Bronisław Lewkowicz

Bronisław Franciszek Lewkowicz pseud.: „Kurs”, „Kompas” (ur. 9 marca 1913 w Jarosławiu, zm. 4 listopada 1944 koło Huty (powiat przysuski)) – major obserwator Polskich Sił Powietrznych, cichociemny, oficer Armii Krajowej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się w rodzinie Szczepana, dyrektora Kasy Mieszczańskiej, i Kamili z Wilków. Po ukończeniu gimnazjum wstąpił do Korpusu Kadetów Nr 3 w Rawiczu. W latach 1934–1935 uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, a latach 1935–1937 w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 października 1937 i 77. lokatą w korpusie oficerów artylerii, i wcielony do 13 dywizjonu artylerii konnej w Brodach. W 1939 roku, po ukończeniu kursu obserwatorów, został przeniesiony 1 pułku lotniczego w Warszawie i przydzielony do 212 eskadry bombowej.

W szeregach X dywizjonu bombowego walczył w kampanii wrześniowej. Dostał się do niewoli radzieckiej, z której uciekł. Przekroczył granicę polsko-rumuńską. W październiku dostał się do Francji, gdzie wstąpił do Polskich Sił Powietrznych.

Od czerwca 1940 w Polskich Sił Powietrznych (numer służb. 76657). Przydział otrzymał do 304 dywizjonu bobmowego, w którym wykonał dwie tury lotów operacyjnych, bombardowania celów w Niemczech. W 1942 służył w 6 (C) OTU – eskadrze treningu operacyjnego obrony wybrzeża dla załóg bombowych. W 1943 dostał przydział operacyjny do dywizjonu 301, który od 31 marca 1943 został włączony do 138 dywizjonu specjalnego RAF.

Po zgłoszeniu się w 1943 do służby w kraju, przeszkolony ze specjalnością w dywersji oraz lotnictwie. 15 grudnia 1943 złożył w Londynie przysięgę na rotę Armii Krajowej oraz przyjął pseudonim Kurs. Grupa cichociemnych została wysłana belgijskim statkiem „Leopoldville” do Neapolu, gdzie dotarła 15 stycznia 1944, następnie na stację wyczekiwania w Laureto koło Brindisi. W Brindisi stacjonowała polska 1586 eskadra specjalnego przeznaczenia której zadaniem były zrzuty osób oraz materiałowe do krajów okupowanych.

Zrzucony do okupowanej Polski w nocy z 27 na 28 kwietnia 1944 r., w operacji lotniczej „Weller 21", na placówkę odbiorczą„Koza” w okolicy miejscowości Bychawka, Bystrzyca, 18,5 km na południe od Lublina. Razem z nim, w składzie ekipy XLVII skoczyli cichociemni: ppłk pil. Jan Biały ps. Kadłub, kpt. pil. Jerzy Iszkowski ps. Orczyk, kpt. pil. Bronisław Lewkowicz ps. Kurs, por. technik Edmund Marynowski ps. Sejm. Skoczków przyjął oddział partyzancki ppor Aleksandra Sarkisowa ps. Szaruga oraz oddział Batalionów Chłopskich z placówki terenowej Bychawka.

Skierowano go do pracy w Wydziale Lotnictwa Oddziału III Operacyjnego Komendy Głównej AK na stanowisko oficera operacyjno-taktycznego. W sierpniu 1944 roku przedostał się do Puszczy Kampinoskiej, do pułku „Palmiry-Młociny”, gdzie służył w składzie specjalnego plutonu odbioru zrzutów dowodzonego przez Józefa Karneya „Drewno” w 1 kompanii por. „Zetesa”. Po rozbiciu oddziałów kampinoskich AK 5 października 1944 roku na czele grupy 20 żołnierzy dołączył w okolicach Góry Niemojewskiej do 25 pułku piechoty AK im. Ziemi Piotrkowsko-Opoczyńskiej w Podokręgu Piotrków AK, którym dowodził mjr Rudolf Jan Majewski „Leśniak”.

Lewkowicz został zastępcą dowódcy III baonu, a od 1 listopada zastępcą dowódcy 25 pp AK. W dniu 4 listopada 1944 roku podczas przemarszu w lasach przysuskich spod Gielniowa na południe od leśniczówki Huty (powiat przysuski) poległ w bitwie z oddziałami własowców i żołnierzy węgierskich. Został pochowany pod leśniczówką. Po wojnie jego ciało zostało przeniesione do zbiorowej mogiły na cmentarzu parafialnym w Gielniowie.

Stopnie wojskowe w Polsce

• podporucznik – ze starszeństwem z dniem 1 października 1937.
• porucznik – 1941
• kapitan – 1942
• major – z dniem 28 kwietnia 1943 (wykonania skoku do Polski).

Stopnie wojskowe w lotnictwie brytyjskim

• Pilot Officer (P/O) – od czerwca 1940
• Flying Officer (F/O) – w 1941
• Flight Lieutnant (F/Ltn) – w 1942

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Medal Lotniczy - czterokrotnie

• Cmentarz parafialny w Gielniowie, na zbiorowej mogile znajduje się tablica poświęcona 60 pochowanym tu żołnierzom-partyzantom Armii Krajowej, 25. Pułku Piechoty i 72. Pułku Piechoty AK, poległym w walkach z okupantem niemieckim w rejonie Przysucha, Końskie, Opoczno w 1944 roku oraz żołnierzom Wojska Polskiego poległym w 1939 roku, 9 oficerom, w tym Bronisławowi Lewkowiczowi oraz kilkudziesięciu nieznanym partyzantom i żołnierzom WP.
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Tomaszowie Mazowieckim, w kościele znajduje się tablica poświęcona pamięci Bronisława Lewkowicza.
• Kościół św. Jacka w Warszawie, w lewej nawue w 1980 roku odsłonięto tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Bronisław Lewkowicz.
• Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK w Warszawie z tablicą wszystkich cichociemnych.
• Jarosław, Rondo mjr. Bronisława Lewkowicza.

• JerzyJ. Iszkowski JerzyJ., Dywizjon 304: Bomber Command, Coastal Command, Polskie Skrzydła nad Atlantykiem, t. 3, Życie będzie biegło dalej aż kark skręci, Warszawa: Wacław Iszkowski, 2018b, ISBN 978-83-947963-4-1 .
• JerzyJ. Iszkowski JerzyJ., Powrót: Cichociemny, t. 4, Życie będzie biegło dalej aż kark skręci, Warszawa: Wacław Iszkowski, 2018c, ISBN 978-83-947963-5-8 .
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 80–82. ISBN 83-902499-0-1.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 354. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny, 1982, s. 210-211.
• Profil Bronisława Lewkowicza na stronie Niebieskiej Eskadry. [dostęp 2013-12-01].
• Profil Bronisława Lewkowicza na stronie 1944.pl. [dostęp 2013-12-01].
• Na przedpolu Warszawy, VII Obwód "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. [dostęp 2019-04-12].