Henri Slegtkamp

Henri Slegtkamp (*19 April 1873, Beverwijk, Nederland – †2 Februarie 1951, Middelburg, Transvaal) was ’n verkenner aan Boerekant tydens die Tweede Vryheidsoorlog tussen 1899 en 1902.

Slegtkamp was die seun van Hendrik Slegtkamp en sy vrou Elisabeth Venlet.Op jeugdige leeftyd het Slegtkamp na die Zuid-Afrikaansche Republiek verhuis op soek na avontuur en hom in die distrik Middelburg gevestig.Tydens die Jameson-inval (1895-1896) het hy by die Middelburgse kommando onder veldkornet Matthijs Pretorius aangesluit en aan die kortstondige veldtog deelgeneem.In 1898 was hy betrokke by die onderdrukking van die Bunu-opstand in Swaziland (nou eSwatini).Kort voor die uitbreek van die Tweede Vryheidsoorlog was hy steeds op Bremersdorp, Swaziland, maar toe dit blyk dat oorlog onvermydelik sou wees, het hy op 15 September 1899 na Transvaal terugkeer en hom as gewone burger op Middelburg vir krygsdiens aangemeld.

Op 30 September 1899 het Slegtkamp na die Natalse grens vertrek waar die hooflaer van die Transvaalse burgers by Sandspruit saamgetrek was, en by die Middelburgse kommando onder kommandant P.F. Trichardt ingeskakel.Nog voor die uitbreek van vyandelikhede het Slegtkamp egter by die Duitse Vrywilligerskorps onder veldkornet H.U. von Quitzow aangesluit en was betrokke by gevegte rondom Dundee en Ladysmith.

Aangesien hy nie by Duitsers tuis gevoel het nie, het Slegtkamp teen die einde van November na die Middelburgse kommando terugkeer saam met wie hy aan die Slag van Colenso op 15 Desember 1899 deelgeneem het.Intussen het hy belangrike verkenningswerk vir die Boerekommando’s aan die Tugela gedoen het.Met die stigting van kapt. W.M. Edwards se verkennerskorps op 19 Desember 1899 het die avontuurlustige Slegtkamp daarby aangesluit.

Spioenkop

Tydens die slag by Tabanyama (20 Januarie 1900) as voorspel tot die Slag van Spioenkop (24 Januarie 1900) het Slegtkamp besondere erkenning verkry.Toe die burgers na ’n hewige bombardement ’n kop in die Tabanyamabergreeks ontruim en die regterflank van die Boere blootgestel was, het Slegtkamp en twee mede verkenners, Albert de Roos en Jack Hindon, op eie inisiatief die kop uitgeklim en die Britte se linkerflank onder hewige geweervuur gebring.Onder die indruk dat die kop baie sterk beman was, het die Britte teruggetrek sodat die moreel van die burgers versterk en die kop weer beset is.Sodoende is die weg gebaan vir die glorieryke oorwinning by Spioenkop vier dae daarna.

Na die ineenstorting van die Tugelalinie in Februarie 1900 het Slegtkamp, vanweë die relatiewe kalmte aan die Natalse front, kmdt.-genl. Louis Botha versoek om hom na die Vrystaat te verplaas waarna hy toestemming verkry het om by die Iers-Amerikaanse Verkennerskorps (die Ierse Brigade) van kol. J.Y.F. Blake wat juis op die punt was om daarheen te vertrek, aan te sluit.Slegtkamp het aan verskeie skermutselings in die omgewing van Brandfort deelgeneem, dog die Boere moes steeds voor die Britse oormag vlug.

Aansluiting by Danie Theron

Gedurende Mei 1900 het Slegtkamp in Pretoria by kapt. Danie Theron se verkennerskorps aangesluit en saam met hom na die Vrystaat vertrek om die Britte se verbindingslinies waar moontlik te ontwring en te vernietig.Theron het Slegtkamp as korporaal oor ’n dertigtal Hollanders in die korps aangestel.Van 26 tot 27 Junie 1900 was hy in die gevegte naby Lindley betrokke, en is op 30 Junie 1900 naby Bethlehem swaar in die linkerheup gewond.Hy het egter volkome herstel.

Na Theron se dood by Gatsrand op 5 September 1900 het sy verkennerskorps versplinter.Slegtkamp, Hindon en drie ander is daarop na Oos-Transvaal waar hulle onder meer rapporte van genl. Christiaan de Wet na genl. Botha geneem het.Na die aanstelling van Hindon as leier van ’n nuwe korps van vyftig man, is Slegtkamp as luitenant tweede in bevel geplaas.Die hoofdoel van die nuwe korps was om die Britse verbindingslinies in Oos- en Noord-Transvaal te ontwring en Britse treine te ontspoor.

Slegtkamp is spoedig as ’n plofstofdeskundige beskou en by geleentheid is selfs ’n steenkoolmyn digby Witbank gesaboteer.In Januarie 1900 is die trein waarin lord Kitchener van Pretoria na Middelburg gereis het, ontspoor.Tussen Julie en Augustus 1901 was Slegtkamp ook langs die noorderspoorlyn bedrywig en op 9 Augustus 1901 betrokke by ’n hewige geveg naby Naboomspruit

Einde van die oorlog

Van die begin van 1902 tot die sluiting van die vrede van Vereeniging op 31 Mei 1902 is die korps meedoënloos deur die Britte tussen blokhuislinies rondgejaag.Twee weke voor die beëindiging van vyandelikhede, op 16 Mei 1902, het Hindon vrywillig aan die Britte oorgegee en het Slegtkamp kaptein en leier van die korps geword.As bittereinder het hy kort daarna die wapen neergelê.

Onmiddellik na afloop van die oorlog het Slegtkamp na Nederland vertrek, maar omdat hy hom nie in Europa kon aanpas nie, in 1903 na Transvaal terugkeer.Slegtkamp is in 1911 met Jacomina Elizabeth van Rooyen, gebore Holtzhausen, getroud en ’n seun is uit die huwelik gebore.Nadat hy eers as arbeider op ’n plaas in die distrik Standerton gewerk het, het hy in 1912 grond naby Witbank gekoop en op klein skaal begin boer.In dieselfde jaar is hy aangestel as droogtenoodlenigingsinspekteur van die Landbank in die Kaap.Hy moes baie reis om boere met voorskotte te help en ander wat nie die bankvoorwaardes nagekom het nie, aan die man te bring.

Slegtkamp was sy lewe lank ’n ondersteuner van die republikeinse ideaal en het in die laat dertigerjare by die Ossewa-Brandwag aangesluit.Ten spyte van sy gevorderde leeftyd was hy ’n aktiewe lid en het later hoofgeneraal op die Hoëveld geword.Sy laaste jare het hy rustig op sy tuisdorp, Middelburg, deurgebring.

• Grobler, J.C.H.Beyers, C.J. (red.). Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek (Hardeband). Pretoria: Chris van Rensburg nms. die RGN. p. 962. ISBN 0796904197.