Quick Facts
Biography
Ewa Maleczyńska z domu Szweiger (ur. 31 maja 1900 we Lwowie, zm. 19 października 1972 we Wrocławiu) – polska historyk, profesor mediewista, uczennica prof. Stanisława Zakrzewskiego na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, członkini Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków.
Przed II wojną światową, Lwów
Córka nauczyciela Ludwika Szweigera i Marii z Biernackich, ukończyła w 1918 szkołę średnią we Lwowie i w tym samym roku podjęła pracę (na rok szkolny 1918/19) w szkole powszechnej w Chodlu na Lubelszczyźnie. W roku 1919 podjęła studia historyczne na UJK we Lwowie, które ukończyła w 1923, pełniąc przez ostatnie dwa lata obowiązki asystenta w katedrze historii Polski. Od 1923 była nauczycielką historii w lwowskich gimnazjach żeńskich (m.in. Zofii Strzałkowskiej i SS. Notre Dame). Uczestniczyła w seminarium prof. Zakrzewskiego i pod jego okiem 29 marca 1924 uzyskała doktorat filozofii za rozprawę pt. "Uposażenie węgierskich rodów nadważańskich". 22 grudnia 1924 poślubiła historyka Karola Maleczyńskiego. Do wybuchu wojny opublikowała kilka prac naukowych z dziedziny historii, od 1934 wykładała na lwowskim uniwersytecie dydaktykę historii, była też współorganizatorem i przewodniczącą Sekcji Dydaktycznej Polskiego Towarzystwa Historycznego. Od 1936 pełniąc funkcję nauczycielki w VII Gimnazjum Państwowym we Lwowie była kierownikiem Ośrodka Metodycznego Nauczania Historii, a od 1938 – członkiem lwowskiego Towarzystwa Naukowego. W tym okresie jej zainteresowania naukowe obejmowały dzieje Grodów Czerwieńskich.
1939-1946, Lwów i Kraków
Po inwazji ZSRR i zajęciu Lwowa we wrześniu 1939 przez Armię Czerwoną nadal pracowała w szkolnictwie – w XIII Szkole Średniej z polskim językiem wykładowym. Po wkroczeniu do Lwowa Niemców w czerwcu 1941 uczestniczyła podczas okupacji niemieckiej w tajnym szkolnictwie polskim, a po wycofaniu się Niemców w 1944 – powróciła do nauczania w XIII radzieckiej Szkole Średniej. Wiosną roku 1945 wyjechała wraz z rodziną do Krakowa; tam przez rok szkolny 1945/46 pracowała w I Gimnazjum Państwowym.
Od 1946, Wrocław
W 1946 przyjechała do męża do Wrocławia, który już od maja 1945 organizował tu Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Do roku 1950 nauczała w tym mieście historii w I i III Gimnazjum Państwowym, prowadząc równocześnie Ośrodek Dydaktyczny Historii i Nauki o Polsce Współczesnej i wykładając na uniwersytecie dydaktykę historii.
W 1947 wstąpiła do PPS, później (po połączeniu się PPS i PPR w PZPR w 1948) była aktywną działaczką PZPR.
16 czerwca 1948 uzyskała habilitację na Wydziale Humanistycznym UMK w Toruniu, 1 czerwca 1950 – stanowisko docenta, a pół roku później, 1 grudnia – stanowisko profesora nadzwyczajnego UWr. Była na tym uniwersytecie wieloletnim kierownikiem katedry historii Polski i powszechnej do XV wieku, a w okresie 1960-1964 – prodziekanem Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Od roku 1950 – przez 22 lata aż do śmierci – redagowała Śląski Kwartalnik Historyczny "Sobótka", w 1953 utworzyła (i krótko nim kierowała) Zakład Historii Śląska Polskiej Akademii Nauk, jako rzeczoznawca naukowy uczestniczyła w pracach Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej pracowników nauki, była też członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego.
Jej zainteresowania naukowe podczas wrocławskiego okresu jej działalności skierowały się ku problematyce zachodniej, historii Śląska i stosunków polsko-czeskich; niektóre publikacje napisała wraz ze swym mężem.
Wyróżniana kilkakrotnie odznaczeniami państwowymi (m.in. orderem Sztandaru Pracy, medalem Komisji Edukacji Narodowej, odznaką Budowniczego Wrocławia). W 1969 została doktorem honoris causa Uniwersytetu J. E. Purkyniego w Brnie. Przeszła na emeryturę w 1970, zmarła dwa lata później w wyniku wypadku drogowego (potrącona przez samochód).
Była matką Kazimiery Maleczyńskiej (1925-2010), profesora bibliologii. Na wrocławskim Oporowie znajduje się ulica małżeństwa Ewy i Karola Maleczyńskich (do 1997 poświęcona tylko Ewie Maleczyńskiej), obok ulic poświęconych innym wrocławskim naukowcom, z których część mieszkała na tym osiedlu (np. Tadeusz Mikulski, Władysław Czapliński, Jan Trzynadlowski).
Wybrane publikacje
- Książęce lenno mazowieckie, 1351-1526, Lwów 1929
- Społeczeństwo polskie pierwszej połowy XV wieku wobec zagadnień zachodnich; studia nad dynastyczną polityką Jagiellonów, Wrocław 1947
- Ruch husycki w Czechach i w Polsce, Warszawa 1959
- Życie codzienne Śląska w dobie Odrodzenia, Warszawa 1973