Ellen Waller

Ellen Waller werd geboren als  Ellen Zlata Kahn in Sofia (Bulgarije) als kind van een Duitse bankier. Het gezin verhuisde vanwege het werk van haar vader naar Keulen en later naar Amsterdam, waar zij naar de middelbare school ging.  Aan de Universiteit van Amsterdam heeft zij vervolgens economie en Engelse letteren gestudeerd. Als studente was zij lid van de AVSV. In het archief van de AVSV, dat is ondergebracht bij het Universiteitsmuseum, bevindt zich het script van het door haar geschreven toneelstuk De Amazonen, dat in 1932 is opgevoerd en een bescheiden succes heeft beleefd.

Haar eerste filmkritiek schreef zij voor het roemruchte studentenblad Propria Cures, waar zij onder het pseudoniem Istoschna over een scala van onderwerpen schreef. In 1938 werd zij aangenomen als leerling-journaliste bij de NRC en begon zij regelmatig artikelen over film te schrijven.

De familie Kahn was joods en Wallers ouders zijn in 1938 naar de Verenigde Staten geëmigreerd. Zij had toen al de ook joodse Gerry Waller ontmoet met wie ze in 1942 is getrouwd. Gerry Waller was afkomstig uit Berlijn, beschikte niet over een paspoort en kon om die reden niet mee naar New York. Ellen Waller heeft daarom besloten in Nederland te blijven en niet met haar ouders mee te emigreren. Het echtpaar Waller is in 1943 door de Nazis naar Westerbork getransporteerd en vandaar, in 1944, naar het concentratiekamp Bergen Belsen. Zij hebben dat kamp allebei overleefd en zijn in 1945 teruggekomen in Amsterdam.

Waller is toen begonnen filmkritieken te schrijven voor het Algemeen Handelsblad, waarmee zij is doorgegaan tot 1954. In dat jaar is zij haar echtgenoot, die daar een baan kon krijgen, naar Londen gevolgd en vandaar uit schreef zij theaterkritieken voor het Algemeen Handelsblad en stukken over allerlei andere zaken voor De Haagse Post. Na hun terugkeer in Amsterdam is Waller doorgegaan met haar filmkritieken voor de krant en vanaf 1968 was ze verantwoordelijk voor de filmpagina van het Algemeen Handelsblad, daarna NRC-Handelsblad.  Daaraan werkte haar echtgenoot, die al met enige regelmaat over film schreef in het Amerikaanse blad Variety, ook mee. Begin jaren tachtig is zij, na een hooglopend conflict met de kunstredactie, met pensioen gegaan. Zij schreef nog sporadisch voor de Filmkrant en bleef de ontwikkelingen in de film volgen, maar zij schreef er niet meer over. Wel heeft zij nog tot op hoge leeftijd als adviseur meegewerkt aan de beoordeling van scripts voor het Mediafonds (toen Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties)

Ellen Waller-Kahn is in 1995 gestorven in Amsterdam, vier maanden na haar echtgenoot Gerry.

• Cinemagiaprijs (1979)
• Pierre Bayle-prijs (1985)

• Sandra van Beek: De grote illusie, leven en liefde van Ellen en Gerry Waller, uitgeverij De Geus 2000
• Förster, Annette: interview met Ellen Waller, in: Frauen und Film, december 1987.
• Huussen, A.H. jr.: Het jeugdwerk van de Amsterdamse filmcritica Ellen Zlata Waller-Kahn (cahiers uit het Noorden XVIII), 2008.
• Romme, Rian: De filmkritiek van Ellen Waller: op zoek naar een methode en een praktijk, doctoraalscriptie Film- en Televisiewetenschap, Universiteit van Amsterdam,1996

• Wallerarchief  (EYE filmmuseum)
• Archief AVSV (Univ