Hocazade Esad Efendi

Hocazade Esad Efendi (d. 14 Haziran 1570, İstanbul - ö. 22 Mayıs 1625, İstanbul), Osmanlı şeyhülislamı, II. Osman'ın kayınpederi, Akile Hanım'ın babası.

Babasından ve Molla Tevfik Gilanî'den ders aldıktan sonra mülazım olup haseki payesi aldı ve Süleymaniye Medresesi'ne tayin oldu. 1596 yılında Edirne kadılığına başladı ve ardından da süratle yükseldi. Anadolu kazaskeri olduktan sonra babasının şeyhülislamlığı sırasında İstanbul kadısı oldu. Abisi Hocazade Mehmed Efendi'nin şeyhülislam olmasıyla tekrar Anadolu kazaskerliğine getirildi ancak abisinin azli üzerine kendisi de azledildi. Rumeli kazaskerliğinde bulunduktan sonra hacca gitti. Abisi Hocazade Mehmed Efendi'nin 2 Temmuz 1615'te ölümü üzerine şeyhülislam oldu. Görevi sırasında önemli siyasî meselelerde rol oynadı. I. Mustafa'nın tahta çıkarılmasında ve tahttan indirilmesinde etkili oldu. Bundan ötürü II. Osman'la arası açıldı. Kızı Akile Hanım'ın padişahla evlenmesine karşı çıktıysada sonunda rıza göstermek zorunda kaldı. Akrabalık bağına rağmen padişahla ilişkisi daima mesafeli oldu. II. Osman'a hacca gitmemesi yönünde telkinlerde bulundu. II. Osman'a karşı çıkan isyanda isyancıların istediği fetvaları vermek zorunda kaldı. I. Mustafa'nın tekrar tahta çıkmasına karşı çıktı. Eniştesi II. Osman'ın cenazesine gitmedi ve bu olaylardaki acziyetinden dolayı 21 Mayıs 1622'de istifa etti. Bir yıl sonra IV. Murad devrinde tekrar şeyhülislam oldu. 22 Mayıs 1625'te ölümüne kadar görevini sürdürdü. Naaşı babasının türbesine defnedildi.

Aziz Mahmud Hüdai'ye intisaplı olup Celvetiyye Tarikatı'ndandı.

• Divan (Farsça)
• Gül-i Handan
• Fezâil-i Cuma
• Şemâil Tercümesi