Bronisław Trzaskowski

Bronisław Trzaskowski herbu Trzaska (ur. 21 września 1824 w Dobrkowie, zm. 19 października 1906 w Krakowie) – polski pedagog, językoznawca, badacz języka polskiego.

Urodził się 21 września 1824 w Dobrkowie. Pochodził z rodu legitymującego się herbem Trzaska. Był wnukiem pochodzącego z ziemi kaliskiej Melchiora, synem Rafała (oficer 3 pułku ułanów, osiadły w Galicji, dzierżawca Dobrkowa) i Balbiny z domu Piaseckiej. Jego brat Antoni zginął w powstaniu styczniowym 1863. Od 1836 do 1841 kształcił się w gimnazjum jezuickim w Nowym Sączu, od 1842 do 1843 w kolegium jezuickim w Tarnopolu. Po ukończeniu studiów filozoficznych we Lwowie w latach 1842–1848 jezuita, po wystąpieniu z zakonu został nauczycielem i uzyskując uprawnienia w 1851. Od 1849 pracował w Gimnazjum w Tarnowie, od 1856 w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, od 1858 Gimnazjum Komunalnego w Drohobyczu, od listopada 1861 w Gimnazjum w Rzeszowie, od 1868 w Gimnazjum Akademickim we Lwowie. Od 1871 do 1891 był dyrektorem I C. K. Wyższego Gimnazjum w Tarnowie. Po odejściu ze stanowiska w Tarnowie osiadł w Krakowie. Tam został założycielem i dyrektorem prywatnego I Gimnazjum Żeńskiego w Krakowie przy ulicy Wolskiej.

Był współzałożycielem Towarzystwa Pedagogicznego w Galicji w 1868, został redaktorem organu prasowego „Szkoła” (1869-1971). W 1884 wybrany na pierwszego prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Tarnowie. W latach 70., 80., 90. był członkiem rady powiatowej w Tarnowie. Był prezesem Tarnowskiego Koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.

Otrzymał tytuł honorowego obywatela Tarnowa. Zmarł 19 października 1906 w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

12 czerwca 1909 w westybulu gmachu gimnazjum tarnowskiego odsłonięto tablicę upamiętniającą Bronisława Trzaskowskiego.

Jego żoną była Maria, a ich dziećmi Ludzimił (c.k. urzędnik samorządowy), Stanisław (ur. 1867, c.k. urzędnik sądowy), Wanda (po mężu Janiszewska), Jadwiga (po mężu Gostwicka), Maria (po mężu Józefczyk). Jego wnukiem był Andrzej Trzaskowski, a prawnukiem jest Rafał Trzaskowski.

• Gramatyka języka polskiego na podstawie fizyjologicznej, porównawczej i historycznej. Cz. 1, Głoskownia (1861)
• Pisownia polska (1862)
• Głoskownia języka polskiego (1862)
• Stanowisko filologji słowiańskiej w dziedzinie badań językowych (1864)
• Nauka o pierwiastkach i źródłosłowach języka polskiego ze stanowiska porównawczej gramatyki (1865)
• Rys dziejów gimnazyum Tarnowskiego (1878)
• W sprawie pisowni polskiej (1881)
• Organisations-Entwurf der österreichischen Einheitsmittelschulen. Auf Grundlage und unter Text-benützung des Entwurfs der Organisation der Gymnasien vom Jahre 1849 (1893, współautorzy: Karol Kunz, Jan Pawlica)
• Szkice pedagogiczne (1895)
• 170 pytań pedagogicznych w sprawie szkoły polskiej (1907)

• Pionier polskiego szkolnictwa. „Nowości Illustrowane”. Nr 43, s. 3, 27 października 1906. 
• Kronika. Odsłonięcie tablicy pamiątkowej. „Gazeta Lwowska”. Nr 135, s. 4, 17 czerwca 1909. 
• Ryszard Ergetowski. Bronisław Trzaskowski – kandydat do objęcia katedry slawistycznej na Uniwersytecie Wrocławskim. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. Nr 41, s. 43-68, 1996. 
• Franciszek Habura: Bronisław Trzaskowski – jego żywot i dzieła. Karta z historyi szkół w Galicyi. Lwów: Muzeum, 1907, s. 1-36.
• Andrzej Meissner. Bronisław Trzaskowski (1824-1906). „Rocznik Tarnowski”, s. 133-141, 1992. 
• Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna, tom XVII, Wydawnictwo „Gutenberg”, Kraków 1928–1934.
• Bronisław Trzaskowski – publikacje w bazie WorldCat