Ewa Hołuszko

Ewa Maria Hołuszko (ur. jako Marek Cyryl Hołuszko 8 lipca 1950 w Białymstoku) – polska fizyczka, działaczka opozycyjna w okresie PRL, badaczka mniejszości narodowych, działaczka na rzecz osób transpłciowych.

Studiowała fizykę na Uniwersytecie Warszawskim i Politechnice Warszawskiej (ukończyła na niej miernictwo w 1974). Po studiach wykładała w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu, a następnie pracowała jako meteorolog w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W 2001 ukończyła studia podyplomowe na kierunku pedagogika, a rok później fizykę.

Od 1980 była działaczką „Solidarności”. W opozycji działała pod pseudonimem „Hardy”. Była członkinią zarządu Regionu Mazowsze i przewodniczącą regionalnej Komisji Interwencyjnej. Delegatka na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” we wrześniu 1981, zasiadała w komisji uchwał i wniosków. Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywała się. Kierowała podziemnym Międzyzakładowym Komitetem Koordynacyjnym, w którym odpowiadała za druk i kolportaż podziemnej prasy (m.in. „Tygodnika Mazowsze” i „Woli”). W latach 1982–1983 więziona.

W latach 90. zaangażowała się w badania nad mniejszościami narodowymi w Polsce. Od 1996 do 1997 była nauczycielką fizyki w LXXIV LO im. Kazimierza Pułaskiego w Warszawie. Działa w Stowarzyszeniu Wolnego Słowa. W latach 1994–1997 współpracowała z Unią Pracy, w wyborach w 1997 kandydowała do Sejmu z jej listy w okręgu warszawskim. Potem wstąpiła do Unii Wolności, w której działała do 1999. Należała później do Partii Demokratycznej. Była kandydatką tego ugrupowania na liście Europy Plus w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014. W 2015 zasiadła w zarządzie PD, która w 2016 przekształciła się w Unię Europejskich Demokratów. Członkinią zarządu partii była do 2017.

Jest pierwowzorem bohaterki sztuki Julii Holewińskiej Ciała obce, nagrodzonej w 2010 Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną. W 2011 nakręcono o niej film dokumentalny pt. Ciągle wierzę (reż. Magdalena Mosiewicz).

W 2000 przeszła operacyjną korekcję płci. Jest wyznania prawosławnego i deklaruje się jako osoba wierząca.

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2006)
• Krzyż Wolności i Solidarności (2016)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (2001)

• Anna Grodzka

• Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności
• Alicja Dzierzbicka, Mam na imię EWA, „Tygodnik Solidarność” nr 9/2007
• Ciągle wierzę – strona filmu
• Aleksandra Krzyżaniak-Gumowska i Anna Szulc, Ewa „Harda” Hołuszko. Opozycjonista, który stał się opozycjonistką, „Newsweek” z 26 listopada 2012
• Ewa Hołuszko - relacja biograficzna nagrana w ramach projektu "Pamiętanie Peerelu. Opowieści o wspólnych i indywidualnych sposobach na system: 1956-1989". Ośrodek KARTA