Jan Chmurowicz

Jan Władysław Julian Chmurowicz (ur. 31 grudnia 1887 w Przeworsku, zm. 5 listopada 1965 w Krakowie) – kapitan artylerii cesarskiej i królewskiej armii, generał brygady Wojska Polskiego.

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 31 grudnia 1887 r. w Przeworsku, w rodzinie rzemieślniczo-kupieckiej z ojca Walentego i matki Karoliny z domu Mirkiewicz. Ochrzczony został w kościele parafialnym w Przeworsku, w styczniu 1888 r. przez ks. Stanisława Sypniewskiego, a rodzicami chrzestnymi byli: siostra matki Antonina Mirkiewicz i Franciszek Szarliński. Na chrzcie otrzymał trzy imiona: Jan Władysław Julian. W zachowanych dokumentach najczęściej używane jest jedno imię – Jan; w niektórych – Jan Władysław. Po ukończeniu nauki w szkole realnej w rodzinnym Przeworsku, w latach 1900 – 1908 uczęszczał najpierw do gimnazjum w Jarosławiu, a następnie do IV Gimnazjum Klasycznego w Krakowie, które zakończył zdaniem egzaminu maturalnego. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu w 1908 r. egzaminu dojrzałości studiował prawo w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 1912 r. pracował jako urzędnik ruchu w dyrekcji kolei we Lwowie.

Służba w cesarskiej i królewskiej armii

W 1909 r. został powołany do odbycia jednorocznej służby w armii austriackiej, w czasie której ukończył szkołę oficerską. Po wybuchu I wojny światowej służył w armii austriackiej, w stopniu podporucznika, jako oficer wywiadowczy i pierwszy oficer baterii 45 pułku artylerii polowej. Do stopnia porucznika awansował w 1916 r. W listopadzie tego roku został dowódcą baterii w 56 pułku artylerii polowej. Przez cały okres wojny walczył na froncie włoskim. Do stopnia kapitana awansował w 1918 r.

Służba w Wojsku Polskim

W Wojsku Polskim od listopada 1918 r. pełnił służbę w komendzie placu Przemyśl jako oficer werbunkowy, następnie był dowódcą Powiatu Etapowego Przeworsk. W wojnie polsko-radzieckiej dowodził: dywizjonem w 1 pułku artylerii polowej Legionów (od 7 marca 1919) i 3 pułku artylerii ciężkiej (od 20 marca 1920). Do stopnia majora awansował w 1920 r. Po zakończeniu działań wojennych dowodził w zastępstwie III Brygadą Artylerii (od 6 lutego 1921). 27 kwietnia 1921 r. objął dowództwo 3 dywizjonu artylerii ciężkiej, a 17 listopada tego roku mianowany został zastępcą dowódcy 2 pułku artylerii ciężkiej w Chełmie. Później objął dowództwo tego pułku. Do stopnia podpułkownika awansował w 1922 r., a do stopnia pułkownika w 1924 r. W tym roku ukończył kurs dowódców pułków w Toruniu, w 1926 r. kurs unitarny dowódców pułków w Rembertowie, a w 1928 r. kurs wyższych dowódców artylerii w Warszawie.

4 kwietnia 1929 przeniesiony został do Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu, w którym objął stanowisko komendanta Szkoły Strzelania Artylerii. Od grudnia 1930 r. był dowódcą 7 Grupy Artylerii w Poznaniu. We wrześniu 1931 r. został drugim dowódcą piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach. 15 grudnia 1934 mianowany został dowódcą 15 Dywizji Piechoty w Bydgoszczy. 19 sierpnia 1937 objął funkcję zastępcy dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu.

W wojnie obronnej Polski 1939 r. był (od 9 IX) dowódcą obrony Przemyśla (jego adiutantem był kpt. Leon Parat). Wzięty do niewoli niemieckiej przebywał w siedmiu obozach jenieckich m.in. w Oflagu II C Woldenberg, gdzie był konspiracyjnym komendantem obozu. Po wyzwoleniu wrócił do kraju. W okresie powojennym pracował w spółdzielczości. Działał w zarządzie Towarzystwa Strzeleckiego „Bractwo Kurkowe” w Krakowie.

Odznaczony został m.in. Orderem Virtuti Militari 5 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi oraz odznaczeniami zagranicznymi.

Zmarł 5 listopada 1965 r. w Szpitalu Wojskowym w Krakowie, w wieku 77 lat. Został pochowany 9 listopada 1965 r. na Wojskowym Cmentarzu Rakowickim położonym przy ul. Prandoty, na VII miejscu kwatery nr 10 – wschód.

W pogrzebie uczestniczyli towarzysze broni, podkomendni i rzesze mieszkańców Krakowa. Przybyła też oficjalna delegacja z rodzinnego Przeworska. Orszak żałobny prowadził ks. bp Jan Pietraszko w asyście 50 księży. Po mszy św., odprawionej w kaplicy cmentarza Rakowieckiego, odprowadzono zwłoki do grobowca rodzinnego. Orkiestra wojskowa odegrała hejnał Wojska Polskiego. Nad grobem przemawiali: żołnierze z września 1939 r. – gen. bryg. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, płk dypl. Wiktor Alojzy Jakubowski oraz prof. dr Tadeusz Kloska. Wbrew intencjom ówczesnych władz pogrzeb gen. bryg. Jana Chmurowicza przerodził się w manifestację patriotyczną i religijną.

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
• listopad 1920 – styczeń 1921 – kurs dowódców pułków – Toruń
• kwiecień 1926 – czerwiec 1926 – kurs dowódców pułków – Rembertów
• styczeń 1928 – czerwiec 1928 – kurs wyższych dowódców artylerii – Warszawa

W armii austriacko-węgierskiej

• chorąży – 1911
• podporucznik – 1914
• porucznik – 1916
• kapitan – 1918

W Wojsku Polskim

• major – 1920
• podpułkownik – 1922
• pułkownik – 1924
• generał brygady – 1936

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie (po raz pierwszy w 1922)
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medal za Długoletnią Służbę (srebrny i brązowy)
• Odznaka Honorowa „Orlęta”
• Odznaka Honorowa „Gwiazda Przemyśla”
• Order Orła Białego III klasy – Jugosławia
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej – Łotwa

• Mieczysław Bielski, „Kronika Bydgoska” XVII 1995,
• Mieczysław Cieplewicz, Eugeniusz Kozłowski, „Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach"
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 757. ISBN 83-211-1096-7.