Franciszek Walewski

Franciszek Walewski ps. „Mrok”, „Stryjek” (ur. 21 września 1912, zm. 14 stycznia 1979) – kapitan piechoty Wojska Polskiego i Armii Krajowej, komendant Podobwodu I Skarżysko-Kamienna („Morwa”) w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego Armii Krajowej (Okręg Radom - Kielce), komendant Obwodu Końskie Inspektoratu Starachowickiego AK.

Syn Jana i Czesławy z domu Pająk.

Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej - Komorowie. Promowany na stopień podporucznika został ze starszeństwem z dnia 15 października 1935 roku oraz 215. lokatą w korpusie oficerów piechoty, po czym skierowano go do służby w 14 pułku piechoty z Włocławka.

Na dzień 21 września 1936 r. zajmował stanowisko młodszego oficera w 3 kompanii strzelców w I batalionie 14 pp, a w dniu 16 marca 1938 r. stanowisko dowódcy plutonu w 1 kompanii c.k.m. tegoż pułku. W październiku 1938 roku wziął udział w operacji zaolziańskiej - jako oficer kompanii c.k.m., w zbiorczym batalionie wystawionym przez 14 pp.

Do stopnia porucznika awansowany został ze starszeństwem z dnia 19 marca 1939 roku i 212. lokatą wśród oficerów piechoty. Na dzień 23 marca 1939 roku pełnił funkcję dowódcy plutonu w 2 kompanii c.k.m. 14 pułku piechoty, które to stanowisko zajmował do momentu ogłoszenia mobilizacji.

Zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym został II adiutantem 14 pułku piechoty. Razem z włocławskim pułkiem wziął udział w walkach toczonych na obszarze korytarza pomorskiego i w bitwie nad Bzurą. Został ciężko ranny w dniu 18 września 1939 r. w lesie Budy Stare (w pobliżu Białej Góry nad Bzurą)).

Uniknął niewoli i działał w konspiracji - w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, początkowo w stopniu porucznika, a następnie kapitana. Używał pseudonimów „Mrok” i „Stryjek”. Od 15 sierpnia 1940 r. zajmował stanowisko szefa wyszkolenia i zastępcy komendanta Rejonu Skarżysko w Obwodzie Kielce ZWZ, a od października 1940 r. objął prawdopodobnie obowiązki komendanta tego Rejonu. Od wiosny 1942 r. do czerwca 1943 roku pełnił funkcję zastępcy komendanta Podobwodu I Skarżysko-Kamienna w Obwodzie Iłża Armii Krajowej (komendantem był wówczas por. Stanisław Ciaś ps. „Osman”, „Fiszer”). Został ranny 26 marca 1943 roku podczas akcji w Skarżysku.

Od czerwca 1943 r. do października 1944 roku zajmował stanowisko komendanta Podobwodu I Skarżysko-Kamienna (kryptonim „Morwa”) w Obwodzie Iłża Inspektoratu Starachowickiego AK - wchodzącego w struktury Okręgu Radom - Kielce. Pod koniec lipca 1944 roku Inspektorat Starachowicki AK wystawił bataliony 3 pułku piechoty Legionów AK. Franciszek Walewski „Stryjek” objął wówczas dowództwo batalionu sformowanego w rejonie Skarżyska (II batalion 3 pp Leg. AK). Aresztowany przez Niemców, zbiegł i od listopada 1944 r. przeszedł do pracy konspiracyjnej w ObwodzieKońskie Armii Krajowej, którego był komendantem aż do rozwiązania Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.).

Po wojnie zamieszkał we Włocławku, używał wówczas nazwiska Stryjek-Walewski. Pracował jako leśniczy lasów komunalnych.

Franciszek Walewski był zapalonym myśliwym. Zmarł na atak serca w dniu 14 stycznia 1979 r. podczas polowania prowadzonego w okolicach miejscowości Pyszkowo. Pochowany został na włocławskim Cmentarzu Komunalnym, razem z żoną Henryką (zmarłą w Warszawie) - sektor 44A, rząd 1, grób 13.

• podporucznik (15.10.1935)
• porucznik (19.3.1939)
• kapitan (11.11.1944)

• Igor Kraiński, Jacek Pekról: 14 Pułk Piechoty. Wydawnictwo „Egros”, 1992. ISBN 83-85253-13-0.
• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918-1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
• Armia Krajowa. Obwód Kielce. [dostęp 2018-03-23].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935 - 1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Wojciech Borzobohaty: „Jodła”. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984. ISBN 83-211-0442-8.
• Eugeniusz Frąckiewicz: Z Włocławka nad Bzurę. Dziennik z września 1939 roku. Warszawa: VEDA Sp. z o.o., 2018. ISBN 978-83-64109-43-0.
• Dziennik Bojowy 14 Pułku Piechoty. Wykaz rannych oficerów. [dostęp 2018-11-16].

• Echo Dnia Świętokrzyskie. Wyjątkowy cmentarz partyzancki w Skarżysku-Kamiennej. 29 listopada 2017 r.. [dostęp 2018-03-20].
• Armia Krajowa, Związek Walki Zbrojnej, Służba Zwycięstwu Polski - Armia Krajowa. Obwód Kielce. [dostęp 2018-03-28].
• Cmentarz wojenny AK Podobwodu „Morwa” Skarżysko-Kamienna Os. Książęce. [dostęp 2018-03-29].
• Odkrywamy Świętokrzyskie - Skarbowa Góra. 1 listopada 2009 r.. [dostęp 2018-11-13].