Ioannis Lampridis

Ο Ιωάννης Λαμπρίδης (1862-14.6.1914) γεννήθηκε στα Δολιανά της Ηπείρου και ήταν έλληνας νομικός, δημοσιογράφος, συγγραφέας, μεταφραστής και πολιτικός.

Ο Ιωάννης Λαμπρίδης αποφοίτησε από τη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1887. Γνώριζε τουλάχιστον τέσσερις γλώσσες: γαλλικά, γερμανικά, τουρκικά και αρωμουνικά. Στις 26.7.1894 νυμφεύτηκε τη Σοφία, το γένος Φωτιάδη (1863-1941) και απέκτησε τέσσερα παιδιά: την Έλλη (1896-1970) –παιδαγωγό, φιλόσοφο, συγγραφέα, κλπ.–, τον Φρίξο (1898-1980) –δικηγόρο και συγγραφέα, γνωστό με το ψευδώνυμο Λάμπρος Τασολάμπρος–, τον Ευμένη (1900-1992) –πολιτικό μηχανικό– και τη Νίκη (1901), η οποία πέθανε δύο ετών, από μηνιγγίτιδα.

Εργάστηκε για ένα διάστημα ως δάσκαλος στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν άσκησε τη δικηγορία στα τουρκοκρατούμενα Ιωάννινα μέχρι την απογόρευση χρήσης της ελληνικής γλώσσας στα δικαστήρια. Εξαιτίας των εθνικών του αγώνων διώχθηκε από τις τουρκικές αρχές, κατάφερε να ξεφύγει και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα περί το 1890.

Ο πατέρας μου, αισθηματικός κι’ εργατικός ως εκεί που δεν παίρνει, ιδεολόγος με ιδέες μονόχνωτες, ξεκομμένες, ισχυρότερες από κάθε εμπειρία και χεροπιαστό γεγονός· ανένδοτος στην αρετή του, ασύνειδος πως υπάρχουν πράματα έξω απ’ αυτήν, αισθήσεις, ομορφιά, πάθη. Κατέβηκε από το χωριό του [Δολιανά Ηπείρου] για να μη δουλέψει τους Τούρκους, σπούδασε με το τίποτα στην Αθήνα, κι’ όταν δεν του έφτασαν τα χρήματα, πήγε ένα χρόνο δάσκαλος στην Πόλη. Νομικός βαθύς, που αναζητούσε στο νόμο το δίκιο, τυλίχτηκε από τα έξυπνα ψευτοδιλήμματα των καθηγητών που τον εξέταζαν και βγήκε μόλις προλύτης. [Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέχρι το 1911, προλύτης θεωρείται ο απόφοιτος με βαθμό πτυχίου «σχεδόν καλώς».] Αλλά έκανε το δρόμο του σαν ένας από τους καλούς δικηγόρους της Αθήνας, ώσπου τον ετίμησε η πολιτεία διορίζοντάς τον δικηγόρο του Πανεπιστημίου. Τούτο είχε τώρα ο πατέρας μου να διαφεντέψει από καταχρήσεις και αδικίες, να ταχτοποιήσει τα εισοδήματά του, να εισπράξει τα καθυστερημένα, να κυνηγήσει τα χαμένα. Πολλές φορές ξενύχτησε, αμέλησε τις δικές του υποθέσεις κι’ ήταν ενθουσιασμένος που έμπαιναν σιγά-σιγά οι δουλειές του Πανεπιστημίου στον ίσιο δρόμο, όταν συνάδελφοι, που ίσως πειράζονταν τα συμφέροντά τους, τον κατηγόρησαν για κατάχρηση. Η δίκη τον αθώωσε, αλλά το δίκιο του είχε λαβωθεί βαθειά. Γύρισε στο σπίτι και πέταξε τις δικογραφίες.

Στην Αθήνα, ενώ ασκούσε τη δικηγορία, εξέδιδε εβδομαδιαία εφημερίδα με την επωνυμία Αγών. Η σύνταξή της ήταν αποκλειστικά δικό του έργο, όπου συμμετείχε αμέριστα ολόκληρη η οικογένειά του.

Η μητέρα μου [Σοφία Φωτιάδου] έκανε τις διορθώσεις, εμείς τα παιδιά βοηθούσαμε στη διεκπεραίωση κάθε Πέμπτη απόγεμα, διπλώνοντας και κολλώντας τις ταινίες και τα γραμματόσημα· όποτε είχε μεγάλη κυκλοφορία, μας βοηθούσε ένας λούστρος, που τα κουβαλούσε έπειτα στο ταχυδρομείο. Αργότερα ξαναγύρισε στη δικηγορική παράλληλα με την εφημερίδα και γνώρισε την εκτίμηση της κοινωνίας και κάποιαν άνεση.

Η εφημερίδα είχε το σχήμα τετρασέλιδης Εστίας και η γλώσσα της ήταν η καθαρεύουσα. Αποτελούσε έμπνευση για χιλιάδες Έλληνες στην Τουρκία, τη Μικρασία, την Κύπρο, τη Ρουμανία, την Αίγυπτο κι’ αλλού. Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε την Παρασκευή 26 Μαρτίου 1899 με τα στοιχεία: ΑΓΩΝ. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΟΡΓΑΝΟΝ ΗΠΕΙΡΩΤΩΝ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΟΝ. Από την Παρασκευή 2 Ιουνίου 1900 μετονομάσθηκε σε ΑΓΩΝ. ΟΡΓΑΝΟΝ ΕΡΕΥΝΗΣ ΤΩΝ ΗΘΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ. Αναστολή της έκδοσης στις 3 Απριλίου 1908 (αρ. φύλλου 462). Η Β΄  περίοδος άρχισε στις 2 Ιουλίου 1909 (αρ. φύλλου 463). Το τελευταίο φύλλο, μετά από 11 χρόνια κυκλοφορίας και με αριθμό 555, τυπώθηκε την Πέμπτη 28 Απριλίου 1911. Η ύλη των άρθρων περιγράφεται στην 1η σελίδα του τελευταίου φύλλου: Πολιτικαί μελέται περί της εν τη Ιλλυρική Χερσονήσω καταστάσεως και των εν αυτή δικαιωμάτων του ελληνισμού, ανταποκρίσεις εκ πάσης υποδούλου χώρας, στατιστικαί περί αυτής πληροφορίαι πληθυσμού κατά φυλάς, θρησκεύματα και γλώσσαν, πίνακες στατιστικοί της εκπαιδευτικής κινήσεως Ηπείρου και Μακεδονίας ιδία και πάσης άλλης εν γένει ελληνικής χώρας, ποικίλη άλλη έρευνα των αναγκών του ελληνισμού και της πνευματικής και υλικής αυτού ανά την Ανατολήν δυνάμεως.

Ο Ιωάννης Λαμπρίδης συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Εταιρία, της οποίας συνέταξε τα μόνα εκδοθέντα Πεπραγμένα (1897). Το 1903 ταξίδεψε στην Αίγυπτο. Τις εντυπώσεις του και τις πληροφορίες που συνέλεξε για τον εκεί Ελληνισμό τις εξέδωσε με το βιβλίο του Ο εν Αιγύπτω Ελληνισμός, που αποτελεί συμπλήρωση του προηγούμενου έργου του Αι ελληνικαί αποικίαι. Συνεργάσθηκε στη Βιβλιοθήκη Μαρασλή, όπου μετέφρασε από τα γαλλικά τρεις τόμους από το έργο τού G. Schlumberger Η Βυζαντινή Εποποιΐα κατά τα τέλη της Ι΄ εκατονταετηρίδος (1904-6). Ακόμη, συνέταξε έκθεση σχετικά με την ελληνική παιδεία στις Βαλκανικές χώρες, που μεταφράστηκε στα γερμανικά και εκδόθηκε με δαπάνη του Υπουργείου Εξωτερικών.

Το 1912 εκλέχθηκε βουλευτής στην περιφέρεια Αττικής και Βοιωτίας με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, κατά τη διάρκεια της ΙΘ΄ περιόδου (11/3/1912-18/4/1915).

Απεβίωσε στις 14.6.1914.

Είχαμε όλοι προδιάθεση προς τη φυματίωση, αφού κι’ ο πατέρας μου πέθανε από καλπάζουσα –κι’ ας βάσταξε δέκα μήνες, κι’ αυτού πάλι με αγγρίζει η τύψη πως μπορούσα ίσως να τον σώσω, αν τον έπαιρνα βιαστικά στην Ελβετία, όπως το πρότεινα. «Θα σου πεθάνει στο δρόμο», είπαν οι γιατροί, και δεν είχα το κουράγιο ν’ απαντήσω «ας πεθάνει, μήπως εσείς του δίνετε ελπίδα αν δεν ταξιδέψει;» Και νομίζω πως ήταν κακή καλωσύνη που δεν του είπαμε τι είχε, να κινητοποιήσει τη θέλησή του ν’ αγωνιστεί –δεν ήμουν ακόμα τότε δεκαοχτώ χρονώ.

Όταν πέθανε ο πατέρας μου, η γιαγιά μου πήγε να τρελλαθεί· γέμισε ένα μεγάλο καζάνι με μαύρη μπογιά και βούτηξε όλα της τα ρούχα. Τούτο δεν ήταν συνήθεια στο χωριό της, έβαφαν μόνο τη μπόλια με το πλουμιστό περίγυρο. «Τι κάνεις έτσι, της έλεγαν οι άλλες γυναίκες, άνθρωπος δεν ήταν κι’ ο γιος σου; μη δεν εχάσαμε κι’ εμείς παιδιά;» «Ο Γιάννης δεν ήταν σαν τους δικούς σας, και το ξέρετε», απαντούσε εκείνη. Μα είχε κάνει το ξέσπασμα του φωναχτού μοιρολογιού και τη γνώση πως είχε ζήσει ο γιος της πενήντα δυο χρόνια, πως τον πήρε η αρρώστεια κι’ όχι δολοφονικό βόλι, κι’ ο δολοφόνος να κάθεται στους αψηλούς θρόνους, τιμημένος· και πως είχε αφήσει πίσω του έργο και παιδιά.

• Γαρίτσης, Κων., Βιο- Εργογραφικά για την Έλλη Λαμπρίδη (1896-1970), Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 2017, 512 σελ. ISBN 978-960-404-322-4
• Γαρίτσης, Κωνσταντίνος - Λαμπρίδη, Έλλη, Το πορτρέτο ενός κόσμου - Μέρες του Ωδείου (1910-1912), Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 2018, 512 σελ. ISBN 978-960-404-350-7.
• Κραψίτης Βασίλης, Λόγιοι της Ηπείρου (1430-1912), Τόμος Α΄, Αθήνα, 1979, 321.
• Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία 15, στ. 757: Λαμπρίδης, Ιωάννης.
• Παπαζήσης Δημήτριος, Βιογραφική συλλογή λογίων Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας (Ηπείρου – Θεσσαλίας – Μακεδονίας), Ηπειρωτική Εστία 26 (1977), 690-691.