Hendrik Hermann

Hendrik Balthazar Klopper Hermann (noemnaam oom Hendrik, Oostelike Provinsie, 9 April 1857 – plek en datum onbekend -23 November 1936) was 40 jaar kerkraadslid van die Gereformeerde kerk Pretoria en een van die manne wat die gemeente opgebou het.

Hendrik Hermann is gebore in die wapad tussen Graaff-Reinet en Cradock in die jaar dat sy vader (Matthys Johannes) saam met sy gesin die Kaapkolonie gaan besoek het. Die gesin het destyd naby Krokodilrivier in Transvaal gewoon. Sy moeder was Catharina Helena Klopper. Later, in 1861, het sy vader die plaas Greylingspost gekoop waar later die stasie De Wildt gebou is. (Hier het genl. J.B.M. Hertzog op 7 Desember 1912 sy sogenaamde De Wildt-toespraak op ’n vergadering van sowat 100 mense gelewer. Sy uitlatings oor trou aan Suid-Afrika bokant trou aan die Ryksgedagte het die wekroep van "Suid-Afrika Eerste" laat ontstaan het.)

Op De Wildt het Hendrik Hermann ’n tyd lank onderwys ontvang van ’n oom van hom wat in die Kaapkolonie studeer het. Die meeste kategese het hy gekry van ds. Dirk Postma, die Gereformeerde Kerk se eerste predikant ná die kerk se herstigting op 11 Februarie 1859 onder ’n seringboom op Rustenburg.

So kon hy in 1871 op 14-jarige leeftyd belydenis doen. In 1877, op 20-jarige leeftyd, is hy getroud met Anna Ras. Drie jaar vantevore het sy vader die plaas Daspoort, indertyd 3 000 morg groot, gekoop. Dit is later verdeel in etlike voorstede van Pretoria, waaronder Daspoort, Hercules en Mountain View.

In 1886 het Hendrik Hermann diaken van die Gereformeerde kerk Pretoria geword en tot 1927 onafgebroke in dié gemeente se kerkraad gedien.

Terwyl ander hulle bemoei het met die regering van die land, het Hermann sy kragte ingespan in belang van die Gereformeerde kerk Pretoria, tot en met die afstigting van Pretoria-Oos op 30 Desember 1930 die enigste Gereformeerde gemeente in die hoofstad.

Hendrik Hermann het die Eerste Vryheidsoorlog (Desember 1880 tot Maart 1881) meegemaak en was lid van pres. Paul Kruger se lyfwag toe die staatspresident met die Engelse in Natal onderhandel het. Hy het aan verskeie oorloë met die inboorlinge deelgeneem en in die Tweede Vryheidsoorlog (Oktober 1899 tot Mei 1902) is hy aangestel as kommandant van die Engelse krygsgevangenes wat aangehou is op Waterval, sowat 20 km oos van Pretoria.

Maj.genl. John French en kol. Ian Hamilton het hom in die oorlog, moontlik tydens die Slag van Elandslaagte op 11 Oktober 1899 (hoewel die bron dit nie vermeld nie), gevange geneem. Met behulp van die Amerikaanse konsul en die hoofbestuurder van die Standard Bank het Hermann ’n paroolbrief gekry sodat hy in Pretoria kon bly. Hierna moes hy sorg vir baie vroue en kinders wie se man óf op kommando was óf as krygsgevangenes weggestuur is. Later is dié mense na die Irene-konsentrasiekamp gebring, maar steeds moes Hendrik en sy vrou (Anna Magdalena Ras) self vir 18 kinders sorg. Die Hermann egpaar het self 6 Kinders gehad.

In dié tyd is ds. Petrus Postma, Gereformeerde predikant van Pretoria van 1882 tot 1904, as krygsgevangene na Ceylon gestuur en moes Hermann die kerksake met behulp van oudl. Turkstra behartig. Hy het dit reggekry om gereeld dienste in die vrouekamp op Irene te hou. Ná die oorlog het hy ouderling geword nadat hy tot dusver diaken was, en is dikwels afgevaardig na meerdere vergaderings (sittings van die klassis, partikuliere sinode of algemene sinode). Met behulp van ds. Pieter Bos, die eerste sendeling van die Gereformeerde Kerke, het hy ’n gemeente vir bruin lidmate gestig op Middelbult, ’n plaas van F.C. Eloff (Ryk Freek), ’n skoonseun van pres. Paul Kruger.

Ná sy aftrede in 1927 het Hermann op die Hoëveld, sowat 100 km van Pretoria af, gaan woon. Die naamlose skrywer wat sy lewenskets bygedra het tot die GKSA se Alkmanak van 1934, het geskryf: "(O)fskoon hy die laaste tyd verswak, is hy ’n voorbeeld van Ps. 1:3: En hy sal wees soos ’n boom wat geplant is by waterstrome, wat sy vrugte gee op sy tyd en waarvan die blare nie verdroog nie; en alles wat hy doen voer hy voorspoedig is."

• (af) Van der Walt, N.H. (hoofred.). 1934. Almanak vir Die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1934. Sestigste Jaargang. Potchefstroom: Adm. Buro.