Edwarda Orłowska

Urodziła się w rodzinie białostockiego urzędnika. Okres I wojny światowej spędziła w Smoleńsku. Po powrocie do Białegostoku w 1919 podjęła naukę w gimnazjum Zeligmana. Już od najmłodszych lat wraz z bratem Sanią (zm. 1920 w Mińsku) zaangażowała się w działalność komunistyczną (m.in. podczas sowieckiej okupacji miasta w 1920), za co była wielokrotnie zatrzymywana i aresztowana. Po aresztowaniu w 1923 wyrzucona z gimnazjum, naukę kontynuowała na własną rękę. Działała w Związku Młodzieży Komunistycznej, a od 1924 w jego regionalnej sekcji: ZMK Zachodniej Białorusi (później: Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Białorusi). Na przełomie lat 1929/1930 pełniła obowiązki I sekretarza komitetów okręgowych KPZB w Pińsku, Brześciu i Grodnie. W 1934 aresztowana i skazana na 5 lat więzienia (areszt i wyrok odbywała m.in. na Łukiszkach i "Stefance"), które opuściła w 1937. Po rozpoczęciu okupacji Podlasia w 1939 pracowała w fabryce włókienniczej nr 29 w Białymstoku (dawne zakłady Machaja) jako przewodnicząca Rady Zakładowej. W wyniku ewakuacji w 1941 znalazła się w Kazachstanie, gdzie pełniła obowiązki sekretarza obwodowego Związku Patriotów Polskich.

W 1944 przedostała się samolotem do wyzwolonej części kraju. Podjęła pracę w Resorcie Administracji Publicznej PKWN. Była odpowiedzialna za organizację aparatu PPR na terenie województwa białostockiego. Stanęła na czele Komitetu Obwodowego (a później: Wojewódzkiego) PPR. Uczestniczyła w II Zjeździe PPR jako reprezentantka powiatu Sokółka. W latach 1946–1948 kierowała Wydziałem Kobiecym PPR, a po zjednoczeniu z PPS i powstaniu PZPR analogiczną komórką przy KC PZPR (do 1953). Od 1947 do 1953 była członkiem Rady Światowej Demokratycznej Federacji Kobiet. Działała także w TPPR, będąc sekretarzem jego zarządu głównego. Zasiadała w Centralnej Komisji Rewizyjnej.

W grudniu 1945 wyznaczona przez WRN w Białymstoku do Krajowej Rady Narodowej. W 1947 uzyskała mandat posłanki na Sejm Ustawodawczy z okręgu Ełk. W 1952 ponownie znalazła się w Sejmie (jako reprezentantka okręgu Łomża). Zasiadała w Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej.

Była żoną Szymona Datnera. Jej pierwszy mąż, z którym miała syna Sergiusza (1941–1942), zginął podczas II wojny światowej. Jest pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Odznaczona m.in. Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy oraz Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

• Edwarda Orłowska, Pamiętam jak dziś, "Książka i Wiedza", Warszawa 1973.
• "Gazeta Białostocka", nr 229 z 24 września 1952, s. 2 (sylwetka kandydatki na posła ze zdjęciem)
• Artur Pasko, Kulisy władzy ludowej w województwie białostockim (1948–1956): organizacja, główne kierunki działania KW PZPR, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2002, s. 23–26, 44, 57, 114
• Tow. Edwarda Orłowska, "Trybuna Ludu", nr 229 z 28 września 1977, s. 4 (tu: błędnie podane kadencje sejmowe)

• Strona sejmowa posła I kadencji