Edward Ciuk

Edward Ciuk (ur. 10 października 1909 w Łagiszy koło Będzina, zm. 8 marca 1995 w Warszawie) – geolog, specjalista geologii złóż węgli brunatnych oraz geologii trzeciorzędu na Niżu Polskim. Był odkrywcą, współodkrywcą i badaczem większości złóż węgla brunatnego w Polsce. Miał też poważne osiągnięcia w badaniach trzeciorzędu na Niżu Polskim, m.in. był twórcą nadal w zasadzie obowiązującego schematu litostratygrafii trzeciorzędu niżowego.

Pochodził z rodziny kolejarskiej. W 1934 ukończył Wydział Górniczy Państwowej Szkoły Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Dąbrowie Górniczej. Uzyskał dyplom technika górniczego z odznaczeniem w geologii. Odbył szereg praktyk geologiczno-górniczych w kopalniach węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim (kopalnie Czeladź, Flora i Mars), rud żelaza w rejonie częstochowskim (kop. Konopiska), soli potasowych w Stebniku i Kałuszu, rud cynku i ołowiu (kop. Bolesław koło Olkusza) oraz ropy naftowej w Borysławiu.

W latach 1934-1939 pracował w macierzystej szkole, początkowo jako asystent nauczyciela, a od 1936 jako wykładowca mineralogii, petrografii, geologii i złóż surowców mineralnych. Jako ekstern uzyskał maturę ogólnokształcącą w gimnazjum im. St. Staszica w Sosnowcu. W 1938 wstąpił na Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie zamierzał studiować geologię i geografię. Studia przerwała wojna.

W miesiącach letnich 1939 był współpracownikiem Państwowego Instytutu Geologicznego. Pod kierunkiem Władysława Bobrowskiego prowadził poszukiwania glinek ogniotrwałych i rud żelaza w północnym obrzeżeniu Zagłębia Dąbrowskiego.

We wrześniu 1939 wziął udział w walkach odwrotowych Armii Kraków, jako plutonowy w Batalionie Obrony Narodowej. W tych walkach przeszedł od Zagłębia, przez Nidę, przeprawę przez Wisłę pod Baranowem, aż do Janowa Lubelskiego. Podczas wojny, w latach 1940-1943, pracował jako górnik dołowy w kopalni węgla kamiennego Mars, w Dąbrowie Górniczej. Potem, w latach 1043-1945, jako kreślarz w biurze mierniczym Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego Saturn, przejętego przez niemiecki Preussag.

W kwietniu 1945 zgłosił się do reaktywowanego w Krakowie Państwowego Instytutu Geologicznego. Na polecenie dyrektora, Karola Bohdanowicza, objął problematykę węgla brunatnego. W 1947 przeniósł się do Warszawy. Do 1954 był kierownikiem Działu Węgli Brunatnych w Wydziale Węgli kierowanym przez Stanisława Doktorowicz-Hrebnickiego. We współpracy ze Zjednoczeniem Przemysłu Węgla Brunatnego badał obszary czynnych, odbudowujących się i zniszczonych przez wojnę kopalń węgla brunatnego w Polsce Środkowej i Zachodniej. W 1951 rozpoczął prace rozpoznawcze i poszukiwawcze złóż węgla brunatnego w Polsce. W 1954 objął stanowisko kierownika Zakładu Złóż Węgli, zamienionego później na Zakład Geologii Złóż Węgla Brunatnego, którym kierował do 1978.

Po wojnie kontynuował też pracę jako wykładowca geologii, najpierw w Państwowej Szkole Górniczo-Hutniczej w Dąbrowie Górniczej, a później, w latach 1951-1952, na Wydziałach Mechaniczno-Górniczym i Elektryczno-Górniczym Politechniki we Wrocławiu, a w latach 1952-1954 na Wydziale Budownictwa Lądowego Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Warszawie. W 1955 uzyskał dyplom magistra geologii Akademii Górniczo-Hutniczej, na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym.

W 1956 za wybitne osiągnięcia zawodowe został mianowany docentem w Instytucie Geologicznym w Warszawie. Stanowisko i tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk przyrodniczych uzyskał w 1972. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego, autorem i współautorem ponad 150 publikacji, ponad 350 opracowań archiwalnych i kilkuset ekspertyz, opinii, koreferatów oraz recenzji.

Przeszedł na emeryturę w 1979, nadal pracując jako konsultant naukowy.

• Srebrny Krzyż Zasługi (1952)
• Złoty Krzyż Zasługi (1954)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1960)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Państwa Polskiego (1970)
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1977)

• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Medal Górnictwa w 1000-lecie Państwa Polskiego (1962)
• Medal 50-lecia Instytutu Geologicznego (1970)

• Odznaka Przodownika Pracy Socjalistycznej (1970)
• Odznaka Geologa (1970)
• Odznaka Zasłużonego Przodownika Pracy Socjalistycznej (1971)
• Złota Odznaka Zasłużonego dla Województwa Wrocławskiego (1971)
• Złota Odznaka Zasłużonego Pracownika Państwowego Instytutu Geologicznego

• Marcin Piwocki, 1995, Edward Ciuk (1909-1995), Przegl. Geol., v. 43, nr 6, s. 530-532, Warszawa.

• Edward Ciuk w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI).