Georgios Kontoleon

Ο Γεώργιος Κοντολέων (1896-1952) ήταν μοντέρνος αρχιτέκτονας, που δραστηριοποιήθηκε στη μεσοπολεμική Ελλάδα.

Φοίτησε στην Ecole Speciale d' Architecture στο Παρίσι (1917-1920), ύστερα από πολυετή αλλά και πολύπλευρη προπαρασκευή, όπως ήταν η διδασκαλία του αρχαιολόγου Χρήστου Τσούντα, παράλληλα με περιπλανήσεις στους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, και οι σύντομες σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1915-1916). Καθοριστικής σημασίας για τα μετέπειτα έργα του υπήρξαν οι τριετείς σπουδές του στην Ακαδημία του Duncan που ιδρύθηκε το 1911 στο Παρίσι, όπου ο Duncan μέσω της μελέτης και της αναβίωσης της πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας των Αρχαίων Ελλήνων, επιχείρησε να βρει διέξοδο στην ισοπέδωση που επέφερε, κατά τη γνώμη του, ο βιομηχανικός πολιτισμός.

Επιστρέφοντας στην Αθήνα καλείται να δραστηριοποιηθεί σε μία δύσκολη εποχή για ελεύθερους επαγγελματίες λόγω της Γερμανικής Κατοχής και του Εμφυλίου. Η ποιότητα των έργων του δεν αναγνωρίζεται σε κάποιον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, δεν του ανατίθεται καμία μελέτη δημοσίου έργου αξιώσεων και δεν αποκτά ποτέ τη μεγάλη πελατεία των ομοτέχνων του, παρά τις κοινωνικές του γνωριμίες.

Από το 1940 αρχίζει να ζει στο περιθώριο της αρχιτεκτονικής ζωής, καθώς οι παλιοί εργοδότες του δεν έχουν πια τη δυνατότητα να κτίσουν και η νέα πραγματικότητα της Μεταπολεμικής Ελλάδας τον αναγκάζει να θέσει θεληματικά τέρμα στη στη ζωή του το 1952.

• Η παραθεριστική κατοικία της Αργίνης Μπενάκη στη Γλυφάδα (1932)
• Η Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης της Κούλας Πράτσικα, όπου βρισκόταν και το σπίτι της στην οδό Ομήρου 53 στον Λυκαβηττό (1932-1934)
• Η κατεδαφισμένη μονοκατοικία της συζύγου του, Ιωάννας Διονυσίου Λοβέρδου, στο Ψυχικό (1936-1937)

Και στα τρία κτίρια όλες οι λεπτομέρειες, ακόμη και τα έπιπλα, σχεδιάστηκαν από τον ίδιο τον αρχιτέκτονα και εκτελέστηκαν με τη συστηματική επίβλεψή του.

Υπήρξαν επίσης και λειτουργικότερα κτίρια του αρχιτέκτονα, που φανερώνουν τις δυνατότητες σωστής διαχείρισης των προβλημάτων κατοικίας, υγείας και αναψυχής.Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν:

• Η πολυκατοικία στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας 86 (1932-1934)
• Οι τρεις τύποι σπιτιών που σχεδίασε για την κηπούπολη των υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας "Νέα Αλεξάνδρεια" (Φιλοθέη, 1930-1931)
• Το Λοβέρδειο Περίπτερο για φυματικούς σπουδαστές στο νοσοκομείο "Σωτηρία" (περί το 1935-1936)
• Το ορφανοτροφείο της Εκάλης (1937)
• Οι λουτρικές εγκαταστάσεις του Μπάτη στο Παλαιό Φάληρο (1937)
• Το κατεδαφισμένο κτίριο εκθέσεων και σταθμού αυτοκινήτων της Ford στη λεωφόρο Συγγρού (1934-1935) - η αξία του δεν έγινε ευρύτερα γνωστή στον αρχιτεκτονικό και τεχνικό κόσμο της Ελλάδας, με αποτέλεσμα αρχικά την απαξίωση και έπειτα την κατεδάφισή του, προκειμένου στη θέση του να ανεγερθεί η νέα Στέγη Τεχνών του Ωνασείου Ιδρύματος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανεκτέλεστη μελέτη του για την εξοχική κατοικία Κυριακίδη στο Σούνιο, η οποία εκπονήθηκε το 1937.

Άλλα έργα του που προέκυψαν ως καρποί των εμπειριών του στην Ακαδημία του Duncan είναι η διαμόρφωση του σκηνικού χώρου στο αρχαίο θέατρο των Δελφών, για τις Β' Δελφικές γιορτές του ζεύγους Σικελιανού (1930), οι ανεκτέλεστες μελέτες του στα χρόνια της Κατοχής για τη μορφολογική αποκατάσταση του Θεάτρου του Διονύσου και των μνημείων της Ακρόπολης και για τον εξωραϊσμό των αθηναϊκών λόφων του αρχαιολογικού της περιβάλλοντος. Τέλος, η αδημοσίευτη μελέτη του για τα αρχαία ελληνικά θέατρα.

Επέλεξε να σταθεί μακριά από το προσκήνιο, όπως φανερώνει και το γεγονός ότι οι δημοσιεύσεις των έργων και των σχεδίων του, όσο ζούσε, έγιναν συμπτωματικά από τρίτους. Δεν ευθυγραμμίστηκε απροβλημάτιστα με κάποιο από τα ρεύματα της διεθνούς πρωτοπορίας του καιρού του και κράτησε απόσταση από τον τρόπο που αντιμετώπιζαν τα αρχιτεκτονικά πράγματα οι δογματικότεροι συνάδελφοι του, οι οποίοι ακολούθησαν με περισσότερο ενθουσιασμό τους οδηγητές του Μοντέρνου Κινήματος (Λε Κορμπυζιέ, Γκρόπιους, Μις φαν ντερ Ρόε κ.α.). Μεγάλωσε σε αστικό καλλιεργημένο περιβάλλον, που του έδωσε τη δυνατότητα να ζήσει στη Γαλλία, όπου σπούδασε κι έκανε την επαγγελματική του άσκηση, ενώ παράλληλα επισκεπτόταν τον αδελφό του, Μανώλη, στη Γερμανία. Έτσι γνώρισε από κοντά τα πρωτοποριακά κτίρια του ανατέλλοντος Μοντέρνου Κινήματος, αλλά και τη γαλλική αρ ντεκό.

• Ε. Φεσσά-Εμμανουήλ, «Δοκίμια για τη Νέα Ελληνική Αρχιτεκτονική»
• Ε. Φεσσά-Εμμανουήλ & Ε. Μαρμαρά, «12 Έλληνες Αρχιτέκτονες του μεσοπολέμου»
• Χολέβας, Νικ. Θ., Ο αρχιτέκτων Γεώργιος Κοντολέων, μια προσφορά ήθους στη νέα ελληνική αρχιτεκτονική, «Ζυγός», αριθ. 7/1975.