Blackie Kruger

Ds. Philippus Cornelius Kruger (noemnaam Blackie, Kaapstad, 8 November 1929 – Roodepoort, 26 Julie 2008) was tussen 1955 en sy emeritaat in 1994 predikant in vyf gemeentes van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika, waarvan twee in die Vrystaat en een elk in die destydse Natal, Kaapland en Transvaal.

Sy lewensfilosofie was: Elkeen moet ’n kans kry om gehoor te word; elke saak het drie kante: myne, joune en die waarheid.

Blackie Kruger was ’n seun van Theunis Johannes Kruger (gebore 10 November 1895 op Wagenspruit, distrik Rustenburg en oorlede 20 Oktober 1973 in Pretoria) en Miriam Susanna Bosman (gebore 13 Julie 1897 te Rustenburg en oorlede op 20 Maart 1986 in Pretoria). Ds. Kruger se vader is as vyfjarige seuntjie tydens die Tweede Vryheidsoorlog in die konsentrasiekamp te Howick, Natal, geïnterneer saam met sy moeder, ouer suster en twee jonger broers. Hy het deelgeneem aan die 1914-rebellie en was in die Sentraal-gevangenis in Pretoria in die sel langsaan kmdt. Jopie Fourie, wat tereggestel is vir hoogverraad.

In die 1930's het Theunis Kruger as koerantverslaggewer in Kaapstad gewerk, waarskynlik by die Die Burger. Daarna was hy sekretaris van die burgemeester van Kaapstad en later redakteur van die Paarl Post. Ná die Tweede Wêreldoorlog het hy by Springs se stadsraad as taalkundige en sekretaris van die burgemeester gewerk. Eindelik was hy tot sy aftrede sekretaris van Port Edward se gesondheidskomitee.

Miriam Bosman, Blackie Kruger se moeder, is as driejarige tydens die Driejarige Oorlog in die konsentrasiekamp te Potchefstroom geïnterneer. Later jare was sy 42 jaar lank ’n laerskoolonderwyseres. Uit hul huwelik is drie kinders gebore: benewens hul predikantseun, ook Catharina Adriana (getroude van Naudé) op 30 Mei 1928 in Kaapstad en Isak Daniel op 14 Augustus 1942 en oorlede op 26 Februarie 1999 in Pretoria. Hy was 'n joernalis en koerantredakteur.

Blackie Kruger het sy vroegste onderwys aan die plaasskool Stompiesfontein op Eendekuil in die distrik Springs ontvang waar sy moeder een van die vier leerkragte was. Sy vader het die skoolbus bestuurder en soggens die skoliere op die kleinhoewes en plase in die omgewing opgelaai en weer smiddae ná skool gaan aflaai. Die gesin het destyds in ’n personeelhuis by die skooltjie gewoon.

Sy hoërskoolopleiding het hy van 1942 tot 1945 aan die Hoër Seunskool Hugenote op Springs ontvang, waarna hy vir die sy laaste skooljaar na die Hoërskool Gimnasium in Potchefstroom is en matriek in die eerste klas geslaag het. Op skool was hy lid van Hugenote se Volkspele-demonstrasiegroep.

Aan die destydse PU vir CHO het ds. Kruger sy B.A. in 1949 cum laude verwerf en in 1950 ’n B.A. (Hons.) in wysbegeerte. Ná die gebruiklike vier jaar aan die Teologiese Skool Potchefstroom het hy in 1954 sy Th.B. verwerf en is hy beroepbaar gestel in die GKSA. In later jare het hy ook van die PU vir CHO verwerf: ’n sertifikaat in pastorale psigologie in 1973, 'n M.A. in wysbegeerte, ’n sertifikaat in Christelike berading in 1983 en ’n sertifikaat in Bybelse predikant in 1984. In die volgende jaar volg hy 'n kursus in interpersoonlike kommunikasievaardighede aan die Suid-Afrikaanse Instituut vir Mensontwikkeling.

Op universiteit was hy leier van die PU vir CHO se Volkspelelaer, bestuurslid, voorsitter en kaptein van die skaakklub en bestuurslid en voorsitter van die Geselligheidskomitee. Hy het in die studenteraad gedien en was bestuurslid en voorsitter van die studenteraad se komitee vir kuns en kultuur. Van die studentevereniging Korps Veritas Vincet was hy bestuurslid en sekretaris. Hy was ook 'n referent van die Afrikaanse Studentebond se inter-universitêre groep oor kommunikasie, terwyl hy die Teologiese Studentevereniging se groepleier oor arbeid was.

Ds. Kruger is op 14 April 1957 in die Gereformeerde kerk Kroonstad deur ds. Jan J. van der Walt van die Gereformeerde kerk Welkom met Alida Susanna Duursema in die huwelik bevestig. Sy was ’n dogter van Jan Andries Jacobus Duursema, ’n boumeester gebore te Rietfontein, distrik Kroonstad op 2 Mei 1906 en oorlede te Ontdekkers (Roodepoort) op 25 Desember 1981, en Martha Elizabeth Duursema (néé van Zijl), gebore te Kruidfontein, distrik Steynsrus, op 27 Maart 1911 en oorlede in Florida op 2 Desember 1999.

As pastoriemoeder was Alida Kruger, gebore op Steynsrus op 8 April 1937, eers ’n tuisteskepper, maar nadat haar kinders die nes verlaat het, het sy van die 1980's tot die vroeë 1990's as lektrise aan die Anchor-kollege in Johannesburg gewerk. Vyf kinders is uit die huwelik gebore:

• Martha Elizabeth Fourie, 27 Januarie 1958 op Kroonstad
• Theunis Johannes Kruger, 5 September 1960 op Vryheid
• Jan Andries Jacobus Kruger, 5 Mei 1962 op Kroonstad
• Philippus Cornelius Kruger, 16 November 1965 in Welkom
• Miriam Susanna du Plessis, 8 Augustus 1967 in Welkom

Ds. Kruger se vyf gemeentes was Kroonstad 1955–1957, Vryheid 1957–1961, Theunissen 1961–1967, Burgersdorp 1967–1975 en Ontdekkers 1975–1994, toe hy sy emeritaat aanvaar. Daarna het hy in talle gemeentes hulpdiens verrig, die langste daarvan in die Outjo in 1997 en 1998. Sy eerste beroep as proponent, op dieselfde dag op hom uitgebring as waarop hy ondervra is vir toelating tot die bediening, was juis van die GK Outjo, maar hy het daarna ook ander beroepe ontvang en eindelik dié van die GK Kroonstad aanvaar.

Kroonstad

Prop. Kruger is op 19 Februarie 1955 in die GK Kroonstad deur prof. Sarel van der Walt bevestig. Ds. Kruger se dienstyd hier was maar kort, nog nie twee volle jare nie, want op 6 Januarie 1957 het hy sy losmaking ontvang om ’n beroep na Vryheid op te volg. Ds. Kruger was nog ’n vrygesel toe hy in die gemeente bevestig is. Kort voor sy vertrek is hy op 14 April 1957 met ’n jong suster uit die gemeente getroud. Alida Duursema se vader, Jan, was die bouaannemer van die kerkgebou waarin hulle getroud is en waarvan dr. J.M. de Wet die hoeksteen op 6 Maart 1948 gelê het. Hul troukoek was dan ook in die vorm van die Kroonstadse kerk, ontwerp deur Gerard Moerdyk en Henry Watson, wat saam ook verantwoordelik was vir die Voortrekkermonument wat die jaar daarop ingewy is. Tydens ds. Kruger se tyd is Kroonstad se gemeenteblad opgerig, waarvan die eerste uitgawe in Junie 1955 verskyn het met Herman Scholtemeijer as redakteur.

Met die gemeente Kroonstad se vyftigste bestaansjaar in 1975 is ds. Kruger gevra om te vertel van sy herinneringe aan sy dienstyd. Hy het onder meer geskryf: "Die staan nog helder voor die gees hoe te midde van stortreën die jong proponentjie op 18 Februarie 1955 by die hek van die proefplaas ontmoet moes word. Die groot getal lidmate moes maar in hul motors bly, terwyl br. Herman Scholtemeijer, skriba van destyds, onder dekking van sy bekende sambreel die pad na die pastorie aandui waarheen die ontmoeting inderhaas verskuif moes word.

"Dadelik het mens jou jonkheid en onervarendheid terdeë besef. Die ewig ware Evangelie van Jesus Christus moet verkondig word in ’n gemeente wat etlike jare voor jou geboorte al gestig is, en dit nog te meer in ’n bloeiende stad wat besig is om sy vere reg te skud vir sy eeufees!

"Ná vakantskap van anderhalf jaar is daar blydskap in die Here, as die bevestiging op waardige wyse deur prof. dr. S.P. van der Walt plaasvind. Die nuwe dominee wys in die intreepreek Sondagoggend op grond van Markus 4 vs. 26-27 op die allesoorwinnende krag van die Woord. Die Saad wat uitgestrooi sal moet word, het inherente groeikrag. Daar is ook volgens Gods belofte sekerheid dat die oes nie sal uitbly nie. Daarmee het die saaier van die Saad op die agtergrond wou tree, sodat die volle lig op die Saad sou val."

Ds. Kruger skryf die kerkraad en gemeente het die volgende twee jaar lank met baie ywer gewerk. "Ervare kerkraadslede het die jong dominee steeds help vorm in die bediening, al het die foute aan sy kant soms nie uitgebly nie. So dink mens terug aan die susters wat sonder predikantsvrou maar moes voortwerk. Baie gewaardeerde versorginge in die gemeentelede se huise en baie liefdesblyke staan nog helder voor die gees. Besoeke aan die bejaardes het mens geleer om geduldig te luister na verhale van lief en leed, en dit het 'n liefde vir bejaardesorg by die jong dominee ontsteek wat in later jare goed te pas sou kom."

Hy vertel in die Jongeliedevereniging het dit van besielde geesdrif gebruis. In die katkisasies is aan die hoekpilare van die toekoms gebeitel. "In die ywer om soveel slypwerk moontlik aan hierdie kosbare diamante te doen, is by die ondervraging op 'n keer so deeglik gewerk dat 'n ontstelde ouer naderhand, heeltemal tereg, moes vra of die kerk nou in 'n nagklub omskep is.

"Jong belydende lidmate verdwyn soms spoedig uit die ge-meentelike lewe, maar een groep jonge broeders het gesorg dat die gemeente baie bewus sou bly van hul teenwoordigheid in die erediens. Op 'n keer het hulle deur een reël van die Psalm uit volle bors te sing en dan die volgende weer tjoepstil te bly, byna die hele erediens ontwrig.

"Onder die erediens het eenkeer so amper 'n dróógdoop plaasgevind toe die dominee al klaar die kind se name gelees het, maar verslae moes laat volg na die kant van die ouderlinge '. . . broeders, hier's nie water nie!' So byna het al dié name daarná in die doopregister beland!

"Tydig, en soms ontydig, is die lidmate besoek. Die een het dit op prys gestel wanneer mens halfdrie die nag, ná sy skof van twaalf uur, met huisbesoek kom en tot hoenderkraai bly. Die ander het telkens wanneer hulle opgespoor is, kennis gegee dat hulle die end van die maand trek, maar hulle weet nog nie waarheen nie."

Ds. Kruger vertel van teenstand in die gemeente teen die sending: "Veral een ouderling was baie uitgesproke teen sending. Hoe nou gedaan? In plaas van 'n direkte vermaning, is 'n ander plan bedink. Met huisbesoek in sy wyk het die leraar by elke huis 'n vurige pleidooi ten gunste van sending gelewer, alles ten aanhoor van die ouderling. By die laaste huis is die ouderling onverwags en ewe plegtig aan die woord gestel: 'Die ouderling sal nou oor die sending praat.' Met gebruikmaking van al die argumente ten gunste van sending wat hy by die ander twaalf huise gehoor het, het hy hom uitstekend van sy taak gekwyt. Hy was later elders voorsitter van die sendingkommissie! "Evangelisasiewerk het gestadig voortgegaan, en kort voor die vertrek na Vryheidkombinasie het 'n aantal persone wat deur evangelisasiewerk gewin is, belydenis van die geloof afgelê."

Maar sy dienstyd in Kroonstad was van korte duur. "Alte gou het dan die dag van afskeid gekom omdat die roepstem na Natal baie sterk gespreek het. Nooit sal egter die eerste twee jaar in die bediening vergeet word nie, dit was inderdaad die bruidstyd. Deurdat die bediening te Kroonstad ook die pastorievrou vir ander gemeentes opgelewer het, is vir jare lank nog steeds kontak behou."

Vryheid

Dr. V.E. d'Assonville skryf in die GK Vryheid 100-jarige gedenkblad van 1997 ds. Kruger is op 19 Januarie 1957 in die gemeente bevestig. Sy bediening is gekenmerk deur besonder harde werk, konstruktiewe aanpak en beginselvaste gereformeerde koers. "Ds. Kruger is ’n besonder begaafde man. Min mense het dit ooit besef dat hy een van die grootste kenners van die Oosterse godsdienste is. Nog minder besef dit dat hy ook ’n goeie kenner van die Duitse taal is. Maar sy grootste bate vir die kerk was beslis sy beginselvaste gereformeerdheid wat vir almal ’n voorbeeld was. Alhoewel nie almal vandag dit as ’n bate vir die Gereformeerde Kerke wil sien nie."

Toe ds. en mev. Kruger, toe nog sonder kinders, want die eersteling sou eers in 1958 kom, hul intrek in Januarie 1957 in Vryheid se pastorie neem, het ’n moeilik taak op hulle gewag nadat die gemeente langer as ’n jaar vakant was en dit onderlinge twiste weens algemene geestelike verwaarlosing gelei het. Dr. D'Assonville skryf met deeglike prediking van die Woord, nougesette katkisasie en indringende huisbesoek is die brokstukke opgetel. "Met sy beskeie dog ferm geaardheid kon dit nie anders nie dat die gemeentes aan sy sorg toevertrou, weer kors kon vind." Hy vervolg: "As iemand vandag die mond baie vol het oor 'gemeentebou' en met allerhande truuks en 'wêreldse' metodes wil kom, kan ons net antwoord: Die Woord moet dit doen! En as julle ’n voorbeeld daarvan in die kerkgeskiedenis wil sien – gaan kyk na ds. P.C. Kruger se bediening in die jare 1957 tot 1960 in Vryheid. Dit wil nie sê dat hy sy arbeid nie 'in swakheid' onder geweldige probleme gedoen het nie, maar daarin is juis die krag van die Here geopenbaar." Van die groot uitbreidings tydens ds. Kruger se dienstyd was die aanpak van die sendingaktiwiteite in die omgewing van Nqutu, wat baie van die predikant se kragte geverg het, die ontwikkeling in die omgewing van Newcastle sodat daar ’n gemeente gestig kon word en die verbouing van die kerkgebou. In die notulenoek is ook ’n verbetering te bespeur: getikte notules in die plek van dikwels onleesbare woorde in handskrifte deur al die dekades heen.

Einde 1961 was die GK Vryheid in kombinasie met Newcastle weer vakant, want ds. Kruger het ’n beroep na Theunissen aanvaar en in Januarie 1962 het prop. F.J. du Toit Lessing hom opgevolg. ’n Hoogtepunt in ds. Kruger se bediening was die hoeksteenlegging van Vryheid se vergrote kerk op 6 Desember 1958.

Ds. Kruger was voorsitter van die Kaaplandse Streekseeufees van die Teologiese Skool (TSP) in 1969 en lid van die kieskollege vir professore aan die TSP en Hammanskraalse Teologiese Skool (HTS). Hy het in die kuratorium van die TSP gedien en was sekundus vir die HTS. Van 1967 tot 1975 was lid van die Sinodale Deputate vir Diakonale Sake en van 1976 tot 1991 van die Sinodale Deputate vir Noodtoestande, waarvan hy van 1979 tot 1991 voorsitter was; met die Laingsburgse Vloedramp van 1981 was hy ’n spesiale deputaat van die GKSA. Voorts was hy lid van die Kieskollege vir Raadslede van die Randse Afrikaanse Universiteit van 1975 tot 1994 en van 1984 tot laasgenoemde jaar voorsitter.

Blackie Kruger het reeds op vierjarige ouderdom plegtig verklaar: “Ek wil eendag preek, al is dit dan net vir die swart mense." Dit was daarna sy enigste strewe en roeping om predikant te word; dus het hy al in st. 6 Latyn as skoolvak geneem ter voorbereiding daarvoor, en was dit sy hoofmotivering om vir sy matriekjaar na Gimmies in Potchefstroom te gaan. Sy opoffering daarvoor was groot; gedurende sy matriekjaar en sy eerste aantal jare as student het hy langnaweke en vakansies tussen Potchefstroom en sy ouerhuis op Eendekuil naby Springs of tussen Potchefstroom en Wagenpadspruit naby Magaliesburg, die familieplaas waar sy oupa gewoon het, met sy swart dikwielfiets afgelê, maar predikant dié wou hy word.

• Deelname aan spesiale Volkspelevertonings: Ingebruikneming Voortrekkermonument (1949), Van Riebeeck-fees, Kaapstad (1952).
• Burgersdorpse Kultuurhistoriese Museum (Voorsitter van stigtingskomitee 1969–1971, voorsitter van Trusteeraad 1971–1975, verteenwoordiger van die Kaaplandse Provinsiale Administrasie in Trusteeraad 1971–1994).
• Burgersdorpse Kultuurhistoriese Museum (lewenslidmaatskap as stigterslid 1971, erelidmaatskap toegeken in 1994).
• Museumkomitee Roodepoortse Stadsraad (lid van komitee 1976–1993, voorsitter 1985–1993).
• Federasie van Afrikaanse Kuultuurverenigings (FAK) – lewenslidmaatskap ontvang in 1965.
• Suid-Afrikaanse Buro vir Rasse-aangeleenthede (Sabra) – lewenslidmaatskap ontvang in 1968.
• Biblioteekkomitee Roodepoortse Stadsraad (lid van komitee 1976–1992).
• Goudveldse Kultuurraad (Bestuurslid 1979–1984).
• Roodepoortse Suiderkruisvereniging (Bestuurslid 1980–1984).
• Dirk Postma-tehuis, Burgersdorp (voorsitter 1967–1975).
• Roodepoortse Sentrum vir Bejaardes (bestuurslid en vise-voorsitter 1988–1994, erelidmaatskap toegeken in 1994).
• Suid-Afrikaanse Nasionale Raad vir Alkoholisme (Sanra) (lid van Wes-Randse tak 1975–1992, voorsitter van Wes-Randse tak 1983–1990, lid van nasionale uitvoerende komitee 1983–1994).
• Gekommissioneerde Kommando Dienskapelaan (Stormberg Kommando 1971–1975, Wes-Rand Kommando 1976–1979, Roodepoort Kommando 1979–1989).
• Gekommissioneerde Kommandementskapelaan (Kommandement Witwatersrand 1979–1994).
• Stigter en begeleier van telefoniese noodberamingsdiens HELP (Hulp en Liefde-projek), waaruit die organisasie Selfmoord Anoniem voortgevloei het).

Sy stokperdjies was Volkspele, kultuur en genealogie. Sy M.-verhandeling, Die Jainistiese Kategorieëleer oor die Oosterse Jaingeloof, is in 1983 uitgegee.

• (af) De Klerk, ds. Theuns (et al). 1997. Gereformeerde kerk vryheid 1897–1997 Gedenkblad. Vryheid: Gereformeerde kerkraad.
• (af) Rule, ds. P.C. (et al). 1975. Gereformeerde kerk Kroonstad Gedenkboek 1925–1975. Kroonstad: Gereformeerde kerkraad.
• (af) Kruger, ds. P.C. (et al). 1966. Die Gereformeerde kerk Theunissen Gedenkboek 13 Mei 1916 – 13 Mei 1966. Theunissen: Gereformeerde kerkraad.
• Kruger, ds. P.C. (et al). 1991. Die Gereformeerde kerk Ontdekkers 25 Kwarteeufees Aug 1966 – Aug 1991. Roodepoort: Gereformeerde kerkraad van Ontdekkers.