Henryk Pohoski

Henryk Pohoski ps. „Walery” (ur. 22 stycznia 1909 w Kairze, zm. 27 kwietnia 1987 w Warszawie) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.

W roku 1931, jako prymus, ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej i wcielony został do 1 pułku piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego w Wilnie. W latach 1937–1939 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Kampanię wrześniową 1939 roku odbył w sztabie 1 Dywizji Piechoty Legionów na stanowisku oficera operacyjnego. W czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej był między innymi szefem Oddziału IIa (wywiadowczego) Sztabu Komendy Obszaru Lwów Armii Krajowej.

Po ponownym wkroczeniu Sowietów na teren Kresów Południowo-Wschodnich, pod koniec lipca 1944 roku, rozpoczęły się we Lwowie pierwsze aresztowania oficerów Komendy Obszaru Lwowskiego pod pozorem zaproszenia na rozmowy. Pohoski zostaje aresztowany przez Sowieckie służby bezpieczeństwa. W krótkim czasie po aresztowaniu zbiegł z siedziby NKGB przy ul. Kosynierskiej we Lwowie we wrześniu 1944 r. i przedostał na lewy brzeg Sanu.

Po ucieczce napisał sprawozdanie. Jest to źródło opracowane niedługo po tych wydarzeniach, sporządzone przez wysokiego szczebla oficera służb specjalnych Polski Podziemnej, uczestnika „rozmów”.

W 1988 roku w Krakowie ukazały się zebrane wspomnienia Pohoskiego, zatytułowane: „Wspomnienia z pracy konspiracyjnej w Sztabie Obszaru Południowo-Wschodniego Armii Krajowej”, w których opisana jest między innymi sprawa aresztowania Władysława Filipkowskiego podczas rozmów w Żytomierzu.

W periodyku wydawanym przez Instytut Pamięci Narodowej pt. Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989. w numerze 1 (1)/2004, przedstawione zostały materiały ukazujące powojenne losy Henryka Pohoskiego. Jego zdradę i długoletnią współpracę m.in. z UB i SB.

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 17-2-17).

• podporucznik – 15 sierpnia 1931 roku ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1931 roku i 1 lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty,
• porucznik – 22 lutego 1934 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 70 lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty.

• Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, tom III, Polski ruch oporu 1939-1945, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1988, ​ISBN 83-11-07038-5​, s. 476.
• Aparat Represji W Polsce Ludowej 1944 -1989. nr 1 (1)/2004, Tomasz Balbus – „Służył nam bez zastrzeżeń i skrupułów". Druga twarz byłego szefa Oddziału II Obszaru Lwowskiego AK ppłk. Henryka Pohoskiego „Walerego" vel „Szpinalskiego". Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział (Rzeszów) ISSN 1733-6996
• http://www.polska1918-89.pl/pdf/sowieci-i-zymierski-a-lwowska-ak-1944,5820.pdf