Edward Mosberg

Edward „Ed” J. Mosberg(ur. 6 stycznia 1926 w Krakowie) – polski Żyd ocalony z holokaustu.

Urodził się 6 stycznia 1926 w Krakowie w rodzinie żydowskiej jako syn Leisera Mosberga (ur. 1887) i Beili z domu Blumenkranz (ur. 1893). W tym mieście dorastał w okresie II Rzeczypospolitej.

Podczas II wojny światowej, wkrótce po tym jak jego ojciec został zatrzymany na ulicy i prawdopodobnie zastrzelony przez Niemców, Edward Mosberg we wrześniu 1941 został osadzony w getcie krakowskim wraz z bliskimi (m.in. z dziadkami, matką i dwiema siostrami). Po likwidacji getta został przeniesiony do obozu koncentracyjnego Plaszow. Tam pracował w biurze komendanta tego obozu, Hauptsturmführera SS Amona Götha. Następnie przeniesiony na ziemie austriackie był robotnikiem przymusowym w obozie KL Mauthausen-Gusen i w fabryce Hermanna Göringa w Linzu. W okresie uwięzienia nosił numer numer obozowy 85454. U kresu wojny, 5 maja 1945 trafił do jaskini, mającej zostać zniszczoną ładunkami dynamitu, do czego ostatecznie nie doszło. Łącznie w trakcie wojny śmierć poniosło 16 członków jego rodziny, w tym dziadkowie w obozie zagłady w Belzec, a matka i siostry w Auschwitz-Birkenau.

Po wojnie początkowo nadal mieszkał w Krakowie. W drugiej połowie lat 40. jego żoną została Cesia Storch (także przeżyła niemiecki obóz koncentracyjny, była osadzona z siostrami E. Mosberga). Oboje w 1951 wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych. Tam zamieszkali w nowojorskim Harlemie, potem osiedli w hrabstwie Union w stanie New Jersey. Mają trzy córki, w tym Charlotte. W USA Edward Mosberg pracował w różnych zawodach, ostatecznie związał się z branżą deweloperską. Posiada obywatelstwo polskie i amerykańskie.

Uczestniczył w uroczystościach upamiętniających w byłych obozach koncentracyjnych (np. w Mauthausen, wielokrotnie w Marszu Żywych w Auschwitz) celem zaświadczenia o przeszłości. Został także działaczem na rzecz poprawy stosunków polsko-żydowskich oraz upowszechniania wiedzy o holokauście. Zaangażował się w działalność Fundacji Shoah oraz From the Depths. Został patronem Odznaczenia From the Depths dla Sprawiedliwych. Wystąpił w produkcji filmowej pt. Destination Unknown z 2017, przedstawiającej historię holocaustu. Zdjęcie przedstawiające Edwarda Mosberga, wraz z wnuczką zapalającego pochodnię pamiątkową w czasie Marszu Żywych w Auschwitz-Birkenau, zostało wydrukowane na okładce albumu pt. Świadkowie: Światło pamięci niosą następne pokolenia autorstwa Eliego Rubensteina, wydanego w wersji polskojęzycznej w 2018.

Postanowieniem prezydenta RP Andrzeja Dudy z 27 kwietnia 2019 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne zasługi w rozwijaniu polsko-żydowskiego dialogu, za upowszechnianie wiedzy o roli Polaków w ratowaniu Żydów.