Geurt Geers

Geurt Marinus Jacobus Geers (Pretoria, 13 Mei 1909 – Glenmore, Port Edward, Natal, 21 Februarie 1945) was ’n Suid-Afrikaanse argitek van veral kerkgeboue.

Geers was blykbaar die enigste seun van die Nederlands gebore argitek Leendert Geers, met wie hy in vennootskap was in Johannesburg van 1934 tot sy dood in 1945. Sy moeder was Martha Jacoba de Klerk. Hy het argitektuur deeltyds studeer in Pretoria van 1926 tot 1932.

In 1928 het hy hom by die departement van openbare werke aangesluit as boutekenaar. Van 1932 tot 1933 het hy sowat ’n jaar lank in die argitek Gerard Moerdijk se kantoor gewerk voor hy vertrek het om sy studie te voltooi. Hy studeer op 3 Augustus 1934 af aan die Universiteit van Pretoria met ’n diploma in argitektuur. Dis nie bekend wanneer hy getroud is met Susanna Carolina Wilhelmina Louisa nie; ook nie wat haar nooiensvan was nie. Blykbaar het hulle 'n seun, Leendert Marinus gehad wat gebore is op 20 Maart 1933 en oorlede is op 27 Maart 1979.

In 1934 betree hy ’n vennootskap met sy pa, wie se kantoor in Johannesburg was, en doen aansoek om assosiaatlidmaatskap van die Koninklike Instituut van Britse Argitekte. Dié vennootskap het in 1945 ’n takkantoor in Pretoria opgerig. Volgens ’n kollega in die departement van openbare werke was Geers ’n begaafde en bekwame argitek.

Die NG gemeente Linden het in 1936 al in beginsel besluit om later 'n groter kerk te bou, maar vir eers moes die klein kerkie en markiestent doen. Die boukommissie is aangesê om £5 000 bymekaar te maak, en almal in die gemeente help met die geldinsameling. In April 1941 staan die fonds reeds op £2 000. Befondsing was destyds 'n groot probleem, en 'n lening van £4 500 is aangegaan by Ou Mutual, wat dadelik weer gekanselleer was. Tenders is ontvang wat £6 433 en £7 268 beloop het, en die boukommissie besluit toe maar om self te bou met die leiding van die argitekte Geers & Geers. Die eerste sooi is dus eers gespit deur die leraar op 5 Oktober 1941. Die hoeksteen is op 6 Desember deur ds. De Beer gelê, met ds. P.J. Viljoen van Heidelberg wat die feesrede gelewer het, en ds. Van der Merwe wat die wydingsgebed gedoen het. Al die bouwerk is vroeg in 1942 afgehandel. Die totale boukoste het toe £6 000 beloop, waarvan £1 200 vir toerusting en meubelment was. Op Sondag 3 Mei 1942 het die gemeente feesgevier, en plegtig van die ou kerksaal afskeid geneem, met ouderling Christiani wat die optog gelei het van die ou kerk na die nuwe, en broer N.J. Jooste het die eer gehad om die kerk die eerste keer oop te sluit, en met die instap in die kerk deur die hele gemeente is Psalm 100:1-4 gesing. Ná die votum is Psalm 48:1 en 4 hartlik gesing, die skriflesing is deur ds. A.B du Preez waargeneem, en ds. P.S.Z. Coetzee het die wydingsrede gelewer, voorafgegaan en gevolg deur die koorsang van die Asaf-koor.

Die Johannesburgse middagblad Die Vaderland het op 10 November 1938 aangekondig dat die koerant Die Vaderland se Voortrekkerstrandfonds stig met die doel om kinders van behoeftige ouers die geleentheid te bied om 'n vakansie by die see te geniet. In Augustus 1942 het die raad van direkteure van die Afrikaanse Pers Beperk 'n strandoord by Glenmore aan Natal se suidkus gekoop. Dit was nadat Geurt Geers die plek saam met O.J. Bekker en L.J. Erasmus van die Pers besoek het en dit so doeltreffend bevind het dat die maatskappy dit aangekoop het vir £13 500. Daar was reeds geboue wat vir kampeerdoeleindes gebruik kon word, maar in 1944 besluit die maatskappy om 'n begin te maak met 'n paar van die belangrikste geboue vir die strandoord soos beplan in samewerking met Geers. Dié eerste groep geboue het bestaan uit 'n hospitaal, 'n eetsaal, vier slaaphutte en die washuis.

Die feestelike inwyding van die geboue is beplan vir 31 Mei 1947, maar dit was 'n heuglike gebeurtenis wat die argitek nie kon meemaak nie. Op die oggend van 21 Februarie 1945 het hy oudergewoonte wanneer hy Glenmore besoek het, saam met 'n vriend gaan swem. Heel onverwags het sy vriend hom hoor sê: "Help my, asseblief!" Al is hy gou uit die water geneem, is daar in weerwil van alle pogings om hom by te bring bevind dat hy reeds dood was. Blykbaar het hy nie verdrink nie, maar het sy hart in die water ingegee. In 'n Volk staan op uit sy as (die verhaal van die Afrikaanse Pers (1962) Beperk, skryf L.J. Erasmus: "Vir almal wat die geniale soeker na die mooie in vorm en die vriendskaplike in menseverhoudings geken het, was dit 'n gevoelige verlies, terwyl Strandfonds dit betreur het dat hy nie die voltooiing kon aanskou nie van (dit) wat ook vir hom 'n behaaglike toekomsdroom was."

Ná sy dood het die firma Geers sy werksaamhede voortgesit. Die vennootskap was verantwoordelik vir talle NG kerke en minstens een Gereformeerde kerk, dié van Benoni, wat in 1991 gesloop is. Hulle invloed op Afrikaanse Protestantse kerkbou het bly voortleef in die werk van Hendrik Vermooten, wat indiensopleiding by die vennootskap gekry het en as junior vennoot in die Pretoriase kantoor werksaam was tot Geers jr. se dood.

• (en) Besonderhede op die webtuiste Artefacts.co.za. URL besoek op 5 Augustus 2015.
• (af) Erasmus, L.J. s.j. 'n Volk staan op uit sy as. Verhaal van die Afrikaanse Pers (1962) Beperk. Johannesburg: APB.
• (af) Van der Waal, Gerhard-Mark. 1986. Van mynkamp tot metropolis. Die boukuns van Johannesburg 1886-1940. Johannesburg: Chris van Niekerk Publikasies (Edms.) Bpk.
• (en) Besonderhede oor Geurt Geers op Geni.com. URL besoek op 5 Augustus 2015.
• (af) Die geskiedenis van die NG gemeente Linden op sy webtuiste. URL besoek op 6 Augustus 2015.

• (en) Kinderstrand, waarvan etlike geboue deur Geers ontwerp is, soos te sien op Google Maps. URL besoek op 6 Augustus 2015.