Grigor Chilinkiryan

Գրիգոր Հովակիմի Չիլինկիրյան (1839, Իզմիր, Eyalet of Aidin, Օսմանյան կայսրություն - փետրվարի 2, 1923(1923-02-02), Իզմիր, Թուրքիա), հայ հրապարակախոս, խմբագիր, թարգմանիչ, հասարակական, գրական գործիչ:

Գրիգոր Չիլինկիրյանը ծնվել է 1839 թվականին Զմյուռնիայում: Սովորել է Զմյուռնիայի Մեսրոպյան վարժարանում, ինքնակրթությամբ տիրապետել հունարենին, ֆրանսերենին, իտալերենին: Մեսրոպյան վարժարանում դասավանդել է թուրքերեն: 1861-1867 թվականներին հրատարակել է «Ծաղիկ» հանդեսը:

1867-1878 թվականներին Չիլինկիրյանի թարգմանությամբ լույս են տեսել Վիկտոր Հյուգոյի, Ալֆոնս դը Լամարթինի, Անտուան Ֆրանսուա Պրևոյի, է. դը Միրգուրիի, է. Այուի, Ժորժ Սանդի և այլոց ստեղծագործություններից: Գլխավորել է «Տիգրան» մասոնական մասնաժողովի գործունեությունը: Չիլինկիրյանն առաջ է քաշել արմատական ժողովրդավարական և ազատագրական գաղափարներ: Հանդիպել է Հնդկաստանից վերադարձող Մ. Ղ. Նալբանդյանին, քարոզել նրա գաղափարները: Չիլինկիրյանը պաշտպանել է Վիկտոր Հյուգոյի «հեղաշրջական» հայացքները, համակրանքով արտահայտվել Ջ. Գարիբալդիի և նրա գլխավորած ազատագրական շարժման վերաբերյալ: Առաջ է քաշել ազգային-սոցիալական հարցերը «զինական հեղափոխությամբ» լուծելու խնդիրը, պաշտպանել է զեյթունցիների պայքարը:

Գրիգոր Չիլինկիրյանի հրապարակախոսության լավագույն էջերից են «Ծաղիկ» հանդեսի առաջնորդողներն ու հոդվածները, «Զմիւռնական նամականի» և «Ուղեւորութիւն ի Կոստանդնուպոլիս» (1883) նամակագրական և գեղարվեստական-հրապարակախոսական երկերը: Լույս է ընծայել «Վիպակներ եւ ցան ու ցիր գրուածներ» (1920) ժողովածուները:

Նպաստել է ազգային թատրոնի ձևավորմանն ու զարգացմանը, հայ գրականության իրապաշտական ուղղության արմատավորմանը:

Հանդես է եկել Պերճ, Վարաժ և այլ ծածկանուններով:

Ղազարյան Հ., Գրիգոր Չիլինկիրյան, Ե., 1959:

• Հայ Կեանք եւ Գրականութիւն, Յարութիւն Քիւրքճեան, երկրորդական բաժին Ա. տարի, էջ 26: