Frans Ferdinand van der Werf

Frans Ferdinand van der Werf (Utrecht, 29 november 1903 – Velp, 1 november 1984) was een Nederlands fotograaf die van 1929 tot 1962 werkzaam was.

Van der Werf werd geboren te Utrecht als zoon van de onderwijzer Fimme van der Werf en Jacoba Adriana van Gendt. In 1932 huwde hij met Jacoba Gijsberta van Os van den Abeelen, die zijn vaste assistente zou worden. Van der Werf liet een collectie bijzondere foto's na, die wordt beheerd door Het Utrechts Archief .

Van der Werf doorliep van 1916 tot 1926 het Stedelijk Gymnasium te Utrecht, maar verliet de school zonder diploma. Na zijn militaire dienstplicht vertrok hij in 1928 voor een half jaar naar Innsbruck (Oostenrijk) waar hij in de leer ging bij een fotograaf om van zijn hobby fotografie zijn vak te kunnen maken. Terug in Utrecht vervolgde hij zijn opleiding bij de Utrechtse fotograaf Francis Kramer. Hij wordt gerekend tot de bekendste naoorlogse Utrechtse fotografen. Naast portretten, persfoto’s en sfeeropnames in en buiten de stad Utrecht, maakte hij ook kunstzinnige foto's, die herkenbaar zijn door een spel met de tegenstelling tussen licht en donker en haarscherpe momentopnames.

Op 30 mei 1930 opende Van der Werf zijn eigen fotostudio in zijn ouderlijke huis aan de Kromme Nieuwegracht 15 te Utrecht. Het huis noemde hij Camera Obscura en hij zou er de rest van zijn werkzame leven blijven wonen en werken.

Portretten

In zijn fotostudio ontving hij tal van personen die zich door hem lieten portretteren, waaronder hoogwaardigheidsbekleders zoals burgemeesters, hoogleraren en bisschoppen.

Kunstzinnig

Tegelijkertijd profileerde Van der Werf zich van begin af aan als kunstzinnig fotograaf. Hij maakte sfeeropnames van de stad Utrecht (en ook van daar buiten) die hij in zijn studio exposeerde en uitgaf als prentbriefkaarten of als prints in een bijzondere afdruktechniek.

Persfotografie

In de loop van de jaren dertig legde Van der Werf zich steeds meer toe op reportage- en persfotografie, waarbij hij toonde dat hij oog had voor fraaie lichtsituaties, komische of karakteristieke taferelen en interessante persoonlijkheden. Bekend werden zijn foto's van het in een ijspaleis veranderde, uitgebrande Centraal Station van Utrecht in 1938 en, enkele maanden later, de brand in het warenhuis Galeries Modernes.

Propagandistische foto's

Tijdens de oorlogsjaren maakte Van der Werf in opdracht van de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD) propagandistische foto's, hoewel Van der Werf verder zelf niet politiek actief was. Bekend zijn ook zijn foto's van de bevrijding en de intocht van de geallieerden in de stad Utrecht in 1945. Ook was Van der Werf steevast van de partij tijdens bezoeken van leden van het Koninklijk Huis die hij vaak vanuit bijzondere standpunten wist vast te leggen. Van der Werf moest halsbrekende toeren uithalen op 110 meter hoogte toen hij, ondanks zijn hoogtevrees, werklieden wilde fotograferen die de haan van de Domtoren schoonmaakten. De werklui moesten Van der Werf uiteindelijk zelf naar beneden dragen. In de naoorlogse jaren deed Van der Werf veel persfotografie voor het Utrechtsch Nieuwsblad, maar ook werkte hij voor andere bladen en kranten.

• Burgemeester Ter Pelkwijk (ca. 1940)

• Onthulling monument Fort de Bilt (1949)

• Biltstraat Utrecht, 1950

• Biltstraat Utrecht, 1950

• Plaatsing beeld Anne Frank (1960)

In 1962 beëindigde Van der Werf zijn professionele loopbaan als fotograaf en vestigde hij zich in Velp bij Grave. Het grootste deel van zijn (negatieven-)archief verkocht hij in de jaren zestig aan het toenmalige gemeentearchief Utrecht. Van der Werf overleed op 1 november 1984. Zijn weduwe schonk in 1985 nog een groot aantal foto's van haar man aan het gemeentearchief Utrecht, tegenwoordig Het Utrechts Archief. Deze archiefdienst beheert de grootste collectie Van der Werf-foto's.

• Artikel Victor Lansink, "F.F. van der Werf- een veelzijdig fotograaf" in: Oud Utrecht, 88e jaargang, oktober 2015, p. 158-163
• Artikel Victor Lansink, "De herontdekking van een Utrechtse fotograaf. Schatgraven in het oeuvre van F.F. van der Werf" in: Fotografisch geheugen, nr.88, winter 2015/2016 p. 4-9 (Nederlands fotografisch Genootschap)
• "Utrecht in beeld door fotograaf F.F. van der Werf: car crash in de jaren ’30", in: Duic, de Utrechtse Internetcourant, 30 oktober 2015
• "Utrecht in beeld door fotograaf F.F. van der Werf: een van de grootste Utrechtse bedrijfsbranden ooit", in: Duic, de Utrechtse Internetcourant 6 november 2015
• "Utrecht in beeld door fotograaf F.F. van der Werf: Mysterieuze boekenlezer op de Neude", in: Duic, de Utrechtse Internetcourant 13 november 2015
• "Utrecht in beeld door fotograaf F.F. van der Werf: wasdag op De Inktpot" in: Duic, De Utrechtse Internet Courant 20 november 2015
• Rik Suermondt , Karen Duking, Bert van de Hoed, Luuk Huiskes, Bert Janssen, Marjolein Sponselee, Het Geheim van Utrecht, Stichting Stedelijke Fotografie Utrecht (SFU) en Uitgeverij Veenman, 2008
• Nederlandse fotografen sinds 1839