Gustaw Ostasz

Gustaw Ostasz (ur. 15 kwietnia 1940 w Majdanie Nepryskim ) – literaturoznawca, profesor nauk humanistycznych, długoletni pracownik Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jego badania dotyczą tradycji romantyzmu w literaturze polskiej XX w.

Absolwent Liceum Ogólnokształcącego w Józefowie (1957). Po maturze pracował w 1957–1958 jako nauczyciel w Szkole Podstawowej w Jędrzejówce. W 1963 ukończył studia magisterskie w zakresie filologii polskiej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie . Z rekomendacji promotora, Wincentego Danka, został nauczycielem języka polskiego w liceum w Gdowie (1963–1964), gdzie przejął obowiązki po Teodozji Rittel, a następnie w liceum w Czudcu (1964–1966) .

W 1966 rozpoczął pracę w utworzonej rok wcześniej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie jako bibliotekarz w Katedrze Literatury i Języka Polskiego, prowadząc równocześnie ćwiczenia z literatury modernizmu . W 1967 został asystentem w Zakładzie Literatury Polskiej, którym kierował wówczas organizator rzeszowskiej polonistyki, dr Stanisław Frycie . Rozprawę doktorską pt. Powieści historyczne Stanisława Szpotańskiego na tle jego prac naukowych, przygotowaną pod kierunkiem Wincentego Danka, obronił w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie w 1975. Po doktoracie, jako adiunkt w Katedrze Literatury i Języka Polskiego WSP w Rzeszowie, poświęcił się badaniom nad beletrystyką historyczną, utworami o problematyce wiejskiej i poezją okresu międzywojennego. Otrzymał nagrodę rektora WSP w Rzeszowie za osiągnięcia naukowe w latach 1975, 1979, 1981, 1983 i 1995. Angażował się w prace Towarzystwa Naukowego w Rzeszowie (członek zarządu 1975–1980) i Rzeszowskiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (członek zarządu 1980–1993) . Od stycznia do września 1977 sprawował funkcję pełnomocnika rektora do spraw młodzieży (w randze prodziekana), a w roku akademickim 1981/1982 był zastępcą dyrektora nowo powołanego Instytutu Filologii Polskiej do spraw nauki .

Habilitował się na podstawie monografii W cieniu „Herostratesa”. O tradycjach romantyzmu w poezji polskiej lat 1914–1939 (1994), po czym objął w rzeszowskiej WSP stanowisko profesora nadzwyczajnego . W tym okresie pracował naukowo nad liryką dwudziestowieczną , w tym nad zagadnieniem poezji czystej. W 2004 został mianowany profesorem nauk humanistycznych. Kierował Zakładem Literatury Polskiej XX wieku w Instytucie Filologii Polskiej od 2006 do emerytury w 2010 .

Był promotorem sześciu prac doktorskich i ponad trzystu magisterskich. Opracował do druku twórczość Alicji Bober, Emila Granata, o. Cherubina Pająka i Andrzeja Lecha Zdzienickiego . W swoich publikacjach naukowych zajmował się pisarstwem Stanisława Szpotańskiego, Hanny Malewskiej, Wilhelma Macha, Stanisława Piętaka, Juliana Kawalca, Bolesława Leśmiana, Emila Granata, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Wilama Horzycy, Władysława Sebyły, Aleksandra Rymkiewicza, Czesława Miłosza, Jerzego Stanisława Sity, Cypriana Kamila Norwida, Kazimierza Wierzyńskiego, Jana Lechonia, Beaty Obertyńskiej, Jerzego Zawieyskiego, Janusza Wedowa, Tadeusza Porayskiego, Romana Brandstaettera i Józefa Mackiewicza .

Najwięcej prac opublikował na łamach „Rocznika Naukowo-Dydaktycznego WSP w Rzeszowie” i „Prac Humanistycznych”. Był redaktorem „Zeszytów Naukowych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Historia Literatury” (wcześniej pod egidą WSP). W 1998–2006 współpracował z Radiem Rzeszów i rzeszowskim Radiem „Via” jako uczestnik dyskusji literackich i kulturalnych. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1989), Krzyżem Kawalerskim (2003) i Oficerskim (2011) Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2006) .

Jego synem z małżeństwa z Janiną Aleksandrą z domu Skowron jest Grzegorz (ur. 1964), historyk i prorektor Politechniki Rzeszowskiej .

Publikacje książkowe

• GustawG. Ostasz GustawG., Stanisław Szpotański jako pisarz historyczny, Rzeszów: Wydawnictwo Uczelniane WSP, 1979 .brak strony (książka) (Monografia)
• W kręgu twórczości Juliana Kawalca. Zbiór szkiców i artykułów, ZbigniewZ. Andres, GustawG. Ostasz (red.), Rzeszów: Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie, 1982 .brak strony (książka) (Praca zbiorowa)
• Nad wierszami Baczyńskiego. Interpretacje i szkice, GustawG. Ostasz (red.), Rzeszów: Wydawnictwo WSP, 1989 .brak strony (książka) Wyd. 2 poszerzone i uzupełnione, Nad wierszami Baczyńskiego. Interpretacje, szkice i rozprawy, Rzeszów 1998, ISBN 978-83-87288-87-7 (Praca zbiorowa)
• Poezja pokolenia wojennego. Studia, interpretacje i artykuły, ZbigniewZ. Andres, GustawG. Ostasz (red.), Rzeszów: Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie, 1989 .brak strony (książka) (Praca zbiorowa)
• GustawG. Ostasz GustawG., W cieniu „Herostratesa”. O tradycjach romantyzmu w poezji polskiej lat 1914–1939, Rzeszów: Wydawnictwo Uczelniane WSP, 1993 .brak strony (książka) (Monografia)
• Od oświecenia do romantyzmu. Prace ofiarowane Piotrowi Żbikowskiemu, GustawG. Ostasz, StanisławS. Uliasz (red.), Rzeszów: Wydawnictwo WSP, 1997 .brak strony (książka) (Praca zbiorowa)
• GustawG. Ostasz GustawG., „Przeciwko smokom, jadom, kulom...”. O poezji polskiej 1939-1945, Rzeszów: Fosze, 1998, ISBN 978-83-87602-10-9 .brak strony (książka) (Szkice)
• GustawG. Ostasz GustawG., Filiacje, dialogi, spór z tradycją. Szkice o literaturze polskiej XX wieku, Rzeszów: Wydawnictwo WSP, 2001, ISBN 978-83-7262-146-7 .brak strony (książka) (Szkice)
• GustawG. Ostasz GustawG., M.M. Widak M.M., Pielgrzymi ku straszliwym jutrom. Werniks na portret pokolenia wojennego, Rzeszów: Fosze, 2002, ISBN 978-83-88845-04-8 .brak strony (książka) (Szkic)
• GustawG. Ostasz GustawG., Imperatyw polskości. Kazimierza Wierzyńskiego „Wolność tragiczna”, Rzeszów: Fosze, 2003, ISBN 978-83-88845-26-0 .brak strony (książka) (Rozprawa)
• GustawG. Ostasz GustawG., „Mądrość liścia spadającego”. Drobiazgi nie tylko poetyckie, Rzeszów: Fosze, 2008, ISBN 978-83-7586-004-7 .brak strony (książka) (Szkice)
• Ojciec Cherubin – duszpasterz, muzyk, poeta. Zestaw artykułów i wspomnień, GustawG. Ostasz (red.), Rzeszów: Ruch Kultury Chrześcijańskiej „Odrodzenie”, 2011 .brak strony (książka) (Praca zbiorowa)
• GustawG. Ostasz GustawG., Śladami poezji czystej, Rzeszów: Fosze, 2017, ISBN 978-83-7586-126-6 .brak strony (książka) (Szkice)
• GustawG. Ostasz GustawG., Mowa dziejów, mądrość poezji. Szkice, Rzeszów: Fosze, 2020, ISBN 978-83-7586-163-1 .brak strony (książka) (Szkice)

Artykuły

• GustawG. Ostasz GustawG., Uwagi o narracyjnym kształcie „Panów Leszczyńskich” Hanny Malewskiej, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. Nauki Humanistyczne”, 3 (5), 1968, s. 213–223 .
• GustawG. Ostasz GustawG., O świecie przedstawionym i technice narracji „Plamy” [Stanisława Piętaka], [w:] Stanisław Piętak, poeta i prozaik. Zbiór artykułów i rozpraw, StanisławS. Frycie (red.), Rzeszów: Rzeszowskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1969, s. 145–165 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Wokół biografii Stanisława Szpotańskiego, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Rzeszowie. Nauki Humanistyczne. Filologia Polska”, 6, 1972, s. 63–88, ISSN 1230-4263 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Filozoficzne źródła baśniowości w poezji Bolesława Leśmiana, „Prace Humanistyczne”, 23, 1982, s. 75–90, ISSN 0137-5598 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Tradycje Norwidowskie w okupacyjnej poezji pokolenia Kolumbów, [w:] Cyprian Kamil Norwid – interpretacje i konteksty, PiotrP. Żbikowski (red.), Rzeszów: Wydawnictwo WSP, 1986 .brak strony (książka)
• GustawG. Ostasz GustawG., O tradycjach romantyzmu w poezji pierwszego dziesięciolecia okresu międzywojennego, „Prace Humanistyczne”, 27, 1986, s. 179–214, ISSN 0137-5598 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Bliski i wierny swej ziemi. O liryce Emila Granata, [w:] Pejzaże poetyckie, ZbigniewZ. Andres (red.), Rzeszów: Wydawnictwo WSP, 1988, s. 57–72 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Z „Merkuriusza Polskiego” do „Współczesności”. O Jerzym Stanisławie Sicie, [w:] Poetycki krąg „Kontynentów”. Artykuły i szkice, ZbigniewZ. Andres, JanJ. Wolski (red.), Rzeszów: Wydawnictwo WSP, 1997, s. 65–83, ISBN 978-83-87288-85-3 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Wyspiański w recepcji skamandrytów, [w:] Wyspiański. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej pt.: Stanisław Wyspiański – w stulecie prapremiery i publikacji "Wesela", Siedlce, 6–7 czerwca 2001, ZbigniewZ. Lisowski (red.), Siedlce: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, 2001, s. 451–469, ISBN 978-83-903221-9-3 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Tradycje Słowackiego w polskiej poezji 1918–1939. Kwestie wybrane, [w:] „Przez gwiazdy i błękit jestem z Wami”. W 200. rocznicę urodzin Juliusza Słowackiego, MariuszM. Chrostek, TomaszT. Pudłocki, JerzyJ. Starnawski (red.), Przemyśl: Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, 2009, s. 203–219, ISBN 978-83-61329-02-2 .
• GustawG. Ostasz GustawG., Przeszłość i teraźniejszość jako lustra wzajemne. Nad fabułami Jerzego Zawieyskiego, [w:] Lux ex Silesia. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Józefowi Mandziukowi w 70. rocznicę urodzin, WaldemarW. Gliński (red.), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2013, s. 539–550 .

• AnetaA. Gieroń AnetaA., Rzeszowski etos inteligenta, „VIP Biznes i Styl”, 71, 2021, s. 36–41 .
• DanutaD. Hejda DanutaD., Bibliografia prac Profesora Gustawa Ostasza publikowanych w latach 1966–2009, [w:] Tradycje literatury polskiej XX wieku. Rozprawy i szkice. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Gustawowi Ostaszowi, ElżbietaE. Mazur, DanutaD. Hejda (red.), Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2010, s. 14–22, ISBN 978-83-7338-534-4 .
• ElżbietaE. Mazur ElżbietaE., Szkic do biografii zawodowej Gustawa Ostasza, [w:] Tradycje literatury polskiej XX wieku. Rozprawy i szkice. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Gustawowi Ostaszowi, ElżbietaE. Mazur, DanutaD. Hejda (red.), Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2010, s. 7–13, ISBN 978-83-7338-534-4 .
• MarekM. Stanisz MarekM., Gustaw Ostasz – subtelny interpretator, wrażliwy dydaktyk, „Gazeta Uniwersytecka Pracowników i Studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego”, 63, 2010, s. 18–20, ISSN 1642-6797 .
• KazimierzK. Surowiec KazimierzK., Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. Instytut Filologii Polskiej (1981/1982), „Biuletyn Polonistyczny”, 26 (1–2), 1983, s. 260–263 .
• KazimierzK. Surowiec KazimierzK., Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie. Instytut Filologii Polskiej (1982–1983), „Biuletyn Polonistyczny”, 27 (1), 1984, s. 202–205 .
• BarbaraB. Tyszkiewicz BarbaraB., Gustaw Ostasz, [w:] Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku, AlicjaA. Szałagan (red.), Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 9 kwietnia 2019 .