiše w Hodźiju. Tu žiwješe z pólneho dźěła a bě kurwjerchowski dohladowar dróhow.
Hižo w ludowej šuli započa wón z podpěru swojeho wučerja nawuknjenje łaćonšćiny. Tomu slědowaštej w starobje 24 lět hebrejšćina a starogrjekšćina, krótko po tym tež francošćina, kotruž wón z pomocu francosko-němskeho słownika wuknješe. Wot 1747 wón započa nawuknjenje italšćiny. Tomu přidružowachu so wot lěta 1649 hišće arabšćina, danšćina, jendźelšćina, nižozemšćina, pólšćina, rušćina, španišćina, turkowšćina a dalše rěče. Tak rozumješe Gelanski na kóncu swojeho žiwjenja wokoło 38 rěčow čitajo; aktiwnje wobknježeše něhdźe dźesać rěčow. Za nawuknjenje rěčow wuži wón we wjetšinje padow přełožki biblije, kotrež wšědnje čitaše a přirunowaše.
Tež jeho dźowka Hana Marja Gelanskec (19. julija 1730–04. septembra 1794) wobknježeše wjacore cuze rěče.
Žórle
- Arnošt Simon: Gelanski, Jan. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 149sl.
- Korla Awgust Jenč: Jan Gelanski, wučeny serbski bur. Łužičan (11) 1870, str. 38–41.