Bogumił Zwolski

Bogumił Zwolski (ur. 19 kwietnia 1910 w Bliżynie koło Końskich, zm. 15 czerwca 1979 w Łodzi) – polski historyk, badacz dziejów Litwy.

Studiował historię na USB w Wilnie pod kierunkiem Stanisława Kościałkowskiego (mgr 1931 – Przydomki władców polskich z epoki piastowskiej). Był sekretarzem pisma „Ateneum Wileńskie”. W trakcie studiów na USB był członkiem Akademickiego Klubu Włóczęgów Wileńskich, gdzie jego kolegami byli między innymi Czesław Miłosz, Paweł Jasienica i Teodor Bujnicki. W latach 1936–1939 pracował w prywatnym gimnazjum w Wilnie. W 1937 uzyskał doktorat na podstawie pracy Sprawa Zboru Ewangelicko-Reformowanego w Wilnie w latach 1639–1641 (druk 1936) pod kierunkiem Stanisława Kościałkowskiego. Przygotowywał pracę habilitacyjną z historii gospodarczej miast litewskich (Ceny w Wilnie XVI-XVIII w. – materiały spłonęły podczas okupacji w 1944), konsultowaną z Franciszkiem Bujakiem Uczestnik kampanii wrześniowej w 1939. W latach 1939–1945 przebywał w niemieckich obozach jenieckich min w Woldenbergu. Po 1945 związany z UŁ -1945-1955 adiunkt, 1955-1957 zastępca profesora, od 1957 docent. Od 1966 do 1979 kierownik Zakładu Historii Powszechnej Średniowiecznej (po reorganizacji w 1975 Historii Starożytnej i Średniowiecznej). Równocześnie w latach 1948–1954 pracownik Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Zajmował się dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, zwłaszcza historią reformacji. Uznany dydaktyk – z jego seminarium wywodzi się min. Małgorzata Dąbrowska, Romuald Wróblewski. Jego żoną była Wanda Zwolska – historyk, specjalistka od dydaktyki historii.

• Władysław IV na ziemiach b. W. Ks. Litewskiego, Wilno: Dziennik Urzędowego Kuratorjum Okręgu Szkolnego Wileńskiego 1935.
• Sprawa Zboru Ewangelicko-Reformowanego w Wilnie w latach 1639–1641, Wilno: Magistrat miasta Wilna 1936.
• Wileńszczyzna, Nowogródczyzna i Białostoczyzna za Jana Kazimierza, Wilno: Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Wileńskiego 1936.
• Wileńszczyzna, Nowogródczyzna i Białostoczyzna za Zygmunta III, Wilno: Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Wileńskiego 1936.
• Wileńszczyzna, Nowogródczyzna i płn.-wschodnia Białostoczyzna za Zygmunta I, Wilno: Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wileńskiego 1937.
• Zburzenie zboru ewangelicko-reformowanego w Wilnie w r. 1682, Wilno 1937 (odbitka z: „Ateneum Wileńskie” R. 12 1937).
• (opracowanie, współautor) Ludwik Janowski, Słownik bio-bibliograficzny dawnego Uniwersytetu Wileńskiego, pod red. Ryszarda Mienickiego przy współudziale Marty Burbianki i Bogumiła Zwolskiego, Wilno: Towarzystwo Przyjaciół Nauk z zasiłku Funduszu Kultury Narodowej J. Piłsudskiego 1939.
• (Opracowanie tekstów i tłumaczenie z jęz. grec. i łac.: Halina Kappesowa i Bogumił Zwolski) Marian Henryk Serejski, Upadek cesarstwa rzymskiego i początki feudalizmu na Zachodzie i w Bizancjum, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1954.
• współautor: Halina Evert-Kappesowa, Historia starożytna dla kl. 8, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1958 (wiele wydań).

• Małgorzata Dąbrowska, Dziekan, „Kronika. Pismo UŁ” (1999), nr 2, s. 6–8.
• Michał Kozłowski, Nauczyciel i wychowawca. O uczniach Stanisława Kościałkowskiego, [w:] Stanisław Kościałkowski pamięci przywrócony, red. Małgorzata Dąbrowska, Warszawa–Łódź IPN 2016, s. 130–179 [2].
• Krystyna Śreniowska, Zwolski Bogumił, [w:] Słownik historyków polskich, red. Maria Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 584.
• Romuald Wróblewski, Bogumił Zwolski 15.04.1910-15.06.1979, „Rocznik Łódzki” 30 (1981), s. 385–387.
• Zwolski Bogumił, [w:] Jarosław Kita, Rafał Stobiecki, Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź – Kurowice: Ibidem 2000, s. 109–111.