Henryk Levittoux

Henryk Józef Piotr Levittoux (ur. 2 lipca 1822 w Strzemieszycach Wielkich, obwód olkuski, zm. 31 sierpnia 1879) – lekarz polski.

Był synem Piotra Levittoux-Desnouettesa, oficera armii napoleońskiej, który pozostał w Polsce podczas odwrotu spod Moskwy i ożenił się z Marią z Życzyńskich. Pracował jako guwerner w Kumelsku (powiat Kolno), zrezygnował z drugiego członu nazwiska. Starszym bratem Henryka był Karol, działacz spiskowy, który popełnił samobójstwo w więzieniu w obawie przed załamaniem się w czasie tortur.

Henryk Levittoux kształcił się w gimnazjum w Łukowie, następnie na kursach dodatkowych w Warszawie (wydział matematyczno-filozoficzny ukończył z wyróżnieniem). W 1844 ze względów politycznych wyjechał z kraju i podjął w Paryżu studia medyczne. Spędził we Francji kilkanaście lat, uzyskał zezwolenie na powrót do Warszawy w 1858. Był cenionym lekarzem, zajmował się m.in. chorobami układu nerwowego. W odróżnieniu od większości współczesnych lekarzy stosował w terapii chorób nerwowych nie elektroterapię, a przypalanie rozpalonym żelazem. Występował przeciwko homeopatii.

Publikował prace medyczne w "Pamiętniku Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego", "Przyjacielu Ludu", "Gazecie Lekarskiej". Ogłosił także dzieło filozoficzne Zarys filozofii natury (trzy wydania, 1874 przekład francuski), które wywołało ostrą polemikę między autorem a znanym filozofem Henrykiem Struve. Był miłośnikiem sztuk pięknych, zajmował się rzeźbiarstwem, opracował metodę zdejmowania odlewów gipsowych z żywych modeli. Zaprzyjaźniony z Matejką, pozował do obrazu Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był dwukrotnie żonaty. We Francji zawarł związek małżeński z Marią Pommeret, z którą miał córki Marię (1857–1871) i Henrykę (1860–1882). Drugą żoną była śpiewaczka operowa Adela z Kleczyńskich, z nią miał syna Henryka, zmarłego w dzieciństwie (1866).

• Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski 1851-1890, Warszawa 1982.