Henryk Wendrowski

Henryk Wendrowski (ur. 10 stycznia 1916, zm. 19 marca 1997) – pułkownik, były oficer AK, następnie funkcjonariusz organów bezpieczeństwa i wywiadu PRL (MBP, KdsBP, MSW), ambasador PRL w Kopenhadze w latach 1968–1973.

W latach 1941–1942 w VIII Okręgu (Białystok) Polskiej Organizacji Zbrojnej „Racławice”, a następnie w szeregach Armii Krajowej (jako plut. pchor., na stanowisku szefa komórki legalizacyjnej okręgu, a następnie Inspektoratu Białostockiego AK, ps.: „Narbutt”, „Kos”, „Nawrot”). W lecie 1944 r. został zatrzymany przez Sowietów i zgodził się na współpracę z kontrwywiadem wojskowym „Smiersz”.

Karierę w organach bezpieczeństwa rozpoczął 25 września 1945, od stanowiska starszego referenta Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Olecku. W kwietniu 1946 został pełniącym obowiązki szefa PUBP w Olecku. 19 sierpnia 1946 ściągnięto go do centrali Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, gdzie pracował jako starszy referent Sekcji 2 Wydziału III Departamentu III MBP. W styczniu 1947 odznaczony Krzyżem Walecznych. W marcu 1947 stanął na czele Sekcji 2 (kierownik) Wydziału III Departamentu III. Od 15 sierpnia 1947 kierownik Sekcji 2 Wydziału II Departamentu III MBP. W tym czasie był bardzo aktywny i odnosił znaczne sukcesy w penetracji i likwidacji powojennej partyzantki antykomunistycznej m.in. Narodowych Sił Zbrojnych.

1 lutego 1950 został przeniesiony w stan spoczynku. W grudniu 1953 ponownie przywrócono go do pracy w MBP, tym razem na stanowisku naczelnika Wydziału III Departamentu III. W kwietniu 1955 sprawował to samo stanowisko w Komitecie ds. Bezpieczeństwa Publicznego. W grudniu 1955 został wicedyrektorem Departamentu III (walka z podziemiem reakcyjnym) KdsBP. Po likwidacji KdsBP w 1956 przeszedł do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W listopadzie 1956 objął stanowisko naczelnika Wydziału IX (analityczno-informacyjnego) Departamentu I MSW, następnie w maju 1961 został naczelnikiem Wydziału III (wywiad na terenie Republiki Federalnej Niemiec, Austrii oraz Berlina Zachodniego) Departamentu I MSW. Od maja 1962 w dyspozycji płk. Henryka Sokolaka, ówczesnego dyrektora Departamentu I; zwolniony z MSW w sierpniu 1968. Już we wrześniu 1968 został mianowany ambasadorem PRL w Kopenhadze, odwołany pięć lat później, we wrześniu 1973, powrócił do kraju. Zmarł w 1997. Został pochowany na Cmentarzu Północnym w Warszawie.

Według Instytutu Pamięci Narodowej, w 1946 dowodził (jako kapitan „Lawina”) akcją UB przeciwko oddziałowi żołnierzy NSZ na Podbeskidziu, którymi dowodził Henryk Flame. Podczas akcji funkcjonariusze MBP namówili członków oddziału na wyjazd na ziemie zachodnie, zorganizowany rzekomo przez dowództwo Okręgu NSZ. Faktycznie przez cały czas akcja była kierowana przez UB. Po przetransportowaniu członków oddziału (150–200 osób) do wcześniej przygotowanego miejsca, zostali oni odurzeni alkoholem i następnie rozstrzelani. W dalszej kolejności do dołów ze zwłokami zastrzelonych wrzucono tabliczki identyfikacyjne żołnierzy radzieckich i polskich w ilości odpowiadającej liczbie ciał. Egzekucji mieli dokonywać Rosjanie, a będący na miejscu funkcjonariusze UB stanowili jedynie obstawę terenu. Ponadto niejaki J. Zieliński zeznał, że z opowiadań kolegów dowiedział się, iż następną grupę żołnierzy NSZ z tego zgrupowania zamordowano przez umieszczenie w uprzednio zaminowanym baraku i wysadzenie go w powietrze.

• Leszek Pawlikowicz, Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956–1964, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2004, ​ISBN 83-7399-074-7​.