Eustathios of Kaisareia

Ο Ευστάθιος (κατά κόσμον Ευστράτιος Κλεόβουλος, 1824–1875) ήταν Έλληνας κληρικός, μητροπολίτης Καισαρείας.

Ο Ευστάθιος γεννήθηκε το 1824 στο Παλλαδάρι της Προύσας. Διδάχθηκε τα πρώτα γράμματά του από τον εκ μητρός θείο του, ο οποίος ήταν μοναχός στη Μονή Ελιγμών της Προύσας, και στη συνέχεια παρακολούθησε τα μαθήματα του σχολείου της Κίου. Έπειτα μετέβη στην Κωνσταντινούπολη όπου γράφηκε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Ευρισκόμενος εκεί, και με την υποστήριξη των Πατριάρχη Γρηγορίου ΣΤ΄, του μητροπολίτη Δέρκων Γερμανού, και του ιεροκήρυκα Πανά κατάφερε να ανέλθει στις υψηλότερες θέσεις της ορθόδοξης ιεραρχίας.

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, μετέβη στην Αθήνα για την παρακολούθηση μαθημάτων θεολογίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με οικονομική υποστήριξη του Πατριάρχη Γερμανού Δ΄. Όσο βρισκόταν εκεί συνδέθηκε με τον Κωνσταντίνο Οικονόμου τον εξ Οικονόμων. Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, και σε ηλικία 24 ετών, το 1848, διορίστηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όπου ως καθηγητής δίδαξε ελληνική και λατινική φιλολογία μέχρι το 1850. Κατόπιν εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος του Μέγα Λογοθέτη Νικολάου Αριστάρχη, μετά από υπόδειξη του Κωνσταντίνου Οικονόμου. Έμεινε εκεί μέχρι το 1853 όταν και χειροτονήθηκε διάκονος και εστάλη από την Εκκλησία στην Τραπεζούντα για να υπηρετήσει ως διευθυντής των ελληνικών σχολείων της πόλης. Επέστρεψε και πάλι στην Κωνσταντινούπολη ως οικοδιδάσκαλος του Αριστάρχη το 1855, όπου παρέμεινε για 3 χρόνια.

Το 1858 μετέβη στην Ευρώπη για την πραγματοποιήση σπουδών. Σπούδασε φιλοσοφία, ιστορία, θεολογία, φιλολογία, μαθηματικά, χημεία και μουσική στα πανεπιστήμια της Λειψίας, του Βερολίνου και του Παρισιού. Όσο βρισκόταν στο Παρίσι συνεργάστηκε με το θεολογικό περιοδικό Unité Chrétienne. Το 1864 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, και έγινε σχολάρχης της Μεγάλου του Γένους Σχολής. Παράλληλα έγινε αρχιμανδρίτης. Μετά από 3 χρόνια αποχώρησε από τη Σχολή και έγινε Μέγας Πρωτοσύγκελος του Πατριάρχη Γρηγορίου ΣΤ΄ μετά τη δεύτερη εκλογή του στον πατριαρχικό θρόνο.

Μετά τον θάνατο του μητροπολίτη Καισαρείας Παϊσίου Β΄ το 1871, υπήρξαν διαμάχες μεταξύ των Καππαδοκών και του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τον διάδοχο στον επισκοπικό θρόνο της Καισαρείας. Τα μέλη της καππαδοκικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης επιθυμούσαν τον Κλεόβουλο, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής ζητούσαν την άνοδο στον θρόνο του Γερασίμου επισκόπου Ναζιανζού. Ο πατριάχης Γρηγόριος ΣΤ΄ από την πλευρά του υποστήριζε τον μητροπολίτη Αγχιάλου Βασίλειο. Νικήτρια της διαμάχης αυτής αποδείχθηκε η πρώτη πλευρά η οποία πραγματοποίησε ακόμη και βίαιες ενέργειες όπως διαδηλώσεις στο Πατριαρχείο. Εν τέλει ο Κλεόβουλος εξελέγη και χειροτονήθηκε μητροπολίτης Καισαρείας στις 30 Σεπτεμβρίου 1871.

Στα λίγα χρόνια που παρέμεινε εκεί ο Κλεόβουλος, που έλαβε το όνομα Ευστάθιος, επιχείρησε να βελτιώσει το μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων της περιοχής. Υπήρξε πρωτεργάτης για τη δημιουργία της Καππαδοκικής Εκπαιδευτικής Αδελφότητας, αλλά και στην ίδρυση νέων σχολείων. Προσπάθησε επίσης να είναι παρών σε όλα τα χωριά της επαρχίας του. Όμως δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το έργο του αφού πέθανε ξαφνικά στις 26 Ιανουαρίου 1875. Διάδοχος του ήταν ο μητροπολίτης Μυτιλήνης Μεθόδιος.

• Λεβίδης Α., Ιστορικόν Δοκίμιον διηρημένον εις τόμους τέσσερας και περιέχον την Θρησκευτικήν και πολιτικήν Ιστορίαν, την Χωρογραφίαν και Αρχαιολογίαν της Καππαδοκίας. Α΄ Εκκλησιαστική Ιστορία, Αθήναι, 1885
• Ιωαννίδης Ι., Καισάρεια Μητροπολιτλερί βε μααλουματή μουτενεββιά, Κωνσταντινούπολη, 1896, ελληνική μετάφραση του Χρ. Τουργούτη
• Παπαδόπουλος Γ., Η Σύγχρονος Ιεραρχία της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, 1, Αθήναι, 1895
• Σταματόπουλος Δ., Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση. Προς μία ανασύνθεση της ιστορίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2003
• Τσακόπουλος Αιμιλιανός, «Επισκοπικοί Κατάλογοι κατά τους Κώδικας των Υπομνημάτων του Αρχειοφυλακίου του Οικουμενικού Πατριαρχείου», Ορθοδοξία, 31-33, 1956-1958, 419-452, 77-92, 171-186, 317-332, 461-484, 12-35, 281-304
• Κωνσταντινίδης Ιωάννης, «Ευστάθιος ο Κλεόβουλος», Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία, τόμ. 5, Αθήνα, 1964, στ. 1095-1096
• Γεδεών Μ., «Ευστάθιος Καισαρείας», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 11, Αθήνα, 1929, σ. 817
• Janin R., « Césarée », Dictionnaire ďHistoire et de Géographie Ecclésiastiques, 12, Paris, 1953, σσ. 199-203

• Ευστάθιος Καισαρείας στον Πανδέκτη, του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών