Iftekhar-ul-Haq Qasmi

محمد افتخار الحق قاسمی نے متوسطات تک تعلیم یونیورسٹی مسعودیہ نور العلوم بہرائچ وچ حضرت مولانا سید حمید الدین صاحبؒ شیخ الحدیث یونیورسٹی، صاحب مصباح اللغات حضرت علامہ عبد الحفیظ صاحب بلیاویؒ، حضرت مولانا محمد سلامت اللہ بیگ صاحبؒ صدر المدرسین یونیورسٹی، حضرت مولانا حافظ نعمان بیگ صاحب مہاجر مکیؒ ناظم تعلیمات یونیورسٹی،تے حضرت مولانا حافظ حبیب احمد صاحبؒ اعمیٰ تو‏ں حاصل کيتی تے اعلیٰ تعلیم ازہر ہند دار العلوم دیوبند وچ اس وقت دے مایہ ناز عالماں وچ شیخ الاسلام مولانا سید حسین احمد مدنیؒ، مولانا اعزاز علی صاحب امروہیؒ، حضرت علامہ ابراہیم صاحب بلیاویؒ، حضرت مولانا فخر الحسن صاحبؒ، حضرت مولانا بشیر احمد صاحبؒ وغیرہ تو‏ں حاصل کرکے 1950 ؁ء وچ امتیازی نمبرات تو‏ں کامیابی حاصل کيتی تے قاسمیؔ سلسلۃ الذہب وچ شامل ہو گئے۔

محمد افتخار الحق قاسمی اک متبحر عالم دین ہونے دے نال خطاطی دے ماہر استاداں وچو‏ں سن، اس فن خطاطی وخوش نویسی وچ آپ د‏‏ی مہارت موروثی سی، قریبی ضلعے وچ اوہ اپنے فن وچ منفرد سن، اچھے اشتہارات وہور کاغذات د‏‏ی کتابت دے لئی لوک بالعموم آپ ہی تو‏ں رجوع ہُندے سن تے شوقین طلبہ کتابت دے فن نو‏‏ں سیکھنے دے لئی آپ نو‏‏ں گھیرے رہندے سن، فن تفسیر آپ دا مخصوص فن سی، کار اہتمام دے نال علی العموم جلالین شریف، ترجمہ قرآن کریم دا درس آپ تو‏ں متعلق رہندا سی تے اس فن د‏‏یاں کتاباں آپ بلا تکان پڑھاندے سن ۔ اسباق آپ بہت ہی تیاری وعمیق مطالعہ دے بعد پڑھایا کردے سن تے متعلق طلبہ دا بیحد خیال فرماندے سن، انہاں نو‏ں درس وچ مطمئن کرنے د‏‏ی پوری کوشش فرماندے سن، جلالین شریف دے درس وچ صاحب جلالین د‏‏ی اضافہ کردہ عبارت د‏‏ی وجہ، شانِ نزول، مشکل صیغاں دا حل تے تراکیب اُتے خصوصی توجہ فرماندے سن، الفیۃ الحدیث وی مخصوص تحقیق دے نال مخصوص انداز وچ پڑھایا کردے سن، قرآن کریم تو‏ں بہت گہرا شغف سی، موقع پاندے ہی تلاوت وچ لگ جاندے سن، حفاظِ قرآن تراویح وچ جے کوئی غلطی کردے تاں فوراً لقمہ دیندے تے حضرت مہتمم صاحب د‏‏ی موجودگی حافظ دے لئی کسی حافظ د‏‏ی موجودگی تو‏ں کم نہ ہُندی، اسی طرح نعت گوئی دا وی پاکیزہ ذوق آپ نو‏‏ں سی، منورؔ آپ دا تخلص سی، آپ د‏‏ی کئی حمد ونعت رسالے وجریدے وچ شائع ہوئیاں نيں، جس نو‏‏ں اہل علم نے پسند وی کیتا اے، آپ نہایت حلیم وبردبار، خوش اخلاق، خرداں اُتے بے پناہ شفیق ومہربان سن، خلوت نشینی نو‏‏ں ہمیشہ پسند فرماندے تے ترجیح دیندے سن، بیعت وسلوک وچ آپ دا تعلق حضرت شیخ الاسلام مولانا حسین احمد مدنی تو‏ں سی، لیکن اجازت آپ نو‏‏ں اک صاحبِ سلسلہ بزرگ حضرت مولانا حکیم منیر الدین صاحب امام شاہی مسجد مؤ تو‏ں حاصل سی تے اسی سلسلے تو‏ں آپ لوکاں نو‏‏ں بیعت وی کردے سن، عاقل پور، نرہرگونڈہ دا علاقہ آپ دے خاص معتقدین وچ سی، عیدین د‏‏ی نماز تے ویسے وی وقتاً فوقتاً اس علاقے وچ آپ د‏‏ی آمد ورفت دا سلسلہ سی، طبیعت وچ غایت درجہ عاجزی وانکساری سی، ہر اک دے نال وڈی شفقت ومحبت دا معاملہ فرماندے سن، طلبہ واستاداں دے نال ہمیشہ وڈا خیر خواہانہ معاملہ رکھدے سن، آپ دے شاگرداں د‏‏ی اک وڈی تعداد یونیورسٹی او رملک دے مختلف ادارےآں وچ مختلف مناصب اُتے فائز رہ ک‏ے علم دین د‏‏ی خدمت انجام دے رہی اے، جو انشاء اللہ موصوف دے لئی توشۂ آخرت تے رفع درجات دا باعث ہون گے، آپ نے زندگی دا بیشتر حصہ گھر یا مدرسہ وچ گزاریا اک زمانے تک کتابت تے اکلیل پریس جو آپ دے دادا مولانا شاہ نور محمد بہرائچی صاحبؒ دا قائم کردہ سی تے جتھ‏ے تو‏ں انھاں نے اپنے شیخ ومرشد حضرت مولانا عبد الحق صاحبؒ مہاجر مکی د‏‏ی تصنیف کردہ حاشیہ تفسیر ’’الاکلیل علی مدارک التنزیل‘‘ شائع د‏‏ی سی اس تو‏ں وابستگی رہی، مچھلی دے شکار دے وی آپ شوقین سن، اس دے علاوہ اللہ نے آپ نو‏‏ں بہت ساریاں خوبیاں تو‏ں نواز رکھیا سی ۔ دار العلوم تو‏ں فراغت دے بعد ہی یونیورسٹی نور العلوم وچ تدریس دے لئی مقرر ہو گئے، دوران تدریس 1953 وچ الہ آباد بورڈ تو‏ں فاضلِ دینیات ہوئے، 1954ماں بانی یونیورسٹی حضرت مولانا محفوظ الرحمن صاحب نامیؒ نے یونیورسٹی ہذا د‏‏ی مجلس شوریٰ د‏‏ی رکنیت دے لئی انتخاب فرمایا تے 22 جنوری1961کو یونیورسٹی مسعودیہ نور العلوم بہرائچکے سابق کارگذار مہتمم حضرت مولانا کلیم اللہ نوری د‏‏ی تجویز تے اس دور د‏‏ی مجلسِ شوریٰ دے اہ‏م فیصلے دے مطابق یونیورسٹی دے منصبِ اہتمام اُتے فائز ہوئے تے اس وقت تو‏ں تادمِ آخر تقریباً 46 سال اک ماہ وڈی ہی خوش اسلوبی تو‏ں اہتمام د‏‏ی مفوضہ ذمہ داری نو‏‏ں نبھایا، آپ دے دورِ اہتمام وچ نور العلوم مدرسہ تو‏ں ’’جامعہ‘‘ دے مقام نو‏‏ں پہنچ گیا۔

محمد افتخار الحق قاسمی دے پنج صاحبزادے تے اک صاحبزادی ہوئی، دو بیٹےآں دا انتقال ہوچکيا اے، اس وقت تن صاحبزادے حافظ اظہار الحق صاحب نوری، مولانا قاری نثار الحق صاحب قاسمی، مولانا ابرار الحق صاحب قاسمی تے اک بیٹی زندہ نيں۔

محمد افتخار الحق قاسمی د‏‏ی نماز جنازہ شہر د‏‏ی جامع مسجد دے صحن وچ آپ دے صاحبزادے حضرت مولانا ابرار الحق صاحب قاسمی نے پڑھائی تے تدفین مولوی باغ قبرستان وچ ہوئی۔

• نورالعلوم دے درخشندہ ستارے (مطبوعہ 2011)
• نعت النبیﷺ نمبر مدرسہ شاہی مرادآباد

سانچہ:بہرائچ