Grigorij Grigorienko

Grigorij Grigorienko, ros. Григорий Фёдорович Григоренко (ur. 18 sierpnia 1918 w mieście Zinków w obwodzie połtawskim, zm. 19 maja 2007 w Moskwie) – generał pułkownik bezpieczeństwa państwowego, prezydent Stowarzyszenia Weteranów Kontrwywiadu „Wietkon”.

Urodził się 18 sierpnia 1918 roku w mieście Zinków, na terenie guberni połtawskiej, w biednej rodzinie chłopskiej. Od dzieciństwa najmował się do pracy zarobkowej. Po śmierci ojca – w wieku 8 lat pracował jako pastuch bydła, dorywczo w zakładach drzewnych, naprawiał obuwie sąsiadom. Po ukończeniu siedmiu klas szkoły podstawowej został studentem fakultetu robotniczego. Następnie rozpoczął studia na wydziale fizyczno-matematycznym Połtawskiego Instytutu Pedagogicznego.

W 1940 został wezwany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Został pomocnikiem szefa wydziału specjalnego (kontrwywiad wojskowy) NKWD 151 Dywizji Strzelców w Charkowskim Okręgu Wojskowym. W marcu 1941 został przeniesiony do wydziału specjalnego 4 Brygady Powietrznodesantowej Charkowskiego Okręgu Wojskowego w Konotopie. W składzie tej brygady rozpoczął udział w wojnie z Niemcami na Froncie Południowo-Zachodnim. W sierpniu 1941 został ranny w walce i skierowany do szpitala. Po wyleczeniu został skierowany do wydziału specjalnego 14 Brygady Saperów pod Stalingradem.

W 1942 po ukończeniu trzymiesięcznego kursu doskonalenia kadry kierowniczej przy Wyższej Szkole NKWD został skierowany do służby w I wydziale Drugiego Zarządu NKWD ZSRR, który zajmował się organizowaniem walki z działalnością dywersyjno-wywiadowczą niemieckich służb specjalnych. W 1943 w stopniu kapitana został przeniesiony do III wydziału Głównego Zarządu Kontrwywiadu (Smiersz) Ludowego Komisariatu Obrony ZSRR, specjalizującego się w wywiadzie radiowym oraz dezinformacji przeciwnika.

W 1946 Grigorienko został szefem wydziału w Trzecim Zarządzie Głównym Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego (kontrwywiad wojskowy), gdzie pracował do 1949 roku. Następnie do 1952 zajmował się pracą kontrwywiadowczą w Pierwszym Zarządzie Głównym Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego. W 1952 w stopniu podpułkownika został zastępcą szefa Wydziału Wschodniego Drugiego Zarządu Głównego Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego, który zajmował się kontrwywiadem w krajach Bliskiego i Środkowego Wschodu, Dalekiego Wschodu oraz Południowo-Wschodniej Azji.

W 1954 w stopniu pułkownika był delegowany na Węgry, jako I zastępca przedstawiciela KGB ZSRR. W tym czasie blisko współpracował z Jurijem Andropowem, który był ambasadorem ZSRR na Węgrzech. W czasie powstania na Węgrzech został ciężko ranny, w następstwie czego długo leczył się we lwowskich i moskiewskich szpitalach. W 1956 został szefem wydziału II Głównego Zarządu KGB Rady Ministrów ZSRR, który zajmował się pracą kontrwywiadowczą w strukturach antyradzieckich organizacji emigracyjnych. W 1959 został szefem oddziału kontrwywiadu. Od 1962 do listopada 1969 kieruje utworzoną z jego inicjatywy służbą kontrwywiadu zagranicznego.

W grudniu 1969 awansowany do stopnia generała majora zostaje zastępcą szefa II Zarządu Głównego KGB, a 2 września 1970 zostaje wyznaczony na stanowisko szefa II Zarządu Głównego KGB. Pod jego kierownictwem został opracowany system, który umożliwił rozpracowanie wielu agentów wywiadu zagranicznych organizacji wywiadowczych. W wyniku tych prac został ujawniony cały szereg głęboko zakonspirowanych agentów CIA oraz innych organizacji wywiadowczych. Wśród nich był II sekretarz Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRR – Aleksandr Ogorodnik, pracownicy GRU, pracownicy przemysłu lotniczego, Aerofłotu, Banku Państwowego ZSRR. Ponadto ujawniono i wydalono z ZSRR wielu funkcjonariuszy amerykańskich, pracujących w ZSRR jako przedstawiciele przedsiębiorstw handlowych oraz jako dyplomaci przy misjach dyplomatycznychw ZSRR.

Od 23 listopada 1978 do 1 sierpnia 1983 generał Grigorienko był zastępcą przewodniczącego KGB ZSRR. W sierpniu 1983 roku w stopniu generała pułkownika przeszedł do pracy w Ministerstwie Przemysłu Maszynowego ZSRR jako wiceminister, gdzie m.in. kierował pracami nad opracowaniem systemów obrony przeciwrakietowej. Pracował na tym stanowisku do 1992 roku.

Był laureatem Nagrody Państwowej ZSRR w 1981 roku.

Jego syn Wiktor (1940-1995) był pułkownikiem w siłach zbrojnych, pełnił służbę w GRU. Drugi syn – Aleksandr (1945-1996) był funkcjonariuszem KGB w stopniu pułkownika.

Zmarł 19 maja 2007 roku w Moskwie. Został pochowany na Cmentarzu Trojekurowskim w Moskwie.

• generał major – 17 grudnia 1969 r.
• generał porucznik – 21 grudnia 1971 r.
• generał pułkownik – 16 grudnia 1982 r.

• Order Lenina
• Order Rewolucji Październikowej
• Order Czerwonego Sztandaru
• Order Czerwonego Sztandaru Pracy – dwukrotnie
• Order Wojny Ojczyźnianej I stopnia
• Order Wojny Ojczyźnianej II stopnia
• Order Czerwonej Gwiazdy – trzykrotnie
• Medal „Za zasługi bojowe”
• Medal „Za obronę Stalingradu”
• Medal za Obronę Kaukazu
• Medal „Za pracowniczą dzielność”
• Medal Weterana Sił Zbrojnych ZSRR
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „Dwadzieścia lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal 30-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945
• Medal 40-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945
• Medal 50-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945
• Medal 60-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945
• Medal „Za Umacnianie Braterstwa Broni”
• Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
• Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „70 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal Za Nienaganną Służbę I klasy
• Medal Za Nienaganną Służbę II klasy
• Order Scharnhorsta NRD
• Order Czerwonego Sztandaru Mongolska Republika Ludowa
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (PRL)
• Order Ludowej Republiki Bułgarii I stopnia
• Złoty medal za Służbę Ojczyźnie WRL

• Strona internetowa: http://www.chekist.ru/?news_id=1673.
• http://shieldandsword.mozohin.ru/personnel/grigorenko_g_f.htm (ros.)
• http://wwii-soldat.narod.ru/200/ARTICLES/BIO/grigorenko_gf.htm (ros.)
• Ch. Andrew, O. Gordijewski – „KGB”, Warszawa 1997.
• Ch. Andrew, W. Mitrochin – „Archiwum Mitrochina”, t. I (KGB w Europie i na Zachodzie), Poznań 2009.
• J. Barron – „KGB. Tajna działalność sowieckich tajnych agentów”, Warszawa 1990.
• O. Gordijewski – „Ostatni przystanek – egzekucja”, Warszawa 2001.