Georgios Daskalakes

Ο Γεώργιος Δασκαλάκης (Αθήνα, 24 Αυγούστου 1912 – Αθήνα, 1η Μαρτίου 1994) ήταν Έλληνας νομικός, καθηγητής του Δημοσίου και Συνταγματικού Δικαίου και συγγραφέας. Διετέλεσε Πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (με πληρεξούσιο υπουργού)στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Γ. Καραμανλή καθώς και στις τρεις μετέπειτα Κυβερνήσεις του. Επίσης, διετέλεσε υπουργός των Εσωτερικών στην κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη στις 17 Σεπτεμβρίου του 1981.

Γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1912 στη Αθήνα και καταγόταν από ιστορικές ελληνικές οικογένειες. 'Ηταν γιος του Δημητρίου Γ. Δασκαλάκη, γενικού οικονομικού επιθεωρητή της Τράπεζας της Ελλάδος με βαθμό γενικού γραμματέα, και δισέγγονος εκ πατρός της ηρωίδας της Κρητικής Επανάστασης του 1866 Χαρίκλειας Δασκαλάκη. Επίσης, πρόγονος του εκ μητρός (Ζωη Χ. Οδυσσεύς) είναι ο ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης Οδυσσέας Ανδρούτσος. Είχε μια αδελφή, την Καίτη Δασκαλάκη Τριανταφυλλίδη. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Αθήνα, όπου και έμαθε τα πρώτα του γράμματα, ενώ τις γυμνασιακές του σπουδές τις έκανε στην Τρίπολη και την Αθήνα. Υπηρέτησε 56 μήνες ως έφεδρος αξιωματικός εις την ζώνη των πρόσω κατά τους πολέμους 1940-1941 και καθ' όλην την διάρκεια του εμφυλίου. Είχε τιμηθεί με πολλές πολεμικές διακρίσεις.

Το 1946 νυμφεύεται την Ιφιγένεια Κ. Φωστηροπούλου, με την οποία αποκτά 2 κόρες και 4 εγγόνια: Την Ζωή(Τιτίνα) Δασκαλάκη, που θα αποκτήσει με τον βιομήχανο (ΕΒΕΠΥ και μετέπειτα ΒΙΟΜΕΛ) Αλέξανδρο Ηλιάδη δύο γιους, τους Χάρη και Γιώργο Ηλιάδη, και την Σοφία Ιουλία (Σόφη) Δασκαλάκη, σύζυγο σε πρώτο γάμο με τον δολοφονηθέντα από την 17 Νοέμβρη, Μιχαήλ Βρανόπουλο, και σε δεύτερο γάμο με τον δικηγόρο, Τρύφωνα Κουταλίδη. Από τον πρώτο της γάμο θα αποκτήσει τον Δημήτρη Βρανόπουλο και την Μαρινα Βρανοπούλου.

Σπούδασε νομικά, οικονομικές και πολιτικές επιστήμες στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το οποίο τελείωσε με άριστα και το 1937 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Σχολής. Την ίδια εποχή, υπηρέτησε για λίγο στο ιδιαίτερο γραφείο του Πρωθυπουργού, Ελευθερίου Βενιζέλου (καλοκαίρι του 1932). Έκανε σπουδές και σε διάφορα πανεπιστήμια των ΗΠΑ (Μπέρκλεϊ, Χάρβαρντ, Σικάγο), ενώ επιπρόσθετα σπούδασε Φιλοσοφία στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.

Αναγορεύτηκε υφηγητής της Σχολής Νομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Βε­ρολίνου το 1939 (Das Gesetz als konkrete Seinsordnung und Planverwirklichung)[1]. Η υφηγεσία, που παρεμεινε ανεκδοτη, έγινε υπό την καθοδήγηση του διάσημου για τις νομικές μελέτες και θεωρητικό του Εθνικοσοσιαλισμού καθηγητή Καρλ Σμιττ, με τον οποίο, καθώς και με την κόρη του Anima Schmitt Otero, ο Δασκαλάκης διατηρούσε φιλικές σχέσεις και μετά τον πόλεμο.

Ο Δασκαλάκης εργάσθηκε ως καθηγητής Εισαγωγής του Δημοσίου και του Συνταγματικού Δικαίου στην Πάντειο Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών από το 1943 έως και το 1981 και αποχώρησε με τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή.

Διετέλεσε μέλος διοικητικών συμβουλίων επιστημονικών εταιριών στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Υπήρξε επί μακρόν συνεκδότης του περιοδικού Archiv für Rechts- und Sozialphilosophie. Μετείχε διεθνών επιστημονικών συνεδρίων της Atlantic Treaty Association (A.T.A.), υπήρξε Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Πολιτικής Επιστήμης, Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Ατλαντικού Συμφώνου. Επίσης Σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Κίνησης και της Εταιρίας Διοικητικών Μελετών, της Ένωσης Ελλήνων Συνταγματολόγων, του Διεθνούς Συνδέσμου Πολιτικής Επιστήμης, των Αμερικανικών Ακαδημιών Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών, της Αμερικανικής Εταιρίας Πολιτικής Επιστήμης, του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, νομικός σύμβουλος της UNRRA (1945-47) και των Αμερικανικών αποστολών στη Ελλάδα (1947-1953) και πολλά ακόμα.

Από το 1936 ασκούσε δικηγορία στην Αθήνα και για την προσφορά του τιμήθηκε από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών με τον τίτλο του "Επίτιμου Δικηγόρου."

Η παρουσία του στο δημόσιο βίο της χώρας είναι έντονη. Το 1948 μετέχει ως μέλος της ελληνικής αντιπροσωπίας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.), στη Διάσκεψη των Παρισίων για τη σύνταξη της Διακηρύξεως των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η συμμετοχή του αυτή γράφει ο ίδιος, "απετέλεσε μεγάλη στιγμή" της ζωής του. Μετέχει επίσης στην Ελληνική αντιπροσωπία το 1952 στο ΝΑΤΟ.

Την ακαδημαϊκή του καριέρα άρχισε στην Πάντειο, στην οποία εκλέχτηκε το 1941 καθηγητής των μαθημάτων της Εισαγωγής εις το Δημόσιο Δίκαιο και το Συνταγματικό Δίκαιο. Εκτός των μαθημάτων αυτών δίδαξε επίσης με ανάθεση τα μαθήματα της Πολιτικής Επιστήμης, Πολιτικής Ψυχολογίας, Διοικητικής Επιστήμης και Συγκριτικού Δικαίου. Με την ιδιότητα του Καθηγητή του Δημόσιου και του Συνταγματικού Δικαίου υπηρέτησε ως Συνταγματικός Σύμβουλος της Βουλής των Ελλήνων από το 1964 έως και το πραξικόπημα της 21η Απριλίου 1967. Αποχώρησε από την Πάντειο το 1981 με τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή.

Διδακτικό Έργο

Ο Γεώργιος Δ. Δασκαλάκης στη διδασκαλία του χρησιμοποιούσε διεπιστημονικές μεθόδους. Ιδίως η διδασκαλία του στο Συνταγματικό Δίκαιο και την Συνταγματική Ιστορία ήταν τελείως διαφορετική από τον παραδοσιακό για το ελληνικό πανεπιστήμιο νομικισμό. Εκτός από τα κλασικά δόγματα του κλάδου αυτού του Δικαίου, οι σύγχρονες θεωρίες της Πολιτικής Επιστήμης, της Κοινωνιολογίας, της ελληνικής κλασσικής Φιλοσοφίας, αλλά και αυτής των νεώτερων χρόνων μέχρι σήμερα, της Ατομικής και Κοινωνικής Πολιτικής Ψυχολογίας, αλλά και της Οικονομίας και της Διοικητικής Επιστήμης, ακόμα και η λογοτεχνία και η ποίηση, σε μια σύνθεση, και πάντα με αναφορά στην πολιτική πραγματικότητα της εποχής, έδιναν μια νέα διάσταση στη διδασκαλία του, ανοίγοντας καινούργιους δρόμους στην επιστημονική αναζήτηση.

Ουσιώδες χαρακτηριστικό της διδασκαλίας του ήταν η έλλειψη δογματισμού και προκαταλήψεως και το μήνυμα που έβγαινε από αυτήν ήταν οτι δεν υπάρχει ένας μόνο δρόμος για την αλήθεια, αλλά ούτε και μια μόνον αλήθεια. Υπηρετούσε συνειδητά το μέλλον, τον άνθρωπο και τις αξίες του. Εξέφραζε τη βαθιά πίστη του στα νιάτα ως "φορέα του αυριανού" και έβλεπε το κίνημα των νέων ως την πρωτοποριακή δύναμη για κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία.

Αυτό το πιστεύω της διδασκαλίας του καθηγητή Γ.Δ. Δασκαλάκη ήταν περισσότερο ορατό στους φοιτητές του, οι οποίοι παρακολουθούσαν τα ειδικά μαθήματα του, το "Φροντιστήριο Εμβαθύνσεως" ή τον κύκλο επιστημονικών εκδηλώσεων με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Παράθυρα στην εποχή μας." Μέσα από αυτούς κυρίως καλλιεργούσε τον αντίλογο, την αμφισβήτηση, την εμβάθυνση, τον διάλογο και με την απλότητα, την οικειότητα, τον σεβασμό προς τους φοιτητές του, δημιουργούσε μαζί τους προσωπικούς δεσμούς, δίνοντας ένα νέο περιεχόμενο στη σχέση διδάσκοντα-διδασκόμενου, περιεχόμενο επικοινωνιακό, που δεν είναι άλλο από σχέση ελευθερίας. Στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας οι ειδικοί αυτοί κύκλοι μαθημάτων, όπως και το σπουδαστήριο του, που το πλαισίωναν άριστοι πτυχιούχοι της Παντείου, ήταν "Όαση Δημοκρατίας", όπως οι ίδιοι οι φοιτητές του ομολογούσαν. Για σαράντα περίπου χρόνια δίδαξε γενεές φοιτητών, με περισσότερους από εκατό από αυτούς να έχουν αναδειχθεί σε ανώτερα και ανώτατα ακαδημαϊκά, πολιτικά ή διοικητικά αξιώματα.

Ο τρόπος αυτός διδασκαλίας ήταν απόρροια της πολύπλευρης παιδείας την οποία είχε λάβει, αλλά και των εμπειριών του από την δικηγορία και την ενεργό συμμετοχή του στη δημόσια ζωή του τόπου, παράλληλα όμως και του πάθους του για συνεχή επιστημονική ενημέρωση.

Η ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, σε όλους τους παραπάνω τομείς επιστημών, ήταν οικεία σε αυτόν. Η προσωπική του βιβλιοθήκη περιελάμβανε χιλιάδες τόμους, από τους οποίους 10,000 δώρισε πριν το θάνατο του στο Ίδρυμα Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή.

Το 1964 διορίστηκε για πρώτη φορά από την Κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού. Μετά την πτώση της δικτατορίας, στις 23 Αυγούστου 1974, διορίστηκε εκ νέου πρόεδρος του ΕΟΤ από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Με απόφαση του Πρωθυπουργού, ο βαθμός του ήταν ίσος με βαθμό Υπουργού.

Ως πρόεδρος του ΕΟΤ ανέπτυξε μία πολυσχιδή διεθνή δραστηριότητα. Την επταετία 1975 έως 1981 η Ελλάδα είχε κατορθώσει να παίζει πρωταρχικό ρόλο σε όλους τους Διεθνείς Οργανισμούς που είχαν άμεση ή έμμεση σχέση με τον τουρισμό.

Η τεχνοκρατική εμφάνιση του Τουρισμού επέτρεπε την άνετη πραγματοποίηση της - πολιτικής και οικονομικής- Βαλκανικής Πολιτικής της κυβέρνησης. Η πρώτη αποκάλυψη της σοβαρής τότε αποφάσεως της Βουλγαρίας του Προέδρου Τόντορ Ζίβκοβ να αναγνωρίσει την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδος έγινε στον Δασκαλάκη.

Για μία δεκαετία σχεδόν ο Δασκαλάκης ήταν ο αντιπρόσωπος της Ελλάδος στη επιτροπή του ΟΟΣΑ. Επίσης προήδρευσε της European Travel Commision (Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τουρισμού), ανήκε στο Εκτελεστικό Συμβούλιο, το κύριο όργανο του Διεθνούς Οργανισμού Τουρισμού (Executive Councel of the World Tourism Organisation). Η παρουσία του ήταν αποφασιστικής σημασίας για τον Τουρισμό, όπως εκφράστηκε στην Διάσκεψη της Μανίλα (Declaration of Tourism).

Στον τομέα του Τουρισμού λειτούργησε περισσότερο με την ιδιότητα του ακαδημαϊκού δασκάλου, και μάλιστα του Συνταγματικού Δικαίου και έγινε ο θεωρητικός του ελληνικού αλλά και του Διεθνούς Συνταγματικού και Πολιτειακού Τουριστικού Δικαίου. Το πλήθος των μελετών και των άρθρων του για τον τουρισμό δίνουν στον τομέα αυτόν, που θεωρείται κατ'εξοχήν οικονομικός, μια νέα διάσταση. Διακηρύσσουν το δικαίωμα του ταξιδιού, ως δικαίωμα κυριαρχίας του ανθρώπου πάνω στο χώρο και το χρόνο, κατοχυρωμένο και στην εσωτερική συνταγματική τάξη, αλλά και στις Διεθνείς Διακηρύξεις και Συμβάσεις, σε μια εποχή που υψώνονταν απροσπέλαστα τείχη μεταξύ των λαών της Ευρώπης.

Εκπροσωπώντας πάντοτε την Ελλάδα, συνέπραξε στην πρώτη σύνταξη της Χάρτας του Τουρισμού (= δικαιώματα και υποχρεώσεις του τουρίστα ως επισκέπτη σε σχέση με τον ιθαγενή πληθυσμό) και στον Tourism Bill of Rights - δικαιώματα υποχρεώσεις για συνθήκες υγείας, νομικής προστασίας, προσωπικής περιουσίας και ασφαλείας των συγκοινωνιών, δυνατότητα επικοινωνίας με την πατρίδα τους κλπ.

Η Ελλάδα υπήρξε πρωτοπόρος του σήμερα αναγνωρισμένου γενικά από την επιστήμη Τουριστικού Συνταγματικού και Δημοσίου Δικαίου.

Η Σοβιετική Ένωση ενδιαφερόταν τότε να επιτύχει την "Διεθνή γενική Αναγνώριση" ορισμένων Δημοκρατιών της, επιπροσθέτως από τις υπάρχουσες έως τότε, και γι'αυτό "ανοίχθηκε" - όπως γράφτηκε στο διεθνή και ιδιαίτερα γερμανικό τύπο- σε "απλόχερες παροχές προς την Ελλάδα". Εκμεταλλευόμενος αυτό ο Δασκαλάκης υπέγραψε τετραετή-πενταετή συμφωνία κατά την οποία ότι καλύτερο είχε να προσφέρει η σοβιετική μουσική τέχνη - ιδίως τα πιο γνωστά μπαλέτα της Μόσχας και του Λένινγκραντ ήρθαν στην Ελλάδα. Ως αναγνώριση στην συμβολή του στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων και ανταλλαγών με την Σοβιετική Ένωση, ο Γεώργιος Δασκαλάκης τιμήθηκε από την κυβέρνηση της χώρας αυτής το 1979 με το ανώτατο παράσημο "Ηθικής Πολιτιστικής Αξίας".

Με την βοήθεια του Γεώργιου Κοντογεώργη και της Βάσως Παπανδρέου, ο Δασκαλάκης πέτυχε να αντικατασταθούν πολλοί αντιπρόσωποι άλλων χώρων στους "Τουριστικούς Συμβούλους" της ΕΟΚ με την ενεργό ελληνική παρουσία, η οποία και διατηρήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Αναγνώριση της προσφοράς του στον τουρισμό, στον ελληνικό αλλά και τον διεθνή, αποτελεί η ανάδειξή του σε ανώτατα αξιώματα Διεθνών Οργανισμών, όπως για πολλά χρόνια Πρόεδρος της Διεθνής Ακαδημίας Τουρισμού, του μόνου Οργανισμού ο οποίος ασχολείται με τις ηθικές αξίες του Τουρισμού και του οποίου διατήρησε a titre personnel την ισόβιο προεδρία.

Ο Δασκαλάκης διατηρήθηκε στην Προεδρία του ΕΟΤ από τις Κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας του 1974, 1977 και 1980.

Το Σεπτέμβριο του 1981, με κοινή συμφωνία όλων των πολιτικών κομμάτων και ομάδων, κλήθηκε από την Ρώμη όπου βρισκόταν σε ένα Τουριστικό Συνέδριο και ανέλαβε, ύστερα από πρόταση του Πρωθυπουργού Γεωργίου Ράλλη, τη Διεύθυνση του Υπουργείου των Εσωτερικών, για να διεξάγει τις Βουλευτικές Εκλογές του 1981, καθώς και τις πρώτες εκλογές για την Ευρωβουλή στην Ελλάδα.

Όπως έγραφε ο διεθνής τύπος και όπως συνομολογήθη από κάθε πολιτική και κοινωνική πλευρά, οι εκλογές της 18.10.1981 υπήρξαν ένα "πρότυπο γνησιότητας και ειλικρίνειας της εκφράσεως του Ελληνικού Λαού".

Για πρώτη φορά έγινε χρήση computer και διαφωτιστικών εντύπων για τους δικαστικούς αντιπροσώπους. Επίσης, για πρώτη φορά έγινε ανάλυση κατά τη διάρκεια των εκλογών των μερικών ή γενικών αποτελεσμάτων με εικόνες. Ταυτόχρονα έγιναν ακριβείς μετρήσεις για το χρόνο που θα χρειάζονταν οι ψηφοφόροι να ψηφίσουν, και την "ροή τους στο τμήμα τους".

Την ίδια ημέρα πραγματοποιήθηκαν και οι εκλογές για την Ευρωβουλή, που και αυτές διεξήχθησαν με απόλυτη ομαλότητα. Δυτικό πρακτορείων έγραφε " οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν κατά μοναδικόν και άψογο τρόπον" γιατί "υπήρχαν πολλά και λεπτά θέματα να αντιμετωπιστούν."

Ο Γεώργιος Δ. Δασκαλάκης παραιτήθηκε από Υπουργός στις 21 Οκτωβρίου του 1981, με την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης υπό τον Ανδρέα Γ. Παπανδρέου.

Η μεστή εμπειριών από την μαχόμενη δικηγορία και την κατοχή ανώτερων και ανώτατων αξιωμάτων ακαδημαϊκή ζωή του και η συνεχής παρακολούθηση του επιστημονικού γίγνεσθαι στον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών, καθώς και το μεγάλο ενδιαφέρον στην εξέλιξη και τη διασφάλιση των ανθρώπινων αξιών και των δημοκρατικών θεσμών, όπως εκφράστηκε με τη διδασκαλία του και το πλούσιο συγγραφικό του έργο, εντάσσουν τον καθηγητή Γεώργιο Δασκαλάκη μεταξύ των Μεγάλων Δασκάλων της γενιάς του.

Για τον θάνατό του, την 1η Μαρτίου 1994, ο ακαδημαϊκός Μεν. Παλλάντιος γράφει: "Μια παρουσία ενός αληθινού ευπατρίδη σε κάθε τομέα, χάθηκε από τα μάτια μας, παραχωρώντας τη θέση της τώρα της μνήμης των τόσων που τον γνώρισαν, τον έζησαν, τον συναναστράφηκαν, εκείνων που συνεργάσθηκαν μαζί του, αυτών που διδάχθηκαν από την έδρα της επιστήμης του."

Μελέτες - Ιστορικά έργα

• Η θεωρία των οικονομικών κρίσεων (1934)
• Η νομική φύσις του κανονισμού των αντιπροσωπευτικών σωμάτων (1937)
• Ελληνική συνταγματική ιστορία (1938)
• Πολιτεία και Παλαμάς (1943)
• Ιδέες για την πολιτική κατανόηση της εποχής μας (1944), επανεκδ. Σάκκουλας 1988
• Εισαγωγή στο Δημόσιο Δίκαιο (1950)
• Η αναθεώρησις του Συντάγματος και το νόημα του συνταγματικού έργου (1950)
• Οργάνωσις και Συντονισμός ως Αξιώματα της Δημοσίας Διοικήσεως και κατευθυντήριοι αρχαί της δράσεως του Νομάρχου (1950)
• Η τύχη της αναθεώρησης του Συντάγματος (1950)
• Ο Harold Laski και το έργο του (1950)
• Το νόημα της κοινωνικής ελευθερίας (1952)
• Το πνεύμα της αμερικάνικης δημοκρατίας (1952)
• Ελληνική Συνταγματική Ιστορία 1821-1935 (1952)
• Η Οικουμενική Διακήρυξις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (1953)
• Το ελληνικόν πρόβλημα, Ποίον είναι και πώς λειτουργεί το σύγχρονον Ελληνικόν κράτος (1954), επανεκδ. Κάκτος 2005
• Πολιτικά δικαιώματα και δημοκρατία (1958)
• Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου (1971)
• Μαθήματα Συγκριτικού Δημοσίου Δικαίου (1973)
• Μαθήματα Πολιτικής Ψυχολογίας (1974)
• Πολιτεία και λαϊκή θέληση, Εκλογές '81, Τράνζιτ Υπουργείο Εσωτερικών κι άλλα επίκαιρα πολιτολογικά δοκίμια (1982)
• Η διαχρονική πορεία του Ελληνισμού στη Μακεδονία. Η συμβολή του Αίμου στην ιδέα των υπερεθνικών κοινοτήτων, Εκδόσεις των Φίλων (1992)

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

• Επιτάφια στήλη στον Ίωνα Δραγούμη, εκδ. Ευθύνη (1978)
• Το Έπος του 1940, εκδ. Ευθύνη (1981)
• Θέσεις για τον Παν. Κανελλόπουλο, εκδ. Ευθύνη (1982)
• Έκφραση τιμής στον Κωνσταντίνο Τσάτσο, εκδ. Ευθύνη (1982)
• Ο Ελευθέριος Βενιζέλος σήμερα, εκδ. Ευθύνη (1990)
• Το Εικοσιένα, εκδ. Ευθύνη (1993)

Δημοσιεύσεις

• Ο Οργανικός Νόμος της Κρήτης του 1867 (Νέα Εστία, τεύχος 944 (τόμος 80ος), 1η Νοεμβρίου 1966, σελ. 1519-1538
• Η Κρητική Επανάστασις [1866-1869]. Επίκαιρα διδάγματα από τον μεγάλο αγώνα, εφημ. «Το Βήμα» (Αθηνών) φ. 29 Νοεμβρίου 1966

Ο Γεώργιος Δ. Δασκαλάκης, έχει επίσης δημοσιεύσει παραπάνω από 200 άρθρα, δοκίμια κλπ, και ήταν τακτικότατος συνεργάτης της εφημερίδας το Βήμα, του περιοδικού Νέα Εστία, του περιοδικού Ευθύνη και σε πολλά άλλα.

• Ελληνική Συνταγματική Ιστορία 1821-1935 : (προς χρήσιν των φοιτητών) / Γ. Δ. Δασκαλάκη.
• Εργογραφία στο BiblioNet.gr