Ioannis Deligiannis

Για τον ακαδημαϊκό, δείτε Ιωάννης Δεληγιάννης (ακαδημαϊκός)

Ο Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος (Ιωάννης Ντεληγιάννης-Δεληγιάννης, 1738 - 12 Φεβρουαρίου 1816) ήταν ένας από τους ισχυρότερους προεστούς (κοτζαμπάσηδες) της Πελοποννήσου.

Ο Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος-Δεληγιάννης γεννήθηκε στα Λαγκάδια Αρκαδίας. Υπήρξε γιος του Κανέλλου Παπαγιαννόπουλου και της Γκόλφως Συντύχου. Ο παππούς του, ιερέας Ιωάννης Λίτινος ήταν ένας από τους πρώτους συνοικιστές του Πάνω Μαχαλά των Λαγκαδίων.

Παντρεύτηκε την Σμυρνιά Μαρία Πετροπούλου και απέκτησαν τα εξής 11 παιδιά: Αναγνώστης Δεληγιάννης, Γεώργιος Δεληγιάννης (1773 - 1820), Θεοδωράκης Δεληγιάννης, Ανάστος Δεληγιάννης, Κανέλλος Δεληγιάννης, Θανάσω Δεληγιάννη (1781-;), Δημητράκης Δεληγιάννης, Κωνσταντάκης Δεληγιάννης, Πανάγος Δεληγιάννης, Ελένη Δεληγιάννη (1792-;), Νικολάκης Δεληγιάννης

Το προσωνύμιο "Ντεληγιάννης" (μετέπειτα "Δεληγιάννης") το έλαβε λόγω του ζωηρού χαρακτήρα του (Ντελής=τρελός).

Μετά τον αποκεφαλισμό του πανίσχυρου προκρίτου Ανδρουτσάκη Ζαΐμη το 1787, ο Ιωάννης Δεληγιάννης έγινε ο πρώτος προεστός της Πελοποννήσου και έλαβε το αξίωμα του μοραγιάνη, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του. Η θέση του αυτή, σε συνδυασμό με την ισχυρή του προσωπικότητα και την τεράστια περιουσία του, προβλημάτισε όχι μόνο τους Τούρκους αγάδες, αλλά και τους άλλους προεστούς της Πελοποννήσου.

Λίγα χρόνια μετά, το 1790, ο Τούρκος προύχοντας Χασεκή Αλήαγας Λαλιώτης, πλήρωσε έναν Τούρκο Λαγκαδινό να δολοφονήσει τον Ιωάννη Δεληγιάννη. Ο Τούρκος παραμόνευε σε ένα χριστιανικό σπίτι και πυροβόλησε τον Δεληγιάννη ο οποίος έτυχε να συνοδεύεται από έναν μόνο υπηρέτη. Το βόλι πέτυχε τον προεστό στην δεξιά ωμοπλάτη. Ο υπηρέτης του κατάφερε να σκοτώσει τον Τούρκο, αλλά ο Δεληγιάννης είχε τραυματιστεί σοβαρά, με αποτέλεσμα το δεξί του χέρι να αχρηστευτεί για πάντα.

Στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου, ο Ιωάννης Δεληγιάννης μαζί με άλλους Τούρκους και Χριστιανούς προκρίτους προσπαθούν να καταστείλουν τις πολυάριθμες ομάδες ληστών που λυμαίνονταν την Πελοπόννησο. Για να το πετύχει αυτό αναγκάστηκε να βοηθήσει κάποιους από αυτούς (όπως τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη), αλλά στη συνέχεια τους κυνήγησε.

Στα τέλη του 1806 φοβούμενοι έναν πιθανό πόλεμο με τη Ρωσία και για να αποφευχθούν επαναστατικές κινήσεις όπως τα Ορλωφικά, οι Τουρκοι ζητούν από τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων βοήθεια. Αυτός στέλνει στην Πελοπόννησο τον γιο του, Βελή Πασά με 8.000 Αλβανούς, ο οποίος φτάνει στην Τρίπολη στις 7 Μαρτίου 1807. Ο Βελή Πασάς ακολουθούσε την όχι και τόσο φιλοτουρκική γραμμή του πατέρα του, με αποτέλεσμα να δώσει πολλά προνόμια στους προεστούς, διορίζοντας τον Σωτηράκη Λόντο μοραγιάνη μαζί με τον Δεληγιάννη. Οι δύο τώρα προύχοντες στέλνουν τον Θεοδωράκη Δεληγιάννη και τον γαμπρό του Λόντου, Κωνσταντάκη, στα Γιάννενα να ζητήσουν την προστασία του Αλή Πασά.

Με τον καιρό όμως άρχισαν να απογοητεύονται. Σε ένα συμβούλιο των Τούρκων και Ελλήνων προεστών, ο Ιωάννης Δεληγιάννης προτείνει να ζητήσουν βοήθεια από τον Ναπολέοντα Α΄ Βοναπάρτη και όχι από τους Ρώσους σε περίπτωση πολέμου Τουρκίας-Ρωσίας. Στο τέλος του συμβουλίου ορκίστηκαν να παραμείνουν όλοι αδελφωμένοι.

Το 1812, ο Ιντζελή Πασάς αντικαθιστά τον Βελή Πασά και ο Σωτηράκης Λόντος πέφτει σε δυσμένεια. Αναθαρρώντας, οι υπόλοιποι προεστοί, κυρίως οι Τούρκοι, αρχίζουν τις συκοφαντίες εναντίον του. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1813, παρουσία όλων των προεστών, ο Σωτηράκης Λόντος αποκεφαλίζεται στα σκαλιά του Σεραγιού της Τρίπολης από έναν Τούρκο ιππέα αφήνοντας τους Δεληγιανναίους επικεφαλής των προεστών. Πολλοί κατηγόρησαν τον Ιωάννη Δεληγιάννη για συνέργια σε αυτήν την πράξη. Εκμεταλλευόμενος αυτό το πλήγμα κατά της οικογένειας των Λόντων, ο Ιωάννης Δεληγιάννης-Παπαγιαννόπουλος εγκαθίδρυσε κλάδο της δικής του οικογένειας στην περιοχή των Νεζεροχωρίων εντός των γαιών των Λόντων, οι οποίοι κατάγονται από τον Κάλανο Νεζερών, αποσκοπώντας έτσι αφενός στην διαρκή τριβή των κύριων ανταγωνιστών του με τους συγγενείς και συμμάχους του Παπαγιαννόπουλους, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν με επίκεντρο την Καλάνιστρα, και αφετέρου στην εν γένει εξουδετέρωση οποιασδήποτε εχθρικής επιρροής στην περιοχή βορείως της Γορτυνίας.

Τον Ιανουάριο του 1815 ο Ιωάννης Δεληγιάννης αρρωσταίνει βαριά και μένει κατάκοιτος στο σπίτι του στα Λαγκάδια. Μεταβιβάζει την εξουσία του στον γιο του Θεοδωράκη Δεληγιάννη. Την κατάσταση αυτήν, εκμεταλλεύονται οι υπόλοιποι προεστοί και κυρίως ο γιος του Σωτηράκη Λόντου, Ανδρέας Λόντος, οι οποίοι αρχίζουν να τον διαβάλλουν στους Τούρκους. ΄Ετσι, στις 12 Φεβρουαρίου 1816 με σουλτανικό φιρμάνι, ο Ιωάννης Δεληγιάννης αποκεφαλίζεται στο σπίτι του από τους Τούρκους. Το σώμα του ρίχνεται στον κήπο του σπιτιού και το κεφάλι του μεταφέρεται ως λάφυρο στον Σιακήρ πασά. Τα αίματα στους τοίχους του δωματίου όπου δολοφονήθηκε ήταν εμφανή μέχρι αρκετά πρόσφατα.

Ο Ιωάννης Δεληγιάννης πραγματοποίησε αρκετά έργα κατά τη διάρκεια της εξουσίας του. Έχτισε δύο εκκλησίες στα Λαγκάδια (Ναός των Ταξιαρχών και ναός του Αη Γιάννη-και οι δύο ολοκληρώθηκαν το 1808 μέσα σε 40 μέρες) και ένα σχολείο το 1795. Έχτισε επίσης και μία εκκλησία στο χωριό Αναζήρι.

Η στάση του γενικά χαρακτηρίζεται για τα φιλικά αισθήματα προς τους Τούρκους, οι οποίοι άλλωστε ευνοούσαν συχνά τους προεστούς. Κυνήγησε άγρια μαζί με τους Τούρκους και τους υπόλοιπους κοτζαμπάσηδες, τους ληστές και τους αρματολούς (όπως τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Αθανάσιο Πετιμεζά), που πλέον γίνονταν επικίνδυνοι για την οθωμανική εξουσία, αλλά και για τα συμφέροντα των προεστών.

Ακόμη, όπως και οι υπόλοιποι προεστοί, προκειμένου να αυξήσουν την περιουσία τους και την επιρροή τους, καταπίεζαν τους ντόπιους πληθυσμούς. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Δεληγιάννης με άλλους προεστούς εισέπρατταν επιπλέον δυσβάσταχτους φόρους δήθεν για "θείους (ευλογημένους) λόγους", γεγονός το οποίο προκάλεσε την αγανάκτηση των κατοίκων, οι οποίοι το κατήγγειλαν στον σουλτάνο το 1803. Ο σουλτάνος και οι οθωμανικές αρχές έστειλαν ειδικό φιρμάνι ώστε να σταματήσει αυτή η παράνομη είσπραξη επιπλέον φόρων, τονίζοντας ότι κανείς δεν έχει δικαίωμα να εισπράττει επιπλέον φόρους από αυτούς που ορίζει ο οθωμανικός νόμος.

Μετά την επανάσταση η οικογένεια Δεληγιάννη έχασε τα προνόμιά της και ο γιος του Ιωάννη, Κανέλλος Δεληγιάννης στα απομνημονεύματά του προσπαθεί οργισμένος να παρουσιάσει τη φιλοτουρκική στάση του πατέρα του ως ευεργετική για τους Έλληνες, πέφτοντας όμως σε πολλές και αναπόφευκτες αντιφάσεις.

Η δολοφονία του Ιωάννη Δεληγιάννη περιγράφεται στο παρακάτω αρκαδικό δημοτικό τραγούδι:

"Στου Λάλα σφάζουν πρόβατα, στη Δίβρη αγελάδες
και στα Λαγκάδια το χωριό σφάζουν τον Ντεληγιάννη,
ξήντα χρονώνε γέροντα, σαράντα μορογιάνη.
Πάει ο Κανέλλος στον πασά, πάει να προσκυνήσει.
-Κανέλλο, τι άργησες να ΄ρθεις, τόσον καιρό που λείπεις;
Κανέλλο, πού 'ναι οι γέροντες, ο γερο-μορογιάνης;
-Ο γέρος είναι άρρωστος, βαριά για να πεθάνει."

• Σύντομη βιογραφία
• Διήγηση για το χτίσιμο εκκλησιών από τον Ιωάννη Δεληγιάννη